تایرهای بی‌کیفیت از کجا می‌آیند؟

بازار تایر در ایران هم مانند دیگر بازارها از گزند کالاهای بی‌کیفیت در امان نبوده است. کالاهایی که برخی از مبادی رسمی و با نظارت گمرک و سازمان استاندارد وارد شده و بخشی از آنها از خطوط تولیدی کارخانه‌های تایرساز به بازار می‌آید. بخش سوم تایرهای رسیده به بازار ایران نیز به‌صورت قاچاق به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. اما شواهد موجود نشان می‌دهد تامین تایر مورد نیاز در کشور با اهرم تولید داخل و قدری واردات، جوابگوی نیاز بازار است و تنها 10 تا 15‌درصد تایرهای موجود از طریق قاچاق به بازار تزریق می‌شود.

به گزارش ایلنا، نگاهی به تایرهای وارداتی موجود در بازار نشان می‌دهد بیشترین حجم قاچاق تایر‌های خارجی را تایرهای اروپایی نظیر دانلوپ، میشلن و یوکوهاما تشکیل می‌دهند و مابقی تایرهای وارداتی از چین و کره از مبادی رسمی کشور وارد شده‌اند. بررسی عملکرد واردکنندگان تایر هم گویای این است که هر کانتینر تایر وارداتی از چین 48‌میلیون تومان هزینه‌های جانبی در بر دارد که این مبلغ از کشورهای کره و ژاپن به ترتیب 65 و 80‌میلیون تومان برآورد می‌شود. در همین حال ما‌به‌التفاوت کم سود واردات تایر از مبادی رسمی با قاچاق بازرگانان را مجاب به واردات غیر‌قانونی نمی‌کند.

ناگفته نماند که براساس آمار منتشر شده از سوی انجمن صنعت تایر ایران، نیاز 300‌هزار تنی بازار از طریق 200‌هزار تن ظرفیت تولید داخلی و 100‌هزار تن واردات از مبادی رسمی تامین می‌شود. فعالان بازار تایر بر این اعتقادند که قاچاق تایر صرفه اقتصادی بالایی ندارد و مخاطرات همراه آن از جمله توقیف کل بار و جریمه به میزان ارزش کل محموله، ریسک واردات غیر‌قانونی این محصول را بسیار بالا برده است. در این میان اما نباید نقش سازمان‌هایی نظیر استاندارد و گمرک را در نظارت بر ورود کالاهای بی‌کیفیت به کشور فراموش کرد چرا که حجم بالای واردات تایر به کشور و سهم کمتر قاچاق این محصول نشان می‌دهد، کاستی‌هایی در گمرک صورت گرفته است.

همچنین اینکه استاندارد ایران نیز بر ورود انواع کالاها به کشور نظارت دارد و اگر قرار بر نظارت صحیح است باید این نظارت از زمان ورود یک کالا به کشور صورت گیرد. دیگر آنکه به روز‌رسانی قیمت‌ها در سیستم ارزش‌گذاری گمرک می‌تواند نقش مهمی در کاهش تخلفات تجاری در کشورمان داشته باشد. به طور مثال در بحث تایر با توجه به کاهش قیمت جهانی این محصول هنوز به روز‌رسانی در سیستم ارزش‌گذاری این سازمان انجام نشده است و حقوق و عوارض گمرکی همچنان بر مبنای قیمت‌های سال 90 و 91 از واردکنندگان اخذ می‌شود. با این اوصاف تعرفه موثر تایر بین 1/7 تا 2 برابر ارزش واقعی روی اجناس اعمال می‌شود که این خود موجب گرانی این محصول در بازار داخل خواهد شد.

تایرهای 5/22 R 80/315 از جمله پر مصرف‌ترین تایرهای اتوبوسی داخلی است که در مسیر قیمت‌گذاری گمرک ارزش 225 یورویی را به خود اختصاص داده است، حال آنکه قیمت جهانی هر حلقه این محصول اکنون 125 یورو است که به دلیل عدم به روز‌رسانی قیمت‌ها در گمرک با قیمت بسیار بالاتری به کشورمان می‌رسد. اما سوال اساسی اینجاست که چگونه با وجود حجم تولید مناسب تایر از سوی تولید‌کنندگان داخلی و تامین مابقی نیاز بازار از طریق واردات رسمی همچنان گلایه از وجود تایرهای بی‌کیفیت وارداتی از زبان مسئولان به گوش می‌رسد آن هم در شرایطی که تایرهای وارداتی موجود در بازار همگی از درگاه رسمی گمرک و با نظارت همه‌جانبه سازمان استاندارد به خیابان‌ها می‌آیند.