خوراک دام و طیور که اکنون یک صنعت بسیار گسترده و پیچیده در جهان امروز بهشمار میرود، پیشنیاز صنعت بزرگ دامداری و مرغداری است. این دو شاخه صنعت، پایه و شالوده اصلی موادغذایی پروتئینی محسوب میشوند و سلامت غذایی که این روزها با چالشهای بسیاری روبهروست، به سلامت تغذیه دام و طیور وابسته است. بنابراین، شرکتهای بزرگ در سراسر جهان به تولید انواع منابع غذایی و دارویی دام و طیور میپردازند تا افزون بر افزایش راندمان تولید، بهترین و سالمترین غذا، دارو و افزودنیهای غذایی را فراهم آورند که در آخر منتهی به تولید غذای سالم خواهد شد. مقولهای که این روزها دغدغه اصلی دولتها و همچنین بخشهای خصوصی فعال در این زمینه بهشمار میرود.
نهادهها عامل توسعه پایدار دام و طیور
نخستین نمایشگاه بینالمللی خوراک دام، طیور و آبزیان با شرکت تولیدکنندگان داخلی و خارجی در سالن حجاب تهران در حال برگزاری است. حسن رکنی، معاون تولیدات امور دام وزارت جهاد کشاورزی، در این خصوص اظهار کرد: نهادههای دامی عامل اصلی توسعه پایدار صنعت دام و طیور هستند. سالانه هشت میلیون تن خوراک دام، طیور و آبزیان در کشور مصرف میشود که نشان از اهمیت نهادههای دامی دارد.
وی ادامه داد: افزون بر نهادهها، فاکتورها و عوامل مهم دیگری مانند ژنتیک و عوامل محیطی به همراه خوراک در افزایش راندمان تولید تاثیرگذار است. رکنی بر اهمیت خوراک دام از لحاظ بهداشت و ایجاد توازن در موادغذایی تاکید کرد و افزود: کارخانههای تولیدکننده خوراک دام در این زمینه نقش موثری دارند و به تولید محصول و افزایش ضریب امنیت غذایی کمک میکنند. وی با بیان اینکه 67 درصد هزینههای تولید به خوراک دام مربوط میشود، گفت: هر میزان از وضعیت تولید خوراک دام بهبود یابد، ضریب تولید در تغذیه طیور نیز بهبود مییابد.
وی ادامه داد: سالانه دو میلیون تن گوشت مرغ و حدود یک میلیون تن تخممرغ در کشور تولید میشود که مجموع تولیدات مرغ و تخممرغ کشور به هشت میلیون تن خوراک نیاز دارد. حال اگر بتوانیم ضریب تبدیل غذایی طیور را تا یک دهم نیز بهبود دهیم، سالانه حدود 900 هزار تن در منابع و نهادهها صرفهجویی میشود.
وابستگی غذایی دام و طیور به واردات
معاون تولیدات امور دام وزارت جهاد کشاورزی، این موضوع را یکی از راههای تنظیم جیره غذایی متوازن دانست و افزود: این در حالی است که بخش عمده خوراک طیور وارداتی است و اگر بتوانیم بهتوازن در جیره غذایی طیور دست پیدا کنیم، تحول شگرفی در بخش تولیدات کشاورزی ایجاد میشود. این امر مستلزم توجه بیشتر به تکنولوژی و فناوریهای نوین روز است. معاون وزیر جهاد کشاورزی همچنین از پرداخت یارانه شیر به حساب دامداران خبر داد و افزود: برای سه ماهه نخست امسال 225 میلیارد تومان یارانه به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص یافت که تاکنون 50 درصد آن به حساب استانها واریز شده است. در جمع، تاکنون مبلغ 21 میلیارد تومان بهطور مستقیم به حساب دامداران پرداخت شده است.
دام و طیور، مزیتهای صادراتی بخش کشاورزی
مهدی خلج، رییس سازمان دامپزشکی نیز در این نمایشگاه گفت: مزیتهای بخش کشاورزی و زیربخشهای دام و طیور قابلیتهای فراوانی برای صادرات دارد. تولید خوراک بهداشتی دام نخستین مسئلهای است که مدنظر سازمان دامپزشکی کشور قرار دارد و گام اساسی تامین بهداشتی دام، فرآوردههای دامی و در نهایت تامین غذای سالم برای انسان است.
وی تاکید کرد: صادرات و تشویق به سلامت، تنها راهی است که بتوانیم سلامت جامعه را تامین کنیم و بهعنوان راهکاری برای خروج از تورم به دولت ارائه دهیم. درصورتیکه کشورهای واردکننده محصولات دامی ایران الزامات بهداشتی سختگیرانهتری را در نظر بگیرند ما میتوانیم آن الزامات بهداشتی را تامین کنیم. معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: الزامات بهداشتی کشورهای هدف تاکنون رعایت شده و مسیرخوبی تاکنون درخصوص صادرات داشتهایم و تاکنون بخش قابل توجهی از گوشت مازاد مرغ ایران به کشورهای همسایه صادر شده است.
روسیه بازار مناسبی برای محصولات کشاورزی
رئیس سازمان دامپزشکی در خصوص صادرات مرغ به روسیه، گفت: روسیه و اتحادیه گمرکی آنها شامل بلاروس و قزاقستان میتواند بازارهای بزرگ و مناسبی برای محصولات کشاورزی ایران باشند. در رفتوآمدهای مسئولان دو کشور قرار است با رعایت الزامات بهداشتی کشور هدف محصولات کشاورزی شامل گوشت مرغ، تخممرغ، لبنیات و سایر محصولات به روسیه صادر شود.
خلج ضمن تاکید بر استاندارد بودن خوراک دام تولیدی در کشور، اظهار کرد: در حال حاضر در کشور ما 430 کارخانه تولید خوراک دام و 330 کارخانه تولید مکمل، ضایعات و پودر ماهی فعال است که زیر نظارت مستمر سازمان دامپزشکی کشور قرار دارند. وی ادامه داد: 13 عامل مخاطرهآمیز بیولوژیکی مشتمل بر عوامل باکتریایی، انگلی، ویروسی و تعداد قابلتوجهی عوامل شیمیایی همچون مایکوتوکسینها و دیاکسینها و برخی آلایندههای دیگر همچون فلزات سنگین، سموم و آفات کشاورزی میتواند در جیره غذایی دام وهمچنین انسان تاثیرگذار باشد. وی تصریح کرد: سازمان دامپزشکی کشور تلاش دارد با تشویق سرمایهگذاریها بسترهای لازم را برای تولید مواد اولیه مورد مصرف خوراک دام که از کشورهای دیگر وارد یا در کشور تولید میشود فراهم کند.
رییس سازمان دامپزشکی ادامه داد: برنامه تخلیه، انبار در کارخانهها و همچنین شرایط بهداشتی تولید، جابه جایی و فرآوری محصول مورد توجه ما قرار دارد و تاکید داریم روی محصول نهایی برچسب مختصات یک جیره غذایی سالم نصب شود. تاکید ما در سازمان، بیشتر روی تولید محصول سالم است.
صنعت دام و طیور نیازمند کمک دولت
شمسعلی هادیزاده معلم، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: هزینه نگهداری صنعت دام و طیور کشور بالاست و برای اینکه این صنعت از توجیه اقتصادی خارج نشود، کمک دولت را میطلبد. وی افزود: صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان در کشور با تلاش و زحمات فراوان تولیدکنندگان بخش خصوصی انجام میشود. رسیدن به جایگاه مناسب بینالمللی از نظر سطح کیفی و کمی در این صنعت، با همت تولیدکنندگان بوده است و کارخانههای تولیدی و بخش خصوصی باید سهم خود را از دولت بگیرند.
برنامهای برای زمان رکود نداریم
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران، افزود: بخش خصوصی سرمایهگذاری و تولید میکند و اگر تولید براساس نیازهای بازار نباشد و راهکارهایی برای زمان رکود تدبیر نشده باشد، نه تنها افتخارآور نیست، بلکه موجب زیان و ضرر میشود. معلم با اشاره به مشکلات صادراتی محصولات گفت: در موضوع صادرات محصولات پروتئینی و کسب irهای صادراتی هنوز مشکل داریم. بازار دام، طیور و آبزیان ما بازار کوچکی است که باید آن را بزرگ کنیم و گسترش دهیم.
وی افزود: این در حالی است که برخی مسئولان سخن از کاهش تولید میکنند و به تولیدکنندگان میگویند تولیدشان را کاهش دهند که این موضوع مغایر منویات حاکمیت است. به اعتقاد من، ضروریترین کار برای صنعت دام و طیور کشور این است که دولت در جامعه ایجاد نشاط کند و این موضوع از وظایف ذاتی دولت است. بهای تولید را نباید تولیدکنندگان بپردازند. تولیدکننده باید انتفاع تولید را ببرد و این موضوع با تشکلهای قوی در مجموعه صنعت دام، طیور و آبزیان امکانپذیر خواهد بود تا آینده درخشانی برای صنعت ترسیم شود.