نگاهی به کسب وکار خانگی زنان در اینستاگرام / فضای مجازی و مجال ظهور کسب و کارهای خرد

مادرها و مادربزرگ های ایرانی همیشه به خانه داری و داشتن انواع هنرها شهره بوده اند، از آشپزی و  پهن کردن سفره های رنگین برای خانواده و مهمانی ها گرفته تا خیاطی و نونوار کردن رخت و لباس همسر و بچه ها. در واقع، زنان غالباً هنر خود را به اعضای خانواده ارائه می دادند و کمتر زنی پیدا می شد که از این راه کسب درآمد کند و لباس ها و مواد غذایی و سایر هنرهای خود را به دیگران بفروشد.

به گزارش مهرخانه،  یکی از راه هایی که زنان و به ویژه زنان خانه دار در سال های اخیر برای کسب درآمد پیدا کردند، عرضه هنرهای خانگی خود بود که در ابتدا جامعه پیرامونی آنها را شامل می شد اما به تدریج با ظهور تکنولوژی های نوین و به ویژه اینترنت، زنان راه های دیگری هم برای عرضه محصولات خود پیدا کردند. 

با ظهور شبکه های اجتماعی و به ویژه رونق گرفتن اینستاگرام به عنوان یک شبکه  اجتماعی عکس محور بود که زنان توانستند عکس هایی از هنرهای خود منتشر و در سراسر کشور مشتری هایی برای خود دست و پا کنند. این اتفاق باعث شد بسیاری از زنان خانه دار به تولیدات خانگی روی بیاورند و برای عرضه و فروش محصولات خود از اینستاگرام کمک بگیرند و به این ترتیب، واسطه ها را نیز از میان بردارند. با نگاهی اجمالی به کسب وکار خانگی زنان در اینستاگرام می توان دریافت که آنها بیشتر در حوزه هنرهای آشپزی و شیرینی پزی، زیورآلات و بدلیجات، بافتنی و قلاب بافی، تزیینات نمدی، خیاطی، عروسک سازی و تزیینات کاغذی فعالیت می کنند.

آشپزی و شیرینی پزی

زنانی که در این حوزه فعالیت می کنند، معمولاً فالوئرهای زیادی دارند و عکس هایی از خوراکی های مختلف در پیج خود قرار می دهند که خود این عکس ها می توانند مشتری های زیادی جذب کنند. این زنان معمولاً در پیوی پیج، شماره تلفن و آدرس تلگرام خود را قرار داده اند تا مشتری ها بتوانند از این طریق سفارش  بدهند. با توجه به اینکه فست  فودها بازار غذایی ایران را به دست گرفته اند، غالب زنانی که در منزل فعالیت دارند برای تبلیغ دستپخت خود از عبارت «غذای خانگی» استفاده می کنند و برای مهمانی های مختلف مشتری ها غذا یا شیرینی و کیک می پزند. این زنان در بعضی از پست های خود دستور پخت انواع غذاها را هم ارائه می کنند.

 زیورآلات و بدلیجات

یکی از هنرهای بسیار پرطرفدار بین زنان زیورآلات بدل از قبیل دستبند، انگشتر، گوشواره و... است. بسیاری از زنان از این علاقه بهره برده و به ساخت این قبیل زیورآلات روی آورده اند زیرا هزینه و امکانات کمی برای این هنر نیاز است و می توان در اتاق شخصی و بدون ایجاد هیچ مزاحمتی برای سایر اعضای خانواده، به راحتی این کار را انجام داد. به همین دلیل بازار ساخت و عرضه این محصولات در اینستاگرام بسیار پررونق است.

بافتنی و قلاب بافی

بافتنی و قلاب بافی مانند آشپزی، هنرهایی هستند که از مادرها و مادربزرگ ها به ما رسیده و سابقه آن در نسل های گذشته ما وجود دارد. به همین دلیل بسیاری از زنان و دختران ایرانی در هر سن و سالی که باشند، کم یا زیاد با این هنر آشنا هستند. زمستان فصل رونق بافتنی است و زنانی که به بافت مدل ها و طراح های مختلف مسلط هستند و می توانند در این زمینه نوآوری داشته باشند، اینستاگرام را به عنوان محلی برای فروش محصولات خود انتخاب کرده اند و عکس های متنوعی از کارهای خود را به مخاطب ارائه می دهند.

خوبی کار بافتنی و قلاب بافی این است که نیاز به ابزار کار ویژه ای ندارد و داشتن کامواهای متنوع و میل و قلاب برای این کار کفایت می کند. از طرف دیگر، این کار در هر جایی از منزل قابل انجام است و نیاز به مکان ویژه ای ندارد و مزاحمتی هم برای سایر اعضای خانواده ایجاد نمی کند. به همین دلیل این کار در بین زنان محبوبیت زیادی دارد و پیج های متنوع و زیادی را می توان در اینستاگرام پیدا کرد که به عرضه این محصولات مشغول هستند.

خیاطی

در نسل های گذشته، یکی از ویژگی های اصلی یک زن خانه دار و کدبانو، بلد بودن خیاطی و وارد بودن به فوت و فن این هنر بود. هرچند این ویژگی در زنان امروزی کمتر از گذشته است و به دلیل سختی های کار خیاطی و وفور لباس های آماده و متنوع در بازار، تمایل به این کار بین زنان کاهش یافته اما هنوز هم زنانی هستند که با عشق و علاقه در خانه خیاطی می کنند و از طریق اینستاگرام محصولات خود را به فروش می رسانند یا به آموزش خیاطی و ارائه الگوهای خود می پردازند.

تزیینات نمدی

تزیینات نمدی یکی از کارهای ظریفی است که چند سال است در کشور ما رواج پیدا کرده و شامل محصولات مختلفی مانند انواع جاسوییچی، عروسک، گیفت، تزیینات اتاق بچه و... می شود. نوآوری  و خلاقیت در این کار حرف اول را می زند و کسانی که می توانند این فاکتورها را رعایت کنند، مشتری های زیادی دارند. پیج های متعددی هم در اینستاگرام وجود دارد که غالباً توسط دختران جوان اداره می شوند و به عرضه محصولات و تزیینات نمدی می پردازند.

 عروسک سازی

عروسک همیشه وسیله ای برای بازی بچه ها به حساب می آمده، اما در سال های اخیر تغییراتی در استفاده از عروسک صورت گرفته و با ورود عروسک های متنوع و فانتزی به بازار، بزرگ ترها و به ویژه زنان نیز علاقه زیادی به خرید عروسک برای خودشان یا هدیه دادن به یکدیگر دارند. با نگاهی به پیج های زنانی که در اینستاگرام در زمینه عروسک سازی فعالیت می کنند، می توان دریافت که کار آنها بیشتر در زمینه تولید عروسک های پارچه ای یا پولیشی است که امکان تولید آنها در منزل راحت تر است.

تزیینات کاغذی و کادویی

یکی از کارهایی که زنان می توانند به راحتی، با هزینه کم و به خرج دادن اندکی ذوق و سلیقه و خلاقیت در خانه انجام دهند، تولید تزیینات کاغذی مانند کارت تبریک، ساک دستی، پاکت، جعبه کادویی و... است؛ کاری که بسیاری از زنان انجام می دهند و این محصولات را در اینستاگرام به فروش می رسانند.

برای آگاهی از کم و کیف فعالیت هایی که زنان در حوزه کسب وکار خانگی در اینستاگرام انجام می دهند با چند تن از آنها گفت وگو داشتیم.

خبرنگاری با طعم ترنج

سمانه مهدوی یکی از دخترانی است که زیورآلاتی مانند گردنبند، دستبند، گوشواره، انگشتر و گیره روسری تولید می کند و در اینستاگرام به فروش می رساند. او در محصولات خود از طرح های سنتی ایرانی مانند بته جقه استفاده می کند و نام «ترنج» را برای برند خود انتخاب کرده است.

سمانه که تحصیلات آکادمیک خود را در رشته خبرنگاری می گذراند، چند سالی می شود کار خود را شروع کرده و در این باره به مهرخانه می گوید: ابتدا کار را به صورت تفریحی شروع کردم. وقتی وارد دانشگاه و رشته خبرنگاری شدم، روزهایی در هفته کلاس نداشتم اما نمی شد سر کار ثابت بروم.

دوست داشتم کاری داشته باشم که زمان آن دست خودم باشد و در وقت های آزادم بتوانم آن کار را انجام دهم. از آنجایی که قبلاً کار هنری انجام داده بودم و از کودکی به کارهای هنری علاقه داشتم، سراغ زیورآلات رفتم. ضمن اینکه می توانستم این کار را با سرمایه دانشجویی و اندکی که داشتم، شروع کنم.خالق برند ترنج در مورد جذب مشتری می گوید: مشتری های اولیه دانشجوها و دوستان خودم بودند که کیفیت،  قیمت و طرح ها را می پسندیدند سپس به دوستان دیگرشان معرفی می کردند. آنچه باعث موفقیت من شد، قیمت تمام شده معقول کارها، خلاقیت و ارتباط با دیگر مشتریان بود که برایم مشتریان دیگری به همراه داشت؛ در حقیقت فروش به صورت شبکه ای گسترده شد.

همچنین روی فروش اینترنتی تأکید داشتم و از طریق شبکه های مجازی کارهایم را فروختم. سمانه معتقد است این کار برای زنانی که به هر دلیلی نمی خواهند یا نمی توانند خارج از خانه کار کنند، بسیار خوب است. چون هم به دلیل ارتباط داشتن با مخاطب و یادگیری کار هنری افسرده نمی شوند، هم می توانند از این راه کسب درآمد کنند.

از IT تا قلاب بافی

مریم عاقبتی یکی دیگر از زنانی است که  به کسب وکار خانگی روی آورده است. او با وجود داشتن مدرک تحصیلی لیسانس در رشته IT و به قول خودش شاگرد اول بودن در دانشگاه، راه دیگری را در زندگی انتخاب کرده است. مریم که 35 دارد و ساکن قزوین است، این روزها به جای سر و کله زدن با کامپیوتر و معادلات ریاضی، سراغ قلاب بافی رفته و این کار را به صورت جدی ادامه می دهد؛ به  طوری  که حتی آن را به محلی برای کسب درآمد تبدیل کرده است.

مریم درباره تفاوت رشته تحصیلی و کاری که الان مشغول انجام آن است، به مهرخانه می گوید: عجیب به نظر می آید که کارم با تحصیلاتم تا این اندازه متفاوت باشد. شاید خودم هم فکر نمی کردم که نتیجه آن همه درس خواندن و شاگرد اول بودن قلاب بافی باشد.

البته اصلاً پشیمان نیستم چون همیشه رشته تحصیلی ترجیح یا علاقه آدم نیست. من هم بعد از اتمام تحصیلاتم به دنبال علاقه ام رفتم. البته باید یادآور شوم که متأهل و بچه دار بودن هم در انتخاب این کار بی تأثیر نبود. چون داخل خانه با آرامش بیشتری هم به قلاب بافی و هم به کارهای منزل و پسرم می رسم.

او اوایل بیشتر به دلیل علاقه و برای پرشدن وقتش سراغ بافتنی و قلاب بافی برای خودش، خانواده و دوستان رفته، اما وقتی تشویق های اطرافیان را شنیده به این فکر افتاده که شاید بتواند از این راه کسب درآمد کند و به همین دلیل به اینستاگرام روی آورده است.

مریم درباره طرح ها و کارهای خود می گوید: تقریباً کار پوشاک انجام نمی دهم و علاقه و ترجیحم بیشتر لوازم و تزیینات منزل مثل روتختی، رومیزی، پادری، زیرلیوانی و... است. مشتری هایم هم در طول یک ماه عدد مشخصی ندارند و ثابت نیستند.

گاهی یک ماه اصلاً مشتری ندارم اما ممکن است یک ماه دیگر ازدحام کار زیاد شود؛ به  طوری  که به دلیل کمبود وقت برخی از مشتری ها را از دست می دهم چون اکثر مشتری ها خیلی عجله دارند و دوست دارند کاری که سفارش می دهند خیلی سریع به دست شان برسد، اما وقتی چند سفارش داشته باشم و قرار باشد کار با تأخیر به دست شان برسد، کلاً منصرف می شوند.

به  طور کلی، به خاطر نوع کار، طبیعتاً در فصل سرما سفارش های بیشتری دارم.این هنرمند در رابطه با زمانی که برای کار خود صرف می کند، می گوید: بستگی به حجم سفارش ها دارد. البته، سعی می کنم هر سفارش در کمترین زمان ممکن آماده شود و وقتی یک سفارش می گیرم تقریباً تمام وقتم را برای انجام آن می گذارم. بستر کارم هم در اینستاگرام و تلگرام است و مشتری های مجازی از این طریق با کار من آشنا می شوند و سفارش می دهند. سفارش ها را هم از طریق پست، باربری ترمینال و تیپاکس ارسال می کنم. هزینه ارسال سفارش هم با مشتری است.