بیم‌ها و امیدهای سازندگان از صادرات کالای نفتی به ترکمنستان

تهاتر انرژی با کالا میان ایران و کشورهای منطقه، ‌موضوع تازه‌ای نیست، پیش از این شاهد تهاتر نفت و کالا میان ایران و روسیه بودیم و امروز در برابر واردات 30 میلیارد دلار گاز از ترکمنستان در 10 سال آینده، کالا و خدمات به این کشور صادر خواهد شد. این فرصت تازه‌ای است تا تولیدکنندگان داخلی در کسب بازارهای منطقه گام جدی بردارند. با این وجود از دید فعالان این بخش این تهاتر قماری بیش برای سازنده داخلی نیست که البته صددرصد در آن باخت وجود ندارد اما نباید از فرصت به وجود آمده به‌راحتی عبور کرد.

حسن کاظمی، مدیرعامل شرکت پارت‌سازی با اشاره به اینکه تهاتر گاز با کالا و خدمات با ترکمنستان قماری بیش برای سازنده داخلی نیست که البته صددرصد در آن باخت وجود ندارد، به فرصت امروز می‌گوید: ‌«‌فضای ایجاد شده راهبرد تازه‌ای برای فعالان بخش‌خصوصی است و نگاه ما ورود به بازارهای منطقه است که در نخستین گام دولت این فضا را فراهم کرده است و باید از آن به نحو احسن استفاده کرد. سازندگان داخلی برای آشنایی با استانداردهای بین‌المللی و بازارهای غیر‌ایرانی باید از فضای ایجاد شده استفاده کند حتی اگر نگران دریافت پول‌مان باشیم.»

در این میان روند چگونگی پرداخت پول تجهیزات تهاتر شده با گاز بسیار اهمیت می‌یابد، ‌زیرا در سال‌های گذشته بخش دولتی اثبات کرده است که به دلایل متعدد از جمله کمبود نقدینگی توان پرداخت پول به پیمانکاران داخلی را ندارد. کاظمی در‌این‌باره امیدوار است که بخش دولتی بتواند انتظارات بخش‌خصوصی را برآورده کند. این در حالی‌است که با توجه به نحوه همکاری پیمانکاران و کارفرمایان داخلی با بخش‌خصوصی صنعت نفت در نحوه پرداخت مطالبات، بخش‌خصوصی باید در شرایط پساتحریم به سمت بازارهای خارجی برود تا بتواند به حیات خود ادامه دهد و بدون شک توافق‌نامه صورت گرفته میان دو کشور ایران و ترکمنستان برای تهاتر گاز با کالا و خدمات فرصت مناسبی برای بخش‌خصوصی داخلی خواهد بود.

این فعال بخش‌خصوصی بر این باور است که بر حسب توانمندی‌های داخلی 50 درصد از 3 میلیارد دلار واردات گاز ترکمنستان با کالای داخلی نفتی قابل تهاتر است، اما نکته اینجاست در فرصت ایجاد شده توسط بخش دولتی و حمایت یکی از بانک‌های داخلی بخش‌خصوصی باید بتواند علاوه بر افزایش استانداردهای تولید محصولاتش، توان رقابت با سایر تولیدکنندگان در بازار کشور ترکمنستان را داشته باشد. کاظمی با اشاره به اینکه برای آغاز صادرات کالا به کشورهای منطقه، کشور ترکمنستان بازار خوبی است، می‌گوید: ‌«‌بخش‌خصوصی و دولتی باید در کنار یکدیگر برای دستیابی به بازارهای کشور عراق نیز گام بردارند.»

توافق‌نامه «ایجاد بسترهای مناسب برای حمایت از صادرکنندگان کالا و خدمات در برابر واردات گاز از ترکمنستان» فرصتی است تا در چارچوب آن، نیازهای ترکمنستان از سوی نهادهای این کشور شناسایی و اعلام شود و در مرحله بعد شرکت‌های ایرانی از طریق حضور در مناقصه یا ترک تشریفات می‌توانند صادرات کالا و خدمات را آغاز کنند. ایران از 20 سال گذشته از ترکمنستان گاز وارد می‌کند و در این سال‌ها سیاست وزارت نفت تشویق تولیدکنندگان ایرانی برای صادرات محصولات به این کشور بوده و حال این فرصت فراهم شده است.

رضا پدیدار، عضو اتاق بازرگانی تهران درباره شرایط ایجاد‌شده برای صادرات کالا و خدمات به کشور ترکمنستان به «فرصت‌امروز» می‌گوید: ‌«‌توانمندی صنایع تجهیزات صنعت نفت ایران در نمایشگاهی که امسال در عشق‌آباد برگزار شد، به نمایش گذاشته شد و حتی قراردادهایی نیز در حال منعقد شدن است. براساس تفاهم صورت گرفته قرار است نیم میلیون دلار از تهاتر گاز با کالا به بخش صنعت نفت اختصاص یابد که جای امیدواری دارد.»

مدیرعامل گروه آیسسکو با اشاره به اینکه بیشترین اقلام مورد نیاز شرکت‌های ترکمنستان تجهیزات درون‌چاهی، سرچاهی، اتصالات، شیرآلات و... است، می‌افزاید: «خوشبختانه شرکت‌های بخش‌خصوصی در این حوزه توانمندی بالایی دارند و می‌توانند در صورت تأمین منابع نیاز بازار کشور ترکمنستان را تأمین کنند البته در این میان باید شرکت بازرگانی گاز و شرکت بازرگانی پتروشیمی با پرداخت‌های ریالی و دلاری به‌موقع تولیدکنندگان را همراهی کند.»

این فعال بخش‌خصوصی با اشاره به اینکه سقف دقیقی برای میزان همکاری بخش‌خصوصی فعال در صنعت نفت در توافق صورت گرفته برای تهاتر گاز با کالا میان دو کشور ایران و ترکمنستان تعریف نشده است، می‌گوید: ‌«‌اگر شرکت ملی گاز و پتروشیمی توان تأمین منابع مالی را داشته باشد و شرکت‌های ترکمنستانی نیز تمایل به خرید داشته باشند، می‌توان سهم بخش‌خصوصی صنعت نفت را از این توافق افزایش داد.‌»‌ ‌

بخش‌خصوصی فعال در صنعت نفت اگرچه در صادرات کالاهای تولید شده گام‌هایی برداشته است اما برای موفقیت بیشتر همواره به حمایت بخش دولتی نیاز داشته؛ فرصتی که در قالب توافق اخیر با کشور ترکمنستان به صورت طولانی‌مدت فراهم شده است. اما در این باره محمدحسین دیده‌ور، مدیرعامل شرکت ارکان گاز با اشاره به اینکه بخش‌خصوصی باید از هر فرصتی برای حضور در بازارهای منطقه و بین‌المللی استفاده کند، به «فرصت امروز» می‌گوید: «در توافق صورت گرفته میان دو کشور ایران و ترکمنستان برای تهاتر گاز با کالا و خدمات، شرکت‌های غیردولتی بزرگ موفق‌تر خواهند بود تا شرکت‌های کوچک بخش‌خصوصی حقیقی، زیرا شرایط برای صادرات کالا و هزینه‌های تمام شده برای این شرکت‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر است با این وجود ما نیز به‌عنوان شرکت‌های سازنده نباید از فرصت پیش آمده به‌راحتی عبور کنیم.»

وی با اشاره به اینکه صادرات نیازمند زیرساخت‌هایی است که باید از سوی دولت فراهم شود، می‌افزاید: ‌«برای دستیابی به بازارهای منطقه بخش‌خصوصی به حمایت‌هایی از بخش دولتی نیاز داشته و دارد و شرایط ایجاد در توافق صورت گرفته فرصت خوبی است اما میزان امیدواری ما برای دستیابی به اهداف بلندمدت در کشور ترکمنستان محقق نخواهد شد زیرا این کشور به دلیل کاهش قیمت گاز از نظر مالی در شرایط مناسبی قرار ندارد از سویی نظام بوروکراسی در این کشور برای واردات کالا بسیار سخت و پیچیده است.»

* ارتباط با کارشناس: ebrahimi1941@gmail.com