کارشناسان از وضعیت بودجه های عمرانی در دولت می گویند / دولت حجیم اولویت گذاری مطلوبی از هزینه ها ندارد

گزارش جدید دولت از وضعیت بودجه عمومی حاکی است که از مجموع 57هزار و 480میلیارد تومان بودجه عمرانی مصوب سال جاری طی 9ماهه امسال 15هزار و 830میلیارد تومان تخصیص داده شد که تنها 27.5درصد بودجه عمرانی امسال است. براساس این گزارش، بودجه عمرانی 9ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 22.3درصد کاهش دارد. این در حالی است که بودجه عمرانی 9ماهه سال 94 در مقایسه با سال 93 هم 13.5درصد افت داشته است.

بنابراین رکود در پروژه های عمرانی طی سال جاری تشدید شده است. برخی کارشناسان براین باورند که با فروش خوب و موفقیت آمیز نفت درسال جاری می توان با اتکا به درآمدهای جاری دولت نسبت به پرداخت بدهی های این بخش  موفقیت آمیز عمل کرد و با تسویه برخی بدهی ها به پیمانکارانی که از قبل دولت به آنان بدهکار بود چرخه های عمران کشور را با سرعت بیشتری به حرکت درآورد.

از طرفی بنا به گفته مسئولان، درآمد نفتی کشور طی سال جاری حدود سه برابر شده و دلارهای نفتی هم به طور کامل از خریداران نفت گرفته و به حساب های بانک مرکزی منتقل شده است، بنابراین دولت از شرایط مطلوبی برای به حرکت درآوردن چرخ های عمرانی کشور و خروج از رکود در بخش مسکن برخوردار است ،حال آنکه برخی کارشناسان بخش خصوصی بر این باورند که دولت حجیم شده است و از درآمدهایی که باید صرف عمران کند مجبور به هزینه کردن در بخش های مختلف به غیر   از عمران است.

***

حسین وثوقی ایرانی:

ما از حجیم بودن دولت متضرر شدیم

حسین وثوق ایرانی، عضو هیأت نمایندگان اتاق اردبیل و نایب رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی مهندسی اتاق ایران است. او در خصوص بودجه های اختصاص یافته در بخش عمرانی دولت یازدهم طی سه سال اخیر بر این باور است که بودجه ها به دلیل حجیم بودن دولت بیشتر صرف حقوق کارکنان دولت می شود.

- چه ارزیابی از عملکرد دولت یازدهم در مورد بودجه های عمرانی اختصاص داده شده طی سه سال گذشته دارید؟

در طول سالیان گذشته دولت های مختلف بر اساس سیاست گذاری خاصی  که داشتند بدنه دولت را بسیار سنگین کردند. اکنون نیز ما سال هاست که از حجیم بودن دولت آسیب می بینیم، حتی آمارهای رسمی نیز عنوان می کند که ایران 80 میلیونی با 4 میلیون حقوق بگیر اداره می شود، درحالی که ژاپن 130 میلیونی با رقم چیزی حدود 300هزار کارمند و حقوق بگیر اداره می شود.

در خصوص بودجه های عمرانی اختصاص داده شده نیز باید گفت تقریباً چیزی حدود کمتر از 30درصد بودجه کل کشور برای بودجه های عمرانی سال 96 اختصاص دارد که متأسفانه در روند اجرا در طول سال با توجه به بدنه بسیار سنگین دولت، باعث شده هر پول یا بودجه ای که به دست دولت می رسد صرف هزینه های کارکنان و مخصوصا تأمین حقوق کارمندان دولت شود و در پایان سال معمولاً رقمی که در ابتدای سال به عنوان بودجه عمرانی دیده شده است را به پروژه های عمرانی تخصیص بدهندف از سویی دیگر کاهش حجم کلی درآمد دولت که ناشی از مشکلات فروش نفت در سال های اخیر بوده، باعث می شود دولت در پروژه های عمرانی سرمایه گذاری نکند.

 از نظر شما کاهش قیمت نفت باعث شده است بودجه بخش عمرانی صرف هزینه هایی شود که قرار بود نفت آن را تأمین کند؟

بله، دولت وقتی می بیند پولش کم است ترجیح می دهد ساختمان سازی و پروژه های عمرانی را پیش نبرد و حقوق کارمندان را بدهد. من این کلمه را با حساسیت می خواهم بگویم اما ابر و باد و مه و خورشید و فلک در ایران دست به دست هم داده اند تا حقوق کارمندان دولت تأمین شود. هرچه پول داریم، رقمی حدود 104 هزار میلیارد تومان از نفت درآمد داریم که 96 هزار میلیارد تومان آن صرف حقوق کارکنان دولت می شود.

مشکل دیگر عدم اتکا و استناد و اجرای سند آمایش سرزمین است که باعث شده مجلس و نمایندگان مردم به صورت موردی و منطقه ای به این موضوعات نگاه کنند و یک سری پروژه های عمرانی را که توجیه اقتصادی ندارند هر سال مصوب  کنند و بر گردن بودجه کشور بگذارند، بعضاً پروژه های عمرانی داریم که 20 سال از تاریخ شروع آن می گذرد و هنوز به پایان نرسیده است.

حجم عمده این پروژه ها بدون مطالعات اولیه است، چه بسا بعضاً نماینده ای جایی قولی داده باشد و براساس آن بودجه ای تعیین شده باشد اما در حقیقت منابع مالی در اختیار نبوده است، لذا در ادامه پروژه 20 الی 25 سال معطل مانده است، چراکه تقاضایی برای آن نبوده است که اگر این قبیل پروژه ها توجیه اقتصادی داشتند حتماً این قبیل پروژه ها به نتیجه می رسیدند.

از این رو باید گفت این قبیل مشکلات دولت بیشتر براساس پروژه های بسیار زیاد و درآمد کم دولت و در وهله دوم به دلیل حجم فربه و سنگین حقوق بگیران دولتی بوده است. بنده نیز به عنوان نماینده بخش خصوصی قائل به این هستم که بخش خصوصی حاضر نیست هزینه سنگین اداره دولت را از کانل افزایش مالیات ها بدهد.  

***

آرمان خالقی:

پروژه های عمرانی اولویت دوم دولت است

آرمان خالقی، عضو هیات مدیره و قائم مقام دبیرکل خانه صنعت ایران است. او در خصوص تامین هزینه های پروژه های عمرانی دولت، با توجه به بودجه های در نظر گرفته شده در این خصوص بر این باور است که با توجه به کسری درآمد، دولت باید دست به اولویت بندی های لازم بزند که در حال حاضر با توجه به شرایط موجود، به ناچار هزینه های عمرانی برای این دولت در اولویت دوم قرار گرفته است.

ارزیابی شما از عملکرد دولت در حوزه عمران و پروژه های عمرانی و بودجه ای که به این بخش اختصاص داده شده در این سه سال اخیر چیست؟

اگر در مورد تخصیص بودجه بخش عمران به بخش های دیگر در این دولت انحراف از بودجه ای روی داده باشد این وظیفه مجلس است که به بررسی و ارائه گزارش بپردازد مثل بودجه هایی که برای تامین بخش سلامت، آموزش، عمران و… اختصاص داده شده است.

در طول سال های گذشته پروژه های زیادی کلنگ خورده که حجم زیادی داشته است، حال آنکه درآمدهای کشور به دلیل کاهش فروش نفت، تشدید تحریم ها و سقوط شدید قیمت نفت در بازار های جهانی کاهش یافت. به دنبال آن ارزش ریال نیز در برابر ارزهای جهانی به یک سوم کاهش یافت که تمام اینها مزید بر علت شدند تا دولت در تخصیص بودجه دچار مشکل شود.

پس در ادامه لازم است که دولت نیز اولویت بندی های خودش را در بخش بودجه داشته باشد و تعیین کند که کدام پروژه ها برای دولت اولویت بیشتری دارند و با هزینه کمتری به نتیجه می رسند. از سوی دیگر، بسیاری از این پروژه ها به پیمانکاران سپرده شده است که پیمانکار کارش را انجام داده و می دهد و تعهداتش را براساس قراردادی که وجود دارد پیش می برد که در ادامه دولت باید با او تسویه حساب کند یا منابع مالی لازم را به پروژه تزریق کند تا پیمانکار بتواند کارش را انجام دهد.

با توجه به حجم بالای بدهی ایجاد شده برای دولت در پروژه های متعدد نیمه تمام، از ابتدای دولت فعلی تاکنون، پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران به ویژه پیمانکاران بخش خصوصی امکان پذیر نشده و بسیاری از این پیمانکاران با مشکلات حاد و شدیدی مواجه شده اند. بعضا تسهیلاتی گرفته بودند و منابع شان در این پروژه ها زمین گیر شده است و الزاما باید این منابع تخصیص می یافت و مشکل پیمانکاران حل می شد.

در ادامه برای آنکه پروژه ها فعال باشند لازم بود دولت اولا بدهی هایی را که از دولت قبل به جای مانده بود تسویه و در کنار آن منابع جدیدی را تزریق کند تا پیمانکاران بتوانند به کارشان ادامه دهند که تا به امروز این کار با دشواری پیش رفته است و بسیاری از پروژه ها هنوز اجرایی نشده اند.

پروژه هایی نظیر راه آهن،  اتوبان ها، سدها و… همچنان به دلیل انجام نشدن تعهدات پیشین و بدهی دولت به پیمانکاران تعیین تکلیف نشده اند و تلاش مجدد دولت بر آن است تا بتواند این فاصله را در تبادل بدهی ها در مورد بخش های مختلفی چون تامین اجتماعی و گمرک برطرف کند که هنوز راهکار اجرایی ارائه نشده است.

 یعنی قبول دارید که دولت مجبور است بخشی از بودجه عمران را صرف هزینه های دیگری کند؟

درمورد بودجه، ما بخش های مختلفی داریم. بر فرض زمانی که دولت کسری بودجه دارد و درآمدهای پیش بینی شده دولت محقق نمی شود، این درآمدها می تواند فروش نفت، مالیات یا درآمدهای ناشی از سرمایه گذاری های دولت باشد. آنچه مسلم است این است که بسیاری از درآمدهای دولت تا به امروز محقق نشده است.

به عنوان نمونه دولت در بخش صنعت در خصوص پرداخت یارانه حاصل از هدفمندی یارانه ها نتوانست این مبلغ را به بخش خصوصی پرداخت کند، در حالی که پرداخت این یارانه از تعهدات دولت بوده و انجام نشده است.

در مورد مسائل دیگر نظیر هزینه های جاری دولت بابت حقوق کارمندان و پرسنل و خیلی هزینه های دیگر که رقم بالایی را به خود اختصاص داده، از آنجایی که بدنه دولت بزرگ است و کارمندان زیادی دارد، تامین حقوق این کارمندان باید در اولویت بندی های دولت  قرار بگیرد و سپس مازاد آن تبدیل به پروژه های عمرانی بشود. از این رو هرچه این تراز بین هزینه های جاری و هزینه های عمرانی متعادل نباشد، دولت به طور ترجیحی به تامین هزینه های جاری می پردازد و تامین هزینه های عمرانی، اولویت دوم می شود.