حذف یارانه در گرو رفاه عمومی

زمانی که قانون هدفمندی یارانه ها مطرح شد، همان گونه که از نام آن بر می آمد، قرار بر این بود که پرداخت یارانه ها به صورت هدفمند انجام شود. آنچه تاکنون شاهد آن بوده ایم بر عکس نوعی بی هدفی در ارائه یارانه هاست.

در حوزه یارانه 45هزار تومانی، برای فردی که 450هزار تومان درآمد ماهانه دارد این 45هزار تومان یارانه در اصل 10درصد از حقوق فرد است که به حقوق او اضافه می شود، اما این 45هزار تومان برای کسی که 45میلیون درآمد ماهانه دارد هیچ محسوب می شود. بنابراین اختصاص یارانه 45هزار تومان به همه اقشار نشان از تخصیص ناکارآمد و نادرست آن دارد.

اما اگر بخواهیم به اساس پرداخت یارانه نقدی بپردازیم، مبحثی پیش رو داریم که نظرات مختلفی درباره آن وجود دارد؛ مبحثی که از نظر هر کارشناسی قابل تغییراست و گپ های متعددی دارد. با همه نقد و نظرهایی که به این نوع پرداخت وجود دارد، اما نمی توانیم درباره حذف آن نیز به آسانی صحبت کنیم زیرا حذف آن اساسا تبعات اجتماعی دارد. اما اگر بخواهیم عقلانی و منطقی به این مسئله نگاه کنیم اصل این است که درآمد هر کشور هزینه زیرساخت ها و مسائل عمرانی شود.

این بحث درآمد کشور نیز شامل همه یارانه ها می شود. از یارانه حامل های انرژی و آرد این بحث مطرح است تا یارانه نقدی که مورد نقد است. اما برداشتن این یارانه ها زمانی قابل اجراست که همه افراد جامعه از حداقل معیشت برخوردار باشند. در همه دنیا به افرادی که توانایی اشتغال ندارند چه از نظر شرایط اجتماعی و چه از نظر روحی برای تامین حداقل های زندگی از راه های مختلف کمک می شود. این روندی نیست که مختص ایران باشد و در همه دنیا این رویه حاکم است.

این برنامه ای که مجلس در برنامه ششم تصویب کرد که یارانه افراد توانمند حذف شود و به بهزیستی و ارگان های مشابه اختصاص یابد حرکت رو به جلویی به حساب می آید. افرادی که مستمری بگیر کمیته امداد و بهزیستی هستند و حداقل مستمری شان ماهی 70هزار تومان است و از سوی دیگر مستمری بگیران تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی که حداقل مستمری ها را دریافت می کنند با وجود اینکه مخارج بالاتری دارند نیازمند آن هستند که به نوعی تامین شوند و این روند تا حدی می تواند از طریق یارانه نقدی جبران شود.

این قدم مناسبی است که در برنامه ششم توسعه به آن پرداخته شده هر چند نیاز این افراد یارانه های غیر نقدی بیشتری است. مانند برخورداری از بیمه های سلامت کاملا رایگان که در سنین بازنشستگی برای افرادی با این حد توان مالی بسیار لازم است، آموزش رایگان و سبدهای خانوار که این یارانه های غیرنقدی کمک می کند خانواده هایی که بدسرپرست هستند و ممکن است یارانه های نقدی به آنها نرسد از این طریق تا حدی نیازهای شان تامین شود.

به هر حال در شرایط ایده آل لازم است نرخ حامل های انرژی واقعی شوند، سوبسید های پنهان قطع و تبدیل به یارانه های آشکار شوند و این یارانه ها به صورت آشکار و پنهان به اقشار نیازمند پرداخت شود. در کنار این روند لازم است درباره حداقل دستمزد کارگران فکر اساسی انجام داد و رقم دستمزد کارگران کفایت حداقل زندگی با حذف یارانه ها را بدهد. به هر حال لازم است ابتدا یک رفاه عمومی در جامعه ایجاد کرد و پس از آن یارانه های غیرمستقیمی که وجود دارد حذف و واقعی کنیم.

نباید فراموش کنیم که واقعی کردن نرخ حامل های انرژی در شرایطی باید ایجاد شود که شرایط اقتصادی ما رشد کرده باشد و کارخانجات پتروشیمی و فولاد ما نیز بدون دریافت انرژی با یارانه بتوانند تامین کننده هزینه های خود باشند.

در مجموع به نظر من طرح مجلس که پرداخت یارانه به 6میلیون افراد جامعه است که واقعا این دهک از جامعه در شرایط بدی از نظر اقتصادی به سر می برند طرح مناسب و قابل دفاعی است. باید یارانه دهک های هفت، هشت و 9 قطع شود و یارانه این افراد به دهک های یک تا سه اضافه شود.

بنابراین در شرایط فعلی که جامعه هنوز به آن رفاه اجتماعی مورد توقع دست پیدا نکرده است هنوز رشد اقتصادی لازم در جامعه مشاهده نمی شود. با توجه به ساختار طبقات ده گانه اجتماعی این طرح که یارانه دهک های بالایی حذف شود و به دهک های پایین تخصیص داده شود، طرح قابل دفاعی است و نمی توان منتقد دولت بود که چرا این یارانه های حذف شده هزینه زیرساخت های عمرانی نشده است.

برخورداری از حداقل های زندگی نیاز همه افراد جامعه است و دولت وظیفه دارد حامی افرادی باشد که توان برآوردن نیازهای اولیه خود را ندارند. اما لازم است با رشد اقتصاد و افزایش رفاه اجتماعی روند تخصیص یارانه ها تغییر کند و جای تخصیص یارانه در حوزه حامل های انرژی و آرد دولت به سمت تامین زیرساخت های عمرانی برود.

رئیس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی