آخرین جغرافیای اشتغال و بیکاری در ایران

اینفوگرافی جغرافیای اشتغال و بیکاری در استان ها و مناطق مختلف برای فعالان اقتصادی، کارکرد یک شاخص سرمایه گذاری را دارد. از آنجا که روند رشد یا افت اشتغال و بیکاری، تابعی از شرایط اقتصادی هر منطقه است، داشتن نمایی کلی از این شاخص حساس اقتصادی برای بخش خصوصی، همانند چراغ راهنمایی برای تعیین مسیر و نوع سرمایه گذاری ها و برای دولتمردان، ابزار سنجش میزان اثربخشی سیاست های در پیش گرفته شده است.

در همین حال، تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد که نرخ بیکاری در پاییز 97 در استان های مختلف، متفاوت بوده است و در 16 استان از 31 استان کشور، نرخ بیکاری در مقایسه با پاییز 96 افزایش داشته است. همچنین پنج استان سمنان، مرکزی، همدان، زنجان و خراسان جنوبی نیز نرخ بیکاری پایین تر از میزان بیکاری تعیین شده در سال 1400 دارند.

طبق گزارش مرکز آمار ایران، کمترین نرخ بیکاری برای استان ها در پاییز امسال مربوط به سمنان، مرکزی و همدان به ترتیب با 6.6درصد، 6.9درصد و 7.3درصد بوده است و بیشترین نرخ بیکاری نیز به استان های کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و البرز به ترتیب با ۱۸.۲درصد، ۱۷درصد و ۱۵.۸درصد تعلق داشته است.
بیشترین افزایش نرخ بیکاری نیز متعلق به استان البرز بوده که این نرخ در این استان 5.5درصد رشد داشته است. استان کرمانشاه نیز در ادامه کاهش نرخ بیکاری خود در سال 97 توانسته است بیشترین کاهش نرخ بیکاری را در فصل پاییز امسال در مقایسه با پاییز 96 به نام خود ثبت کند و نرخ بیکاری را 6.9درصد کاهش دهد.

همچنین مطابق گزارش مرکز آمار، کمترین نرخ بیکاری در پاییز 97 مربوط به استان سمنان با نرخ بیکاری 6.6درصد بوده است. بعد از استان سمنان، در رتبه های بعدی کمترین نرخ بیکاری استان ها، دو استان مرکزی و همدان به ترتیب با نرخ بیکاری 6.9درصد و 7.3درصد ایستاده اند. بیشترین نرخ بیکاری در پاییز 97 هم به استان کرمانشاه با نرخ بیکاری 18.2درصد تعلق گرفته است. بعد از کرمانشاه، دو استان چهارمحال و بختیاری و البرز به ترتیب با نرخ های بیکاری 17درصد و 15.8درصد قرار دارند.

گزارش مرکز آمار ایران در پاییز 97 نشان می دهد که نرخ بیکاری در 12 استان از میانگین نرخ بیکاری در کل کشور بالاتر است و در 19 استان نیز نرخ بیکاری از میانگین نرخ بیکاری در کشور پایین تر بوده است.

جغرافیای جنسیتی اشتغال

همچنین تازه ترین گزارشی که مرکز آمار ایران از تغییرات نرخ بیکاری در پاییز امسال منتشر کرده، از ثابت ماندن نرخ بیکاری ۱۱.۷درصد نسبت به پاییز سال گذشته حکایت دارد؛ به طوری که جمعیت بیکار ۱۰ ساله و بیشتر از حدود 3 میلیون و ۱۷۴ هزار و ۴۲ نفر تغییر محسوسی نداشته و نرخ بیکاری در همان ۱۱.۷درصد باقی مانده است. به عبارت بهتر، جدیدترین وضعیت بیکاری در بین زنان و مردان به گفته مرکز آمار ایران، نشان از تغییر چندانی برای کاهش یا افزایش آن ندارد و بر این اساس، نرخ بیکاری در بین مردان به ۱۰.۱ و زنان ۱۸درصد رسیده است.

بررسی جزییات نرخ بیکاری در پاییز امسال در بین گروه های مختلف نشان می دهد که در حال حاضر از جمعیت بیکار موجود حدود 2میلیون و ۱۹۳ هزار و ۴۶۳ نفر را مردان تشکیل می دهند و نرخ بیکاری در بین آنها ۱۰.۱درصد گزارش شده است. در واقع، جمعیت بیکار در مردها تا حد ۰.۱درصد نسبت به سال گذشته افزایش دارد و حدود ۷۱ هزار و ۴۹ نفر بر تعدادشان افزوده شده است.

با این وجود، از تعداد جمعیت بیکار زنان تا اندازه ای کاسته شده است، به گونه ای که نرخ بیکاری در زنان به ۱۸درصد رسیده است که در مقایسه با پاییز سال گذشته یک درصد کاهش دارد. همچنین جمعیت بیکار زنان برای سال 97 حدود ۹۸۰ هزار و ۵۷۸ نفر گزارش شده است که در مقایسه با پاییز سال قبل حدود ۵۹۶ نفر کاهش دارد.

چند درصد شاغلان بیش از حد استاندارد کار می کنند؟

در عین حال، بررسی اشتغال در بخش های عمده فعالیت اقتصادی در پاییز 97 نشان می دهد که بخش خدمات با ۴۹.۹درصد بیش ترین سهم اشتغال در اقتصاد ایران را به خود اختصاص داده و بخش های صنعت با ۳۲.۹درصد و کشاورزی با ۱۷.۲درصد در رده های بعدی ایستاده اند.

طبق گزارش مرکز آمار ایران از نتایج طرح آمارگیری نیروی کار، سهم شاغلان بخش کشاورزی در پاییز 97 نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۱درصد افزایش داشته است؛ این در حالی است که سهم شاغلان بخش صنعت هیچ گونه تغییری نداشته و از سهم شاغلان بخش خدمات نیز ۰.۱درصد کاسته شده است.

از سوی دیگر، گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد که ۱۱.۷درصد جمعیت شاغل، دارای اشتغال ناقص بوده اند و این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. همچنین سهم اشتغال ناقص در پاییز 97 نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۷درصد افزایش داشته است.

اما بررسی سهم شاغلین ۱۰ ساله و بیشتر با ساعت کار معمول ۴۹ ساعت و بیشتر بیانگر آن است که ۳۶.۵درصد شاغلین به طور معمول ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار می کنند. این شاخص که یکی از مولفه های کار شایسته به شمار می رود، نشان می دهد سهم زیادی از شاغلین در کشور، بیشتر از میزان استاندارد کار می کنند. با این همه، این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۹درصد کاهش داشته است.

نسبت تحصیلات و اشتغال

همچنین تفکیک جمعیت شاغلان و بیکاران براساس تحصیلات نشان می دهد که سهم فارغ التحصیلان آموزش عالی از جمعیت بیکار حدود ۴۰.۵درصد است که در مقایسه با سال گذشته ۳.۴درصد افزایش دارد، یعنی از جمعیت حدود 3میلیون نفری بیکار کشور بیش از 40درصد فارغ التحصیل آموزش عالی هستند و این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به روستایی بالاتر است. در عین حال، سهم فارغ التحصیلان آموزش عالی از کل جمعیت شاغل ۲۳.۹درصد است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 2درصد رشد داشته است.

اما تفکیک وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان براساس متغیر زن و مرد نیز نشان می دهد که مردان فارغ التحصیل آموزش عالی ۲۸.۱درصد کل بیکاران را تشکیل می دهند که سهم آنها نسبت به پاییز سال قبل رشد ۴.۲درصدی دارد. از سوی دیگر، در بین جمعیت شاغل نیز مردان فارغ التحصیل ۲۰.۶درصد را شامل می شوند که نسبت آنها با افزایش ۱.۹درصدی همراه بوده است،

همچنین زنان فارغ التحصیل آموزش عالی نیز ۶۸.۲درصد سهم جمعیت بیکار و ۳۸.۵درصد شاغلان را تشکیل می دهند. این در حالی است که سهم زنان فارغ التحصیل در لشکر بیکاران ۲.۴درصد رشد داشته و سهم زنان فارغ التحصیل در میان شاغلان هم ۱.۶درصد افزایش داشته است.

براساس آخرین آمارها، در حال حاضر بیش از 3میلیون بیکار در ایران وجود دارد و سالانه حدود یک میلیون نفر نیروی متقاضی کار نیز به این آمار افزوده و وارد بازار کار می شوند که بر این اساس، فراهم کردن فرصت های شغلی مناسب برای جوانان جویای کار و تحصیلکردگان دانشگاهی جزو اولویت ها به شمار می رود. با این همه، دولت در برنامه ششم توسعه مکلف شده است نرخ بیکاری را تا چشم انداز ۱۴۰۰ به ۸.۶درصد کاهش دهد.

ارتباط با نویسنده: Ivankaramazof@yahoo.com