کابل‌های غیر‌استاندارد در 70 درصد منازل

سیـــم و کـــابل‌هــای غیر‌استاندارد، عامل اصلی آتش‌سوزی در منازل هستند اما تولید آنها در ایران حتی بیشتر از کابل‌های استاندارد است. براساس برآوردهای محمــدبــاقر پــورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل، فقط 20 تا 30 درصد کابل‌های منازل استاندارد هستند. آمارهای رسمی سازمان آتش‌نشانی نشان می‌دهد 50‌درصد آتش‌سوزی منازل به دلیل استفاده از کابل غیر‌استاندارد است. اما از آنجا که تعداد واحدهای زیرزمینی تولید سیم و کابل در کشور به حدی زیاد است که نمی‌توان به راحتی آنها را ساماندهی کرد، تولید سیم تقلبی، منبع درآمد مناسبی را برای واحدهای زیرپله‌ای ایجاد می‌کند. از سوی دیگر قیمت ارزان سیم و کابل تقلبی سبب شده بساز‌بفروش‌هایی که فقط به فکر ساخت آپارتمان با کمترین هزینه هستند، مشتری ثابت این کابل‌های زیر‌پله‌ای باشند.

اگـــرچه فروشنـدگـان لاله‌زار معتقدند کـه شنـاخت کابل‌های تقلبی از اصل کار بسیار دشواری است و اگر بدانند که کابلی تقلبی است، به هیچ وجه در فرآیند توزیع آن مشارکت نمی‌کنند زیرا آن را عملی خلاف قانون می‌دانند، اما وجود مشتری برای سیم‌های تقلبی سبب می‌شود که این سیم‌ها همچنان در بازار باقی بمانند. قیمت نخستین نشانه‌ای است که می‌تواند فروشندگان را از غیر‌اصل بودن کالا مطلع کند. با وجود این راهکار بسیار ساده، از آنجا که کابل‌های تقلبی مشتریان خاصی دارند، به نظر می‌رسد فروشندگان تمایلی برای مقابله با عرضه آن ندارند.

ثبت اختراع کابل‌های تقلبی

در بازار آشفته‌ای که گران شدن مس به آشفته‌تر شدن آن دامن زده ‌است، محمد‌باقر پورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق ادعای ثبت اختراع کابل‌های غیر‌استاندارد را مطرح می‌کند. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: گران شدن مس سبب شد در واحدهای کوچک تولیدکننده سیم و کابل، از سطح مقطع مس به‌تدریج کاسته شود و استفاده از سایر فلزات در سیم و کابل معمول شد. کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق اضافه می‌کند: در حال حاضر کابل‌های افشان با هادی آلومینیومی در کشور تولید می‌شود که به آن CCA می‌گویند. یا حتی سیم‌هایی تولید می‌شود که داخل آن آهن به کار رفته و فقط لایه نازکی از مس روی سیم را می‌پوشاند. این سیم‌ها به CCS شهرت دارند.

وی با اشاره به اینکه مقاطع مشخصی از مس، شدت (آمپر) معینی از برق را عبور می‌دهد، بیان می‌کند: استفاده از فلزات به جز مس در سیم، شدت عبور جریان را کاهش داده و کابل داغ می‌شود. در نتیجه زمینه اتصالی و بروز آتش‌سوزی فراهم می‌شود. پورعبدالله کاهش سطح مقطع فلزی، افزایش ضخامت عایق و استفاده از فلزات هادی نامناسب را رایج‌ترین تقلب‌های شرکت‌های زیرزمینی سازنده کابل اعلام کرد. وی ادامه داد: متاسفانه باوجود آنکه سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی استفاده از فلز آلومینیوم را در سیم‌های افشان غیر‌مجاز می‌داند، برخی برای این سیم‌های غیر‌استاندارد، گواهی ثبت اختراع دریافت کرده‌اند.

کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق با تاکید بر اینکه کابل‌های آلومینیومی به هیچ وجه ایمن نیستند، عدم ارتباط دستگاه‌های مختلف را مهم‌ترین دلیل ثبت اختراع این کابل‌های خطرآفرین می‌داند. وی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از سیم‌های منازل استاندارد است، عنوان می‌کند: برآوردها نشان می‌دهد فقط 20 تا 30 درصد کابل‌های منازل استاندارد است. قیمت پایین هادی‌های تقلبی سبب شده متاسفانه در مسکن مهر از این نوع سیم و کابل‌ها به وفور استفاده شود.

تقلب در مهر استاندارد

به اعتقاد صادق صیاد، دبیر کمیته حمایت از ساخت داخل سندیکای برق، جریمه‌های در نظر گرفته شده برای تولیدکنندگان متخلف صنعت سیم و کابل را بازدارنده نمی‌داند. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: قیمت مس به قدری بالا رفته که حتی اگر پس از شش ماه با طی کردن مسیرهای اداری پیچیده و مراحل دادگاه‌های قضایی، حکمی صادر شود، جریمه تعیین شده معادل 10‌کیلوگرم مس خواهد بود. در نتیجه دلیلی ندارد که تولیدکنندگان متخلف به کم‌فروشی در مس سیم‌ها ادامه ندهند. 

صیاد با اشاره به اینکه برای فعالیت در صنعت سیم و کابل پروانه‌های زیادی صادر شده، معتقد است که تعداد کارخانه‌های تولیدکننده سیم و کابل در ایران با هیچ معیار بین‌المللی همخوانی ندارد. در عربستان ظرفیت یک کارخانه معادل 250 هزار تن است اما در ایران بالاترین ظرفیت، 10 درصد این میزان است. وی نگاه دولت به کارخانه و صنعت همچنین رانت ایجاد شده در خریدوفروش مواد اولیه‌ای مثل مس را عامل موثری برای ایجاد جاذبه در راستای دریافت پروانه فعالیت در صنعت سیم و کابل می‌داند. دبیر کمیته حمایت از ساخت داخل سندیکای برق همچنین از تقلب در مهر استاندارد و برندهای معتبر در صنعت سیم و کابل خبرداده و می‌گوید به دلیل بازدارنده نبودن قوانین، تقلب در برندها بسیار شایع است.

تقلب برندهای ایرانی به کشورهای همسایه رسید

گویا تقلب برند سیم و کابل فقط در ایران شایع نیست. احسان رحمانی، مدیر عامل شرکت مسباره کاوه به «فرصت امروز» می‌گوید: تشخیص کابل اصلی از تقلبی (فیک) کار بسیار دشواری است. در نتیجه کشورهای همسایه نیز برندهای مطرح ایرانی را تقلب می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: تقلب برندهای مطرح ایرانی در پاکستان بسیار رایج است. در افغانستان نیز علاوه بر اینکه می‌توانید کابل‌هایی با برندهای اصلی ایرانی را پیدا کنید، برندهای ایرانی تقلب شده نیز در دسترس است.

رحمانی در پاسخ به این پرسش که چرا در صنعت کابل این همه تقلب می‌شود، بیان می‌کند: در زمینه مقابله با تقلب، کاری از دست ارگان‌های نظارتی بر نمی‌آید. قوانین زیادی در این رابطه وجود دارد اما اجرایی نمی‌شود. وی تقلب در کیفیت سیم و کابل را عاملی برای وارد شدن زیان و خسارت به تولیدکننده و مصرف‌کننده دانسته و می‌گوید: اگرچه کابل‌های تقلبی در بازار زیان مالی زیادی برای تولیدکنندگان به همراه دارد اما هنوز راهکاری برای مقابله با آن پیدا نشده ‌است.  فقط هر از گاهی تب مقابله با کابل‌های تقلبی سبب می‌شود که با فروشندگان در لاله‌زار برخورد شده و بخشی از کابل‌های تقلبی پاره شود. اما در نهایت این تب فروکش می‌کند.