سایه بودجه سال آینده بر بازار و قیمت خودرو

به گزارش فرصت امروز به نقل از دنیای خودرو، بازار خودرو در سال جاری روند عجیبی را طی کرد. این بازار معمولا در ماه های پایانی سال به سمت تشدید نوسان حرکت می کند. امسال بازار، تحت تاثیر تورم، مالیات ها و بودجه ای قرار دارد که تاکیدش روی مالیات است و درآمدهای مالیاتی در آن بیش از ۵۱ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. مالیات بر ارزش افزوده در این بودجه، یک درصد افزایش پیدا خواهد کرد و به ۱۰درصد خواهد رسید. این روند در کنار شرایط نامناسب تولید با انقباض ارزی و عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی، پالس هایی را به بازار داده که در ماه های پیش رو و برای سال آینده باید در انتظار بازخوردهای آن باشیم. بنابراین به نظر می رسد بازاری که با وعده و وعید واردات خودرو و... دچار ثبات ناشی از رکود شده است، در ماه های آینده تغییر روند خواهد داد. در شرایطی که دولت نیز حاضر نیست از درآمدهایی مانند درآمد مربوط به واردات صرف نظر کند، اصولا مشخص نیست چگونه قرار است بازار همین روال را طی کند. در همین زمینه با حسن قاضیان، کارشناس و فعال حوزه خودرو به گفت وگو پرداختیم.

روند بازار خودرو را طی حدود ۹ ماه از سال جاری چگونه ارزیابی می کنید؟

بازار خودرو ابتدای سال را با یک جهش بزرگ آغاز کرد. برخی خودروهای داخلی قیمت یک میلیاردی را هم تجربه کردند. هرچند این قیمت ها، به اصطلاح قیمت های روی کاغذ و به نوعی بازارسازی از سوی برخی دلال ها هستند و مشتری ندارند، اما به هرحال قیمت ها جهش پیدا کردند. در ادامه سال و طی تابستان قیمت ها فروکش کرد و دوباره از اواخر شهریور و طی مهرماه قیمت ها دوباره میل به افزایش پیدا کرد. درحال حاضر قیمت ها در سطحی هستند که مشتری هم برای بسیاری از مدل ها پیدا می شود و مردم حاضرند که با یک سری ارقام اقدام به خرید خودرو کنند. هرچند بازار همچنان در رکود است و معاملات نسبت به سال های قبل افت کرده است، اما برخی مدل ها مشتری خاص خود را دارد. به طور کلی، طی سال جاری نمودار بازار خودرو در یک مسیر مشخص و ثابت حرکت کرده و گاهی نوسان داشته و رشد کرده و دوباره به مسیر قبلی بازگشته است.

به نظر شما این روند برای بازار خودرو خوب بوده یا خیر؟

این روند برای بازار و فعالان آن خوب نیست. فعالان یعنی کسانی که در این حوزه شفاف کار کرده و مالیات پرداخت می کنند. قطعا این بازار رونقی برای آن ها ندارد. اما برای افرادی که بدون پرداخت مالیات سودهای چندده میلیونی کسب کرده اند بازار خوبی بوده است. درمجموع بازار رونق سال های قبل را ندارد. بازار همچنان با کمبود خودرو مواجه است. شرایط عرضه خودرو در کشور چندسالی است که حالت نرمالی ندارد. نرمال به این شکل که طی دو سه سال اخیر خودرو به صورت گسترده توزیع نشده و هر خودرویی بیرون آمده، به دست برخی افراد رسیده است.

فارغ از این که این افراد دلال هستند یا مصرف کنندگانی که برای حفظ ارزش پول خود اقدام به این کار کرده اند، خودرو به صورت گسترده در بازار دیده نمی شود و نمایشگاه داران خیلی خودرو صفرکیلومتر در اختیار ندارند. حتی خودرو صفر در نمایندگی شرکت ها نیز به وفور دیده نمی شود. از این رو، برخی از نمایندگی ها بیشتر نقش نمایشگاه خودرو را ایفا می کنند. یعنی بسیاری افراد خودروهایی را که تحویل می گیرند؛ از نمایندگی خارج نمی کنند و برای فروش در اختیار نمایندگی خودروسازان قرار می دهند.

بنابراین در این شرایط اصولا بازار خوب نخواهد بود. بازار وقتی مناسب است که نمایندگی یا نمایشگاه دار همواره خودرو در اختیار داشته باشد و با سود معقول در اختیار خریدار قرار دهد؛ چیزی که در گذشته وجود داشت. یعنی به رغم آن که قیمت خودرو در بازار و کارخانه تفاوت چند میلیون تومانی داشت؛ رونق در این بازار دیده می شد.

آیا شاهد رسیدن خودروها به قیمت هایی هستیم که مشتری حاضر باشد برای آن پول پرداخت کند؟ یعنی آیا خودروها به قیمت مکشوفه یا قیمت اصلی و واقعی خود در بازار رسیده اند؟

برای تعدادی از خودروها این اتفاق افتاده است. یعنی مشتری حس می کند که این خودرو ارزش این مقدار پول را دارد. برای بیشتر از آن اما حاضر نیست هزینه کند. اگر نگاهی به بازار و قیمت ها بیندازید، متوجه می شوید که برخی خودروها در یکی دو ماه اخیر در یک رنج قیمتی مشخص ثابت مانده اند و اتفاقا مشتری هم برای این خودروها زیاد است؛ خودروهایی که طی یکی دو ماه اخیر کمترین نوسان را داشتند، یعنی به کشف قیمت و قیمت واقعی که اشاره کردید، دست پیدا کرده اند. اما از سوی دیگر، می بینیم که برخی خودروها طی یک ماه اخیر با وجود ثبات کلی بازار و حتی افزایش چندمیلیونی برخی خودروها، دچار ریزش قیمتی شده اند. این به آن معنی است که مشتری حاضر نیست برای این خودروها پول بیشتری پرداخت و به نظر مشتریان این خودرو این قدرها هم نمی ارزد. بنابراین شاهد کاهش قیمت تعدادی از خودروها بوده ایم. امیدواریم روند بازار بر اساس ارزش واقعی خودروهای پیش برود، نه بازارسازی برخی افراد با آگهی های جعلی.

چگونه می توان متوجه شد خودروها با بازارسازی جعلی دچار تغییر قیمت شده اند؟

به نظرم سازمان ها و ارگان هایی که آمار خودروهای خرید و فروش شده را در اختیار دارند، باید هر ماه یا هر فصل اقدام به انتشار این آمار کنند. یعنی حداقل هر فصل آماری منتشر شود که چه تعداد خودرو نو و کار کرده به فروش رسیده است. در این جامعه آماری، چه میزان از خودروهای سایپا، ایران خودرو و خودروسازان بخش خصوصی وجود دارد و خودروهایی که معامله شده اند، چه بازه قیمتی داشته اند. انتشار آمار صحیح می تواند به بازار کمک کند.

متاسفانه ما در انتشار آمار خست به خرج می دهیم؛ درصورتی که در اختیار داشتن یک جامعه آماری صحیح خیلی می تواند به بازار و حتی صنایع کمک کند. اصولا هرچه در بازاری مانند خودرو شفاف تر باشیم، از نابسامانی دوری کرده ایم. بنابراین آمار صحیح می تواند جلو این بازارسازی های فیک را بگیرد. ضمن این که سیستم فروش و توزیع خودرو باید در کشور تغییر کند. قیمت گذاری دستوری باید کنار گذاشته شود و تعرفه واردات رو به صفر شدن حرکت کند. نمی توان بازاری تا این حد ملتهب را بدون این اقدامات و شفاف سازی آرام و درمان کرد.

طی ماه های آینده آیا تغییری در بازار خودرو شاهد خواهیم بود؟ آیا افزایش یا کاهش در قیمت خودرو به وجود خواهد آمد؟

بازار همان طور که ابتدا عرض کردم درحال حاضر ثبات دارد. البته باز هم تاکید می کنم که این ثبات به معنی رونق بازار نیست. اما برای ماه های پیش رو باید در انتظار بودجه باشیم. بودجه سال آینده روی مالیات بسته شده است.

افزایش مالیات در بخش های مختلف ازجمله ارزش افزوده به معنی بالا رفتن هزینه ها خواهد بود. بنابراین به نظر می رسد در صورت تصویب این بودجه با این مالیات ها باید به پیشواز افزایش قیمت بسیاری از کالاها ازجمله خودرو رفت.

همان یک درصد افزایش مالیات بر ارزش افزوده، خود تاثیر بسیاری بر قیمت تمام شده دارد. هرچند سازمان برنامه و بودجه معتقد است این بودجه تورمی نیست و سال آینده تورم ۳۵ درصد خواهد بود، اما شواهد در بازار چیز دیگری می گوید. از مهرماه تا امروز شاهد افزایش قیمت بسیاری از کالاها ازجمله خودرو بوده ایم. درست است که قیمت برخی خودروها افت کرده، اما برخی خودروها نیز شاهد افزایش بوده اند و به طور کلی میل به افزایش بیش از کاهش بوده است.

مورد دیگری که شاید بیش از تورم و مالیات بر بازار خودرو سایه انداخته، بحث کاهش تولید طی ماه گذشته در صنعت خودرو بوده است. مسئولان وزارت صمت و حتی خودروسازان خیلی روی افزایش تولید از ابتدای سال تاکید داشتند و به عنوان تبلیغات برای خود استفاده می کردند. اما واقعیت این است که بازار کشور با کمبود خودرو مواجه است. همین حالا بسیاری در انتظار تحویل خودروهای خود هستند و تقاضاهای جدیدی نیز وجود دارد. طی سال های اخیر ما با کمبود تیراژ مواجه بوده ایم. افزایش تولید ۱۸درصدی نسبت به سال گذشته رقم چندان بزرگی نیست.

حالا با آمار مربوط به آبان و هشدار فعالان این حوزه، احتمالا روند تولید منفی هم خواهد شد. بنابراین درصورتی که خودروساز نتواند بیش از یک میلیون و ۲۰۰هزار خودرو تولید و عرضه کند، تاثیر منفی آن را روی بازار خواهیم دید. ضمن این که با روند واردات هم خیلی نمی توان امیدی به تامین بازار داشت. حتی اگر تا پایان سال ۱۰۰هزار دستگاه خودرو هم وارد کشور به دلیل بالا بودن تعرفه ها و هزینه تمام شده تاثیری بر اصل بازار خودرو که تقاضای بیش از یک میلیونی برای خودروهای اقتصادی است، نخواهد داشت. چراکه مشکل اصلی بازار ایران تقاضا برای خودروهای زیر یک میلیارد یا بهتر بگوییم کمتر از ۵۰۰میلیون تومان است.

شما با واردات ۲۰۰هزار دستگاه خودرو ۳ یا ۴میلیارد تومانی هم نمی توانید مشکل این بازار را حل کنید. چراکه فاصله عجیبی به وجود آمده و با این تعرفه ها و هزینه های بالا نمی توان دومینو کاهش قیمت ایجاد کرد. اما اگر دولت بی خیال درآمدهای خود شده و باعث شود که خودروهای وارداتی با کمترین سود به دست مصرف کننده برسد، آن وقت شاهد رقابت خواهیم بود؛ رقابتی که باعث می شود قیمت خودروهای مونتاژی چینی در بازار کاهش پیدا کند و به خودروهای داخلی سرایت کند و در نهایت کشف قیمت واقعی برای خودروهای داخلی رخ دهد و تقاضا در بازار ساماندهی شود.

جدول کامل قیمت خودروهای داخلی و وارداتی