افزایش 30 درصدی قیمت خودرو ها طی یک ماه اخیر

به گزارش فرصت امروز به نقل از دنیای خودرو، قیمت خودرو در هفته های گذشته با رشد چشمگیری مواجه شد. قیمت بسیاری از خودروها به شکل نجومی افزایش پیدا کرد و به اصطلاح این خودروها هم وارد باشگاه میلیاردی های بازار شدند. شاید اگر رشد قیمت ارز باز هم ادامه پیدا می‎کرد، بسیاری از خودروهایی که به خودروهای اقتصادی هم مشهورند، وارد باشگاه میلیارد تومانی ها می شدند. با این حال، با بازگشت دلار به کانال ۵۵هزار تومان، قیمت خودروها تغییر آن چنانی نداشت و آن قدری که رشد داشت ریزش را تجربه نکرد. به اعتقاد کارشناسان، بازار در انتظار عرضه بزرگ تر و بیشتر از خودروهای داخلی و وارداتی است. مقاومت دولت در برابر واردات هم قطعا کمکی به بهبود وضعیت موجود نخواهد کرد.

درخصوص وضعیت فعلی بازار و تاثیر واردات خودرو توسط جانبازان و همچنین واردات خودرو از مناطق آزاد با مسیح فرزانه، کارشناس و فعال حوزه خودرو به گفت وگو پرداختیم.

قیمت دلار حدود ۱۰هزار تومان دیگر افزایش یافت و بیش از ۱۰ درصد نیز ارزش پول ملی افت کرد. واکنش متقاضیان در بازار خودرو به این اتفاق چه بود؟ آیا با هجوم خریدار در بازار مواجه هستیم؟

پس از این رفت و برگشت دلار و اصلاح قیمتی که در ۳ روز اخیر در بازار رخ داده است، اگر از منظر روانشناسی بازار به موضوع نگاهی بیندازیم، مثل همیشه به یک مولفه تکراری برمی خوریم که ما به آن بازار هیجانی می‎گوییم. در چنین بازاری، متقاضیان و فروشندگان معمولا رفتاری قابل پیش بینی از خود نشان می دهند؛ متقاضیان از خرید و فروش منصرف می شوند و فروشندگان به قول معروف قیمت‎های فضایی اعلام می کنند که نسبت به عدد واقعی معاملات در کف بازار، کاملا متفاوت تر، پرت‎تر و بالاتر است. اما مدتی است وقتی این بازار دچار نوسان شدید می شود، حداقل بخشی از مصرف کنندگان دیگر دچار هیجان قبل و هجوم به سمت بازار با این تفکر که «تا گران تر نشده است بخریم»، نمی‎شوند. بخشی از این واکنش، به تجربه تلخ دوران گذشته و روش اشتباه گام گذاشتن در وادی خطرناک نوسان گیری برمی گردد و بخشی دیگر هم به واسطه شرایط اقتصادی است. یعنی کلا از خرید خودرو ناامید یا منصرف شده اند و یارای تطبیق دادن بودجه شان با تورم واقعی را ندارند.

به طور متوسط قیمت ها چقدر رشد داشته و افزایش قیمت ها در کدام دسته و سگمنت خودروها بیشتر بوده است؟

اگر کمی به عقب برگردیم، بازار خودرو در شهریور امسال به اصطلاح کف قیمتی خود را تجربه کرد که واقعا قیمت ها با تورم موجود در کشور اصلا همخوانی نداشت و همان پرداختن به بحث خبردرمانی، نوبت دهی و آرزوفروشی و ایجاد رکود برای کنترل تورم بود که برخی نهادها موفق هم شدند. اما این موفقیت، در کوتاه مدت دیده شد. بازار اما از مهرماه به صورت خزنده و آرام، شروع به افزایش قیمت کرد و صرفا از دی ماه تا این لحظه حدود ۳۰ درصد به قیمت ها افزوده شده است که بخش عمده آن به دلیل همین نوسان‎گیری یک هفته اخیر و نزدیک شدن دلار به کانال ۶۰هزار تومان بود. البته به دلیل این که قیمت دلار همچنان نیز به صورت سرکوب شده و دستوری همانند نرخ تورم کنترل و اعلام می شود (که فقط آسیب زننده است؛ چون با واقعیت کف بازار اصلا همخوانی ندارد)، با صعود از کانال ۵۰ به ۶۰هزار تومان قیمت‎ها در بازار خودرو به ویژه وارداتی‎ها جهش کرد، اما این روزها که بازار ارز در حال گذراندن دوره اصلاحی خود بوده و عدد حدودی ۵۵هزار تومان را تجربه می کند، بازار به رغم روند کاهشی، قیمت‎ها را به این کانال برنگردانده است.

چرا بازار به قیمت قبلی بازنگشته است؟

این مساله می تواند از چند مولفه تاثیر بپذیرد. نخست آن که بازار کلا از واردات انبوه و مالتی برند خودرو ناامید است. دوم آن که در حوزه خودروهای داخلی آمارهای خودروسازان در بخش مونتاژ و تولید و ضرر انباشته کاملا منفی است و وزارتخانه هم از برنامه تولید یک میلیون و ۶۰۰هزار دستگاه خودرو تا پایان ۱۴۰۲ بسیار عقب است. ضمن این که مساله مهم‎تر این است که مصرف کنندگان همچنان این باور را دارند که خودرو در درازمدت همچنان کالای سرمایه ای است و این تفکر اصلا اشتباه نیست. زیرا هر کالایی در هر بازاری حتی اگر غیرسرمایه‎ای باشد، در صورت ایجاد محدودیت برای عرضه آن، از مصرفی به سمت سرمایه ای تغییر ماهیت می دهد. این نکته را هم باید افزود که همیشه در بازار خودرو افزایش قیمت‎ها بیشتر ازآن خودروهایی است که ما به آن ترِند یا رُند بازار می گوییم؛ چه در حوزه داخلی و چه وارداتی‎ها. البته خودروهای چینی عموما در زمان های افزایش قیمت جز در برخی مدل ها کمترین افزایش را دارند و برعکس در زمان افت درگیر بیشترین کاهش می‎شوند.

آیا افزایش قیمت خودرو به معنی خروج بازار از رکود است یا همچنان شاهد رکود عمیق در بازار خودرو خواهیم بود؟

افزایش قیمت خودرو همیشه به غیر از مولفه ارز که برای همگان مشخص است، نشانگر چند رخداد دیگر همچون کسری بودجه دولت ها، افزایش تورم، افزایش ضرر و زیان خودروسازان، کاهش تیراژ و دست اندازها در امر واردات و... است. بازار همچنان در رکود است و تنها در دوره ای از دی ماه که همراه با افزایش خزنده قیمت ها شد، کمی در حال نزدیک شدن به حال وهوای بازار خودرو شب عید بود که نوسان شدید دلار به آن شوک داد و پای بخشی از مشتریان را پس کشید.

بحث واردات خودروهای کارکرده از مناطق آزاد هم مطرح است. در بهترین حالت این اتفاق تا چه اندازه می تواند بر بازار خودرو تاثیرگذار باشد؟

من مولفه هایی را می بینم و براساس آن ها تحلیلم این است که این امر یا اتفاق نخواهد افتاد یا درصورت حصول آن ، محدود و مقطعی است که نمی تواند بیش از یک نوسان محدود و کوتاه به بازار بدهد.

آیین نامه واردات خودرو برای جانبازان هم ابلاغ شده است و این افراد می توانند نسبت به واردات اقدام کنند. پیش بینی می شود چه نوع خودروهایی از این طریق وارد کشور شود؟ آیا این نوع واردات دردی از بازار خودرو دوا می کند؟

خودروهایی که از طریق سامانه اعلام شده اند، عموما مدل‎های اروپایی هستند؛ از آلمانی و ایتالیایی گرفته تا تعدادی ژاپنی. اگر درحال حاضر سری به بازار بزنید، می بینید امتیاز واردات این خودروها که معروف به مجوز جانبازی بوده، بین ۳ تا ۴میلیارد تومان نرخ گذاری شده است. بر همگان پوشیده نیست که بسیاری از جانبازان عزیز گرفتار تهیه هزینه های درمان و دارو هستند و اصلا شرایط واردات خودرو را ندارند، پس احتمالا اقدام به فروش این مجوزها می کنند. اما در کل همین‎که شماروی واردات خودرویی اسمی متفاوت گذاشته و آن را همراه با مجوزهای جداگانه و در تعداد محدود وارد کنید، یعنی بر قیمت تمام شده آن خودرو عددی دیگر اضافه می کنید. ما طی بیش از ۱۰ سال پیش، همین تجربه را روی ب ام وهای X۶ و سپس ب ام وهای I۸ و... موارد دیگری تجربه کردیم که مجوز به صورت جداگانه یک قیمت داشت و خودرو قیمتی دیگر. از دید کلی، هر نوع واردات اگر محدودیت و بند و شرایط و اما و اگری داشته باشد، صرفا در شروع جذاب است و در ادامه بازار به همان راهی می رود که از آن پالس می گیرد یعنی نرخ ارز و تورم واقعی.

به نظر شما بازار فعلی خودرو تا چه اندازه تابع عرضه و تقاضا بوده و تا چه اندازه تابع نرخ دلار است؟ آیا می توان گفت بازار اشباع شده است و با عرضه بیشتر خودرو نیز تغییری در قیمت و کاهش آن انجام نخواهد شد؟

نه تنها در ایران بلکه در هر کجای دنیا هر کالای سرمایه ای از فاکتور بسیار مهمی همچون عامل عرضه و تقاضا تاثیر می پذیرد. اما در کشور ما دلار و تورم هم به آن افزوده می شود.

از دید من، بازار نه تنها اشباع نشده بلکه به شدت دچار کسری خودرو درحوزه داخلی ها و وارداتی هاست و می تواند با دو عامل تغییر سیاست های کلان اقتصادی و پولی در کنار افزایش تولید و ادامه دار بودن واردات در بلندمدت شاهد اصلاح قیمت ها و تجربه کردن تثبیت باشد. اما شاید این حرف ها بیشتر خیال خام است، زیرا واقعیت اقتصاد سیاسی چیز دیگر می گوید.

جدول کامل قیمت خودروهای داخلی و وارداتی