کسادی بازار، باند و گاز را به پارچه تنظیف تبدیل کرد

بروز رکود در بازار باند و گاز، خطوط تولید این محصولات را به سمت تولید پارچه تنظیف سوق داده‌است، درحالی‌که با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از نخ پنبه‌ای به‌عنوان یک کالای ارزشمند، برای تولید پارچه‌های طبیعی با ارزش افزوده بیشتر استفاده کرد. مرتضی منصوری، رییس اتحادیه صنایع نساجی اصفهان مدعی است که حدود 90 درصد باند و گاز ایران در اصفهان تولید می‌شود، اما به دلیل نبود بازار مناسب برای این محصولات طی دو سال گذشته، بخشی از تولیدکنندگان سنتی باند و گاز به سمت تولید محصولات درجه دو سوق داده شده‌اند.

نام صنعت نساجی ذهن انسان را به سمت تولید پوشاک، کف‌پوش، پتو و سایر مایحتاج زندگی روزمره سوق می‌دهد اما در کردآباد اصفهان واحدهای سنتی وجود دارند که مرهمی برای زخم‌ها می‌بافند. این واحدها از نخ‌های صددرصد پنبه‌ای، باند و گاز مورد نیاز بیمارستان‌های کشور را می‌بافند تا پس از سفید شدن این پارچه‌ها در واحد «باند و گاز کاوه»، محصولات نهایی استریل شده و در بسته‌بندی‌های مختلف، راهی بیمارستان‌های داخلی یا خارجی ‌شوند.

رییس اتحادیه صنایع نساجی اصفهان می‌گوید که بازار باند و گاز کشور این روزها حال خوشی ندارد و افسوس می‎خورد که برخی بافندگان سنتی باند و گاز نمی‌توانند به دلیل کمبود نقدینگی، تولیدات خود را ارتقا دهند. درحالی‌که کوچه‌ پس کوچه‌های کردآباد را پشت سر می‌گذاریم، منصوری تعریف می‌کند که روزگاری این منطقه زمین کشاورزی بوده و سپس تعاونی‌های کوچک پارچه بافی در آن شکل گرفته‌است. در آن روزگار، حتی در اصفهان هم پنبه کشت می‌شد و نخ حاصل از اراضی زراعی آن، به پارچه‌های صد در صد طبیعی پنبه‌ای تبدیل می‌شده‌است.

در کوچه‌های کردآباد که حالا تلفیقی از مناطق مسکونی و کارگاه‌های کوچک پارچه‌بافی است، صدای ماشین‌های بافت باند و گاز به گوش می‌رسد. اما رییس اتحادیه صنایع نساجی می‌گوید که این تداخل سبب شده برخی واحدهای سنتی بافت پارچه نتوانند مجوزهای لازم را برای فعالیت خود دریافت کنند. ضمن اینکه از نظر ایمنی، آتش‌نشانی حضور این واحدها را در دل بافت‌های مسکونی تایید نمی‌کند، زیرا خطر وقوع حریق در این مناطق بسیار بالاست.

مجتمع شدن باند بافان در یک شهرک صنعتی

وارد یکی از کارگاه‌های کوچک باندبافی می‌شویم. 9دستگاه کوچک مشغول بافت گازهایی هستند که به‌زودی استریل شده و در قطعات کوچک روی زخم بیماران جای خواهند گرفت. پارچه بافته شده ته‌رنگ زردی دارد. از سقف چوبی کارگاه، رشته‌های نازک پنبه‌ای که حاصل کار ماشین‌های بافنده است، آویزان شده و با کوچک‌ترین جرقه سیم‌های برق کارگاه، الیاف نازک آویخته شده از سقف آتش می‌گیرند و به دنبال آن سقف چوبی درگیر حریق خواهد شد. در چنین چرخه‌ای بدون شک خطرات جانی و مالی زیادی برای تولیدکنندگان و مردم محل ایجاد خواهد شد. ضمن آنکه سال گذشته نیز حادثه‌ای مشابه در منطقه رخ داده اما خوشبختانه به خیر گذشته است.

اکبر کردآبادی، صاحب این کارگاه کوچک برخلاف رییس اتحادیه نساجی اصفهان، دغدغه آتش‌سوزی ندارد. وی که یکی از دستگاه‌هایش از کار افتاده، نگران نبود خدمات حمایتی نظیر وام برای تعمیر دستگاه خود است. البته کسادی بازار هم آزارش می‌دهد. منصوری، رییس اتحادیه صنایع نساجی اصفهان تاکید می‌کند که حضور واحدهای سنتی در داخل شهر به صلاح هیچ‌کس نیست، بنابراین اتحادیه تلاش می‌کند که این افراد را در یک شهرک صنعتی گرد هم جمع کند تا بتواند ضمن آنکه تسهیلاتی نظیر وام برای بافنده‌ها فراهم می‌کند، تولید آنها را از حالت سنتی به صنعتی تبدیل کند. به این ترتیب، علاوه بر سود بیشتر برای تولیدکننده، منافع ملی هم تامین خواهد شد.

وی بیان می‌کند: شهرک صنعتی نساجی در منطقه سیدزی اصفهان واقع شده و امیدواریم شرایط مطلوبی برای صنف نساجی در آینده نزدیک ایجاد کند، زیرا محدوده‌ای که در اختیار اتحادیه قرار گرفته به راه‌آهن نزدیک بوده و از نظر ترانزیت و حمل‌و‌نقل کالا، شرایط مناسبی را برای تولیدکنندگان فراهم می‎کند. رییس اتحادیه صنایع نساجی اصفهان با اشاره به اینکه به‌زودی در شرق اصفهان بندر خشک ایجاد خواهد شد، هدف از ایجاد شهرک صنعتی در این منطقه را جلوگیری از توفان‌های شن و ماسه اعلام می‌کند. وی در پاسخ به این پرسش که در کردآباد چند واحد تولیدی باند و گاز وجود دارد، می‌گوید: تعاونی بافندگان کردآباد 460 عضو دارد و در حال حاضر حدود 100 تا 150 نفر از این افراد، باند و گاز تولید می‌کنند.

تولید و مصرف باند و گاز همخوانی ندارد

مجتبی نوابی، عضوهیات‌مدیره تعاونی تولیدکنندگان کردآباد است. همراه وی سری به انبار تعاونی می‌زنیم. این انبار که روزگاری 150 هزار تن نخ را در خود جا می‌داد، امروز خالی از هر نوع محموله‌ای‌ است. فقط چند کیسه در گوشه‌ انبار وجود دارد. نوابی می‌گوید که باند و گاز یک کالای مصرفی است و کشور به‌طور دائم به آن نیاز دارد. اما این روزها تولید و مصرف آن با هم همخوانی ندارد و تولید بیشتر از مصرف است. وی اضافه می‌کند: در گذشته باند و گاز ایران به‌صورت خام به ارمنستان صادر می‌شد زیرا این کشور استانداردهای خاص خود را برای استریل کردن داشت. باند و گازهای بسته‌بندی شده هم به عراق، افغانستان، اوکراین و آسیای میانه صادر می‌شد اما با بروز مشکل داعش در عراق، صادرات باند و گاز ایران به این کشور متوقف شد.

عضوهیات‌مدیره تعاونی تولیدکنندگان معتقد است که امضای تفاهم‌نامه همکاری بین دولت‌های ایران و عراق بار دیگر رونق را به بازار باند و گاز باز خواهد گرداند و شرایط بازار مشابه سال 92-91 خواهد شد. وی با اشاره به اینکه 40 تا 50 درصد باند و گاز مورد نیاز کشور در کارگاه‌های بزرگ و مدرن اصفهان بافته می‌شود، میزان تولید باند و گاز در کارگاه‌های سنتی کردآباد را حدود 30 تا 40 درصد نیازهای کشور اعلام می‌کند.
به اعتقاد نوابی اگر ماشین‌آلات ماکویی قدیمی صنعت نساجی با ماشین‌های بدون ماکوی خارجی جایگزین شود، مصرف انرژی در تولید پارچه کاهش یافته و بهره‌وری افزایش می‌یابد. وی ادامه می‌دهد: با 9 ماشین ماکویی، ماهانه سه تن محصول تولید می‌شود. درحالی‌که این تعداد ماشین را می‌توان با چهار ماشین بی‌ماکوی اتوماتیک جایگزین و همان میزان محصول تولید کرد.

محصولات بیمارستانی هم حال خوشی ندارند

اصفهان فقط مرکز تولید باند و گاز نیست. هستند تولیدکنندگانی که سایر ملزومات بیمارستانی نظیر لباس‌های پرستاران و پرسنل اتاق عمل یا روتختی و غیره تولید می‌کنند. اکبر کاظمی یکی از این افراد است اما وی هم از بازار کساد محصولات پزشکی گله دارد. این تولیدکننده اصفهانی می‌گوید: متاسفانه به‌تازگی پارچه سفید شده‌ای که چند ماه قبل به مشتری فروخته بودم، از تهران پس فرستاده‌اند، چون نمی‌توانند چک‌های خود را پاس کنند. وی اضافه می‌کند: متاسفانه خریداران به جای پرداخت پول محصول به‌صورت نقد، در اقساط چند ماهه و به‌صورت چکی اقدام به خرید می‌کنند. ضمن آنکه اگر نتوانند چک خود را پاس کنند، اصل جنس را با تاخیر به تولیدکننده باز می‌گردانند.

کاظمی بیان می‌کند: درحالی‌که هر متر پارچه تولید شده در اصفهان به قیمت 3 هزار و 50 تومان به فروش می‌رسد، بهای هر متر پارچه در بازار خرده‌فروشی 14 هزار تومان است. در چنین شرایطی تولیدکننده کمترین سود را از فروش پارچه کسب می‌کند. کاظمی بیان می‌کند: دولت براساس مصرف برق، وضعیت کارگران بیمه شده و غیره برای یک واحد تولیدی مالیات تعیین می‌کند. اما حجره‌داران بازار که از فروش پارچه‌ها سودهای هنگفت به جیب می‌زنند، از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.