کره جنوبی نماینده آسیایی ها در کمپوست است / آنان که زباله را به بازیافت کیمیا کنند

یکی از نمادهای زیبایی که خاطرات سال ها پیش را برای شهروندان کهنسال تداعی می کند، پاکت های کاغذی است؛ پاکت هایی بزرگ که انواع خوراکی را در خود جای می دادند و گاه پس از خالی شدن تبدیل به کاغذ چرک نویس بچه های خانه یا فهرست خرید روز بعد بانوی خانه می شدند.

اکنون با گذشت سال ها از آن روزگاران خوش، اغلب افراد عادت کرده اند از انواع کیسه های پلاستیکی استفاده کنند. اگرچه هنوز هم برخی آجیل فروشی ها یا فروشگاه های کهنه کار از پاکت های کاغذی استفاده می کنند، اما استفاده از پلاستیک در بین مردم رواج بیشتری دارد.

اما مصرف گسترده پلاستیک به همینجا محدود نمی شود، بسیاری از بخش های مختلف زندگی شهری با مصرف اقلام تجدید ناپذیر آمیخته شده است. توپ های پلاستیکی، صندلی ها، وسایل تزیینی و. . . در اغلب خانه های امروزی وجود دارند. اینها وسایلی هستند که اگر در محیط طبیعت رها شوند هزاران سال وقت برای جذب شدن به دامان طبیعت نیاز دارند. در این میان تکلیف انسان های امروزی چیست؟ طبیعتا کنار گذاشتن کامل پلاستیک و مواد مشتق از پلاستیک آن ساده نیست.

اما می توان از یک روش جبرانی استفاده کرد؛ روشی که این روزها در اغلب کشورهای توسعه یافته متداول شده و کشورهای در حال توسعه نیز در حال الگوگیری از آن هستند. سیستم بازیافت زباله، روشی بهینه برای ورود مجدد هزینه های صرف شده برای تولید یک کالا به چرخه صنعت و تولید است.

در واقع با کمک بازیافت زباله های مختلف، می توان بخشی بزرگ از هزینه های ملی یک کشور را نجات داد و بازیابی کرد.  متأسفانه با وجود مزایای متعدد به کارگیری سیستم بازیافت زباله، بسیاری از دولت ها از این روش استفاده نمی کنند یا برای وارد کردن دستگاه های بازیافت زباله به کشورشان اقدام نکرده اند.

فارغ از مزایای اقتصادی کوتاه مدت استفاده از روش های بازیافت، این سیستم ها در بلند مدت نیز فوایدی بسیار دارند. از بزرگ ترین مزایای به کار گیری این روش می توان به کاهش فرسودگی خاک (به دلیلی سیستم سنتی مدفون کردن زباله ها)، کاهش آلودگی های زیست محیطی و گازهای گلخانه ای (به سبب روش سوزاندن زباله ها) و حفظ هرچه بیشتر چرخه انرژی های مختلف اشاره کرد.

نگاهی به رکوردهای فعالیت کشورهای مختلف در حوزه بازیافت زباله نشان می دهد کشورهای آلمان، کره جنوبی و اسلوونی بالاترین آمارهای بازیافت زباله را به نام خود سند زده اند.

***

آلمان

گزارش های OECD (سازمان توسعه همکاری های اقتصادی بین الملل) حاکی از این است که بالغ بر 65درصد از زباله های شهرهای مختلف آلمان بازیافت می شوند. این درصد شامل بیش از 353 میلیون تن زباله می شود. از میان این حجم زباله، بیش از 153 میلیون تن آن فورا بازیافت می شود، 34 میلیون تن تبدیل به انرژی، 11 میلیون تن آن سوزانده و مابقی آن نیز دفن می شود. اما چگونه آلمان موفق شده به این مقام ارزشمند دست پیدا کند؟ یکی از نقاط قوت آلمان برای دستیابی به این مقام استفاده از عبارت «Green Dot» در بسته بندی محصولات مختلف است.

درج این عبارت روی انواع محصولات به چند موضوع اصلی تأکید دارد؛ نخست اینکه محصول مورد نظر قابلیت بازیابی دارد، دوم آنکه در تولید این محصول، انواع روش های مؤثر برای کاهش مصرف مواد اولیه به کار رفته است و در نهایت اینکه محصول مورد نظر در کشوری تولید شده که دوستدار محیط  زیست و چرخه طبیعت است. استفاده از سیستم مکانیزه تفکیک زباله ها بر حسب رنگ بندی موضوع دیگری است که به آلمانی ها برای تفکیک هرچه بهتر زباله ها کمک کرده است.

***

کره  جنوبی 

یکی از شگفتی های مهم زندگی در کره جنوبی، سیستم بازیافت زباله قدرتمند این کشور است. این کشور 2درصد از تولید ناخالص داخلی خود را روی پروژه های سبز سرمایه گذاری کرده است. این کشور تاکنون بیش از 58 درصد از زباله ها را بازیافت کرده است.

وجود سطل های زباله مکانیزه که هر یک مخصوص نوعی مشخص از زباله است، کمک می کند روند بازیافت از ابتدایی ترین مرحله به شیوه ای صحیح مدیریت شود. اما یکی از مهم ترین بخش های تفکیک زباله در کره، بخش تفکیک خوراکی ها از مواد شیمیایی و غیرقابل خوردن است؛ سیستمی که بین مردم نیز از محبوبیتی بسزا برخوردار است و کمتر شهروندی پیدا می شود که خوراکی ها را همزمان با زباله های تجزیه ناپذیر به سطل های زباله پرتاب کند.

کیسه های ویژه تفکیک زباله نیز در کره جنوبی به شکل رایگان در اختیار شهروندان قرار می گیرد.  هزینه این کیسه ها سالانه از مالیات شهروندان این کشور کم می شود. بازیافت زباله نه تنها در سطح شهر، بلکه در رستوران ها و کافه ها نیز کاملاً مشهود است. حتی گردشگران کره هم حق ندارند زباله های رستورانی را بدون تفکیک رها کنند. هر فرد موظف است مسئول لیوان ها و ظروفی باشد که از آن استفاده کرده است.

***

اسلوونی

کشور اسلوونی از دیگر دولت هایی است که موفق شده 58 درصد از زباله های خود را بازیافت کند؛ اقدامی مفید و تحسین برانگیز که حاوی برخی مزایا نیز است. برای مثال اگرچه آلمان رکوردداربالاترین حجم بازیافت زباله در جهان است، اما اسلوونی رکورددار سریع ترین برنامه های بازیافت زباله است؛ رکوردی که به قدرت گرفتن این کشور در حوزه بازیافت نیز کمک می کند و نرخ هدررفت زباله های قابل بازیافت را به حداقل می رساند.

از دیگر ویژگی های مثبت اسلوونی در حوزه بازیافت زباله می توان به عدم وجود کوره های زباله سوزی اشاره کرد؛ کوره هایی که افزون بر آلودگی های زیست محیطی، به بروز مشکلات تنفسی برای ساکنان مناطق اطراف این کوره ها نیز منجر می شود.

برنامه های بازیافت در اسلوونی به شیوه ای تنظیم شده که تا پایان سال 2020 حجم بازیافت زباله های این کشور تا 30 درصد رشد را تجربه کند؛ رکوردی که در صورت تحقق، اسلوونی را به جایگاهی مهم تر از جایگاه کنونی ارتقا می دهد. قانون اساسی این کشور نیز در حمایت از سیاست های سبز عمل می کند و تفکیک زباله هایی مثل شیشه و پلاستیک از دیگر زباله ها جزو مهم ترین اهداف اسلوونی محسوب می شود.

***

اتریش

یکی از کشورهایی که سال ها ست در لیست برترین های تفکیک زباله در اتحادیه اروپا جای دارد، اتریش است. جالب اینجاست که اتریش گاهی حتی از رکورد آلمان هم فراتر رفته است. برای مثال در طول سال 2010 نرخ بازیافت زباله در اتریش رکورد 63 درصدی زد و در جایگاهی بالاتر از رقیب دیرینه اش یعنی آلمان قرار گرفت. اما آخرین رکورد اتریش در حوزه تفکیک زباله 43 درصد است. به عقیده کارشناسان، علت نوسانات رشد اتریش در حوزه تفکیک زباله تا حد زیادی به سیستم قانون گذاری این کشور مرتبط است.

براساس گزارش یورو استات  (مرکز آمار اتحادیه اروپا) اتریش در بین کشورهای اتحادیه اروپا با رکورد 34 درصد دفن زباله، 24 درصد سوزاندن زباله و 15 تا 27 درصد بازیافت از رکورد مناسبی برخوردار است؛ رکوردی که گرچه مناسب است اما هنوز هم می تواند پیشرفت کند. به نظر می رسد یکی از مشکلات اتریش که مانعی بر تفکیک زباله هاست، وضعیت آهن آلات و تفکیک شان است.

در واقع 63 درصد از زباله های بازیافتی این کشور را ضایعاتی تشکیل می دهند که برای تفکیک و ورود به چرخه بازیافت مسیری دشوار را طی می کنند. بر همین اساس است که مدتی است شهرداری های اتریش برای رسیدن به یک برنامه مؤثر بازیافت تلاش می کنند.

***

بلژیک

پنجمین کشوری که در فهرست کشورهای برتر بازیافت کننده زباله قرار می گیرد، بلژیک است. این کشور رکورد دار برنامه های پیشگیرانه برای تفکیک زباله است. منطقه فلاندرز بلژیک از مشهورترین مناطق تفکیک زباله در اتحادیه اروپاست؛ منطقه ای که بیشترین حجم کمپوست مکانیزه زباله در جهان را نیز در اختیار دارد. 

این منطقه از سال 1981 تاکنون به مقر اصلی تفکیک زباله در بلژیک تبدیل شده است. فلاندرز پس از گذشت چند مرحله موفق شده به جایگاه کنونی برسد. در سال 1991 مرحله اول این طرح که شامل تفکیک میوه و سبزیجات بود اجرایی شد. این مرحله تا سال 1995 ادامه یافت و در نتیجه منجر به صرفه جویی حداکثری در حوزه میوه و سبزیجاتی شد که در جریان دورریخت زباله ها هدر می رفتند؛ محصولاتی که با کمپوست به کودهایی مناسب برای خاک تبدیل می شدند.

برنامه دوم که از سال 1995 تا 2000 ادامه داشت، شامل طرح تفکیک سبز می شد؛ طرحی که براساس آن تمامی زباله های قابل بازیافت و تجدید پذیر تفکیک شده و وارد جریان بازیافت زباله می شدند. این روند تا سال 2010 پیشرفتی چشمگیر پیدا کرد و وارد چرخه ای قدرتمند تر شد.  این روزها بلژیک به کمک سیستم های کمپوست میلیون ها دلار سود، صرفه جویی و ذخیره انرژی سالانه دارد.

ار تباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com