وزارت کار مشوق های اشتغال بخش خصوصی در ۱۰ کشور دنیا را بررسی کرد / پیشنهاد 16 نوع یارانه برای حل ابرچالش بیکاری

نتایج مطالعه مشوق های ایجاد شغل در جهان نشان می دهد كه مشوق های اشتغال به طور كلی به سه گروه مشوق های «توسعه استخدام»، «حفظ و تثبیت مشاغل» و «تأسیس بنگاه های اقتصادی جدید» تقسیم می شوند.

به گزارش «فرصت امروز»، تمام كشورهای جهان در شرایط متفاوت اقتصادی به نوعی با مسئله اشتغال و بیكاری درگیر بوده و سیاست های مختلفی را به كار گرفته اند تا بتوانند بر آثار زیانبار ناشی از بیکاری و معضل عدم فرصت های شغلی مناسب فائق آیند. از همین رو، یكی از انواع سیاست هایی كه در جهان متداول است، استفاده از ابزارهای انگیزشی برای به تحرك درآوردن بخش های مختلف به منظور ایجاد اشتغال است.

ابزارهای انگیزشی عمدتا با هدف كاهش هزینه نیروی كار برای كارفرما و افزایش مهارت كارگران به كار گرفته می شوند. در واقع، دولت با اعمال این نوع سیاست ها سعی دارد تا بخش خصوصی را به جذب بیشتر نیروی كار و استفاده از تكنولوژی كاربر به جای سرمایه بر ترغیب کند. بی شك، شناسایی انواع مشوق های بخش خصوصی و چگونگی پیاده سازی و اجرای آنها در كشورهای مختلف می تواند كمك شایانی به سیاستگذاران جهت اتخاذ تصمیمات مناسب در استفاده از این ابزارها با هدف ایجاد شغل کند.

بر این اساس، دفتر «توسعه اشتغال و سیاست گذاری بازار کار» وزارت کار، برنامه های تشویقی برای کارفرمایان در ۱۰ کشور جهان را بررسی کرده است و «یارانه دستمزد»، «یارانه برای استخدام فارغ التحصیلان»، «یارانه برای استخدام افراد ناتوان»، «یارانه برای بیکارانی که سن بازنشستگی آنها نزدیک است»، «یارانه برای اشتغال بیش از ۱۰ نفر» و «یارانه راه اندازی کسب و کار» را از جمله این سیاست ها نام برده است. طبق یافته های دفتر «توسعه اشتغال و سیاست گذاری بازار کار» مشوق های اشتغال به سه گروه تقسیم می شوند:

الف- نخستین گروه از مشوق ها در ارتباط با توسعه استخدام در بنگاه های موجود است که در عرصه اقتصادی فعال هستند. از جمله روش های به کار گرفته شده در این حوزه می توان به «یارانه مزد»،  «یارانه استخدام معلولین» و «یارانه به کارگماری دانش آموختگان دانشگاهی و زنان» اشاره کرد.

ب- بخش دوم مشوق های اشتغال به مشوق های حفظ و تثبیت مشاغل موجود در بنگاه ها مربوط می شود. ابزارهای معرفی شده در این بخش از مشوق ها به ویژه در شرایط رکود اقتصادی با هدف حفظ و نگهداری بنگاه های موجود و فعال مورد استفاده قرار گرفته که می توان به روش هایی همچون «مزد جبرانی»، «حمایت های مالی به منظور تغییر ساختار و بنگاه اقتصادی» و «کمک هزینه اشتغال پاره وقت» اشاره کرد.

ج- بخش سوم مشوق های اشتغال به راهبردهای انگیزشی برای تأسیس بنگاه های اقتصادی جدید، به ویژه بنگاه های خوداشتغالی (یک نفر)، خرد (۲ تا ۵ نفر) و کوچک (زیر ۵۰ نفر) مربوط می شود. از جمله این راهبردها نیز می توان به مواردی همچون  «کمک هزینه خوداشتغالی»، کمک هزینه ویژه بیکاران برای تأسیس بنگاه های کارآفرین یا مبتنی بر فعالیت های کارآفرینی» و «یارانه شروع کسب و کار» اشاره کرد.

اما نکته حائز اهمیت در به کارگیری هر یک از این ابزارهای تشویقی در کشورهای مطالعه شده نشان می دهد که هر یک از کشورها متناسب با مشکلات یا عدم تعادل  بازار کار از روش های مختلفی استفاده کرده اند. به طور مثال، درحالی که در کشوری که با پدیده پیرسنی نیروی کار مواجه است به منظور توسعه اشتغال و رفع عدم تعادل سنی بازار کار، از ابزارهای انگیزشی برای جذب نیروی کار مسن استفاده می شود، در کشورهایی که با پدیده بیکاری جوانان رو به روست از ابزارهای دیگری همچون  «یارانه دستمزد تازه واردان به بازار کار» یا «یارانه تأسیس بنگاه های جدید اقتصادی» استفاده می شود.

همچنین سیاست پرداخت یارانه ها از کشوری به کشور دیگر از لحاظ زمانی، مقداری و نوع پرداخت متفاوت است، ولی عموما در حوزه سیاست های بازار کار مطرح و برنامه ریزی می شوند. در ایران نیز از برخی ابزارهای موجود در این حوزه استفاده شده، ولی رویکرد غالب به رغم تأثیر ناچیز بعضی از ابزارهای تشویقی در این برنامه ها، اعطای تسهیلات ارزان قیمت بوده است و این در حالی است که برنامه های دیگری که می توانسته تأثیر بیشتری بر بازار کار داشته باشد، یا مغفول مانده یا به دلیل محدودیت های منابع مالی دولت مثل طرح کارورزی به طور مستمر اجرا نشده است. از همین رو، شناسایی شماری از ابزارهای انگیزشی ایجاد شغل كه در كشورهای دیگر مورد استفاده قرار گرفته و موفق بوده اند، می تواند در سیاستگذاری کلان اشتغال بسی مؤثر باشد.

ارتباط با نویسنده: ivankaramazof@yahoo.com