آیا ایران می‌تواند نقشی در تأمین انرژی اروپا داشته باشد؟

ناطق علی‌اف، وزیر انرژی آذربایجان چندی پیش اظهار داشت خط لوله TANAP که قرار است گاز آذربایجان را به بازارهای اروپا منتقل کند می‌تواند گاز کشورهای حوزه خزر و آسیای مرکزی نظیر ایران و ترکمنستان را نیز به اروپا انتقال دهد. در این راستا علی‌اف در سخنانی در کنفرانس نفت و گاز دریای خزر اعلام کرد: «ذخایر گازی کشورهای ایران، عراق، ترکمنستان و قبرس می‌تواند به کریدور گاز جنوبی متصل شود. تلاش‌های گسترده آذربایجان در جهت احداث این خط لوله این امکان را برای سایرکشورها ایجاد می‌کند تا بتوانند ذخایر گاز خود را از این طریق به بازار انرژی اروپا برسانند.»

وزیر انرژی آذربایجان ادامه داد: «اروپا به دنبال جایگزینی برای گاز روسیه است و آذربایجان در این رابطه مورد توجه اروپا قرار گرفته است چراکه باکو می‌تواند منابع و مسیرهای جدیدی را جهت تأمین انرژی مورد نیاز اروپا ارائه کند.» ناطق علی‌اف که بر توانایی کشورش جهت ایفای نقش در بازارهای انرژی تأکید می‌کرد، ابراز داشت: «آذربایجان با توجه به تولید 42 میلیون تن نفت و 29 میلیون مترمکعب گاز در سال 2014 میلادی این توانایی را دارد که به یک منبع بزرگ و قابل اتکا برای تأمین انرژی مورد نیاز غرب بدل شود.» وزیر انرژی آذربایجان همچنین از آینده‌نگری کشورش در حوزه انرژی خبر داد و گفت: «باکو قصد دارد حجم انرژی تولیدی خود را حفظ کرده و حتی تولید نفت خود را به 45 میلیون تن در سال برساند و حجم گاز تولیدی خود را دو برابر کند.» علی‌اف با اشاره به افزایش نگرانی‌ها در اروپا در زمینه وابستگی این اتحادیه به گاز صادراتی روسیه که از طریق خط لوله‌ای در اوکراین به اروپا می‌رسد و تاکنون سه بار در 9 سال گذشته به دلیل اختلافات کی‌یف و مسکو بر سر قیمت‌گذاری و همچنین اختلافات سیاسی و ژئوپولیتیکی به مدت کوتاهی قطع شد، اظهار داشت: «اروپا 90 درصد نفت، 60 درصد گاز و 42 درصد از زغال‌سنگ تولید شده در جهان را وارد می‌کند و این موضوع به معنای اشتیاق این منطقه از جهان به یافتن منابع جدیدی از انرژی است.»

لازم به ذکر است که خط لوله TANAP از باکو و با گذر از ترکیه و بالکان به سمت غرب رفته و در آنجا به خط لوله ترنس آدریاتیک (TAP) متصل می‌شود که در نهایت گاز را به ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی خواهد رساند. گفتنی است ترکمنستان از سوی دیگر دریای خزر آمادگی خود را برای پیوستن به پروژه کریدور گازی جنوبی (TANAP) اعلام کرده و به گفته علی‌اف ایران با توجه به ذخایر عظیم گازی که در اختیار دارد نامزد نخست پیوستن به این پروژه است.

یک ماه قبل بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران اعلام کرد که کشور مایل است تا در صورت رفع تحریم‌های اعمال شده علیه تهران پس از امضای توافق جامع میان ایران و شش قدرت عمده جهانی به پروژه‌های نفت و گاز جمهوری آذربایجان بپیوندد. وزیر نفت ایران در این رابطه اظهار داشت: «ایران همواره همکاری سازنده و مناسبی با جهان داشته اما پاسخ نامناسبی در قبال این همکاری دریافت کرده است. اما در حال حاضر اوضاع تغییر کرده و کشورهای غربی مایلند تا مناسبات خود با ایران را از سر بگیرند.» وی همچنین ابراز داشت که کشورش از ذخایر انرژی قابل توجهی برخوردار است که این میزان بسیار بیشتر از نیاز داخلی ایران است.

در روز سوم ژوئن سال‌جاری میلادی و در راستای سخنان وزیر انرژی آذربایجان، محسن پاک‌آیین، سفیر جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان در سخنانی اعلام کرد که کشور توجه خاصی به دعوت به حضور در پروژه TANAP به‌عنوان بخشی از برنامه تهران برای حضوری جدی و قدرتمند در بازارهای جهانی گاز دارد. این سخنان در حالی مطرح می‌شود که عملیات احداث خط لوله TANAP آغاز شده، درحالی‌که پروژه خط لوله ترکیش‌استریم که مورد حمایت و توجه روسیه بوده و قرار است گاز روسیه را از طریق ترکیه به جنوب اروپا برساند هنوز در مرحله برنامه‌ریزی و مذاکره قرار دارد. گفتنی است هرکدام از این خط لوله‌ها که به بهره‌برداری برسد جایگزینی برای خط لوله ساوت‌استریم روسیه به اروپا که در اواخر سال 2014 میلادی به دلیل ایجاد محدودیت‌های قانونی توسط اتحادیه اروپا لغو شد خواهد بود. انتظار می‌رود که خط لوله 1100 مایلی (TANAP)، انتقال گاز به اروپا را از سال 2020 میلادی آغاز کند. حجم گاز صادراتی از طریق این خط لوله به اروپا در ابتدای کار رقمی حدود 16 میلیارد مترمکعب سال خواهد بود که این میزان در نهایت به حجمی معادل سالانه 31 میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت.