قدرت‌های اقتصادی برتر دنیا کدامند؟

بنابر آخرین رده‌بندی بانک جهانی در 16 فوریه 2016، کشور فرانسه از نظر تولید ناخالص داخلی تنها به جایگاه ششم اکتفا کرده است و کشور چین رقابت بسیار نزدیکی با آمریکا دارد. با توجه به آخرین اطلاعات بانک جهانی که در تاریخ 16 فوریه منتشر شده است، برآورد مجموع میزان تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان 77 تریلیون و 845 میلیارد دلار یا به عبارتی 64 تریلیون یورو یا 8 هزار و 650 یورو به ازای هر فرد در سال 2014 بوده است.

رقابت شدید چین در مقابل آمریکا

ایالات متحده آمریکا با 17 تریلیون و 149 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی همچنان در صدر قدرت‌های اقتصادی برتر دنیا قرار دارد. اما چین به آرامی در حال نزدیک شدن به این قدرت برتر است.

رتبه‌بندی بانک جهانی با توجه به اطلاعات سال 2014 بوده است (هنوز اطلاعاتی از سال 2015 در دست نیست)، زمانی که تولید ناخالص داخلی چین از مرز 10 تریلیون دلار گذشته است. بدین ترتیب فاصله این کشور با آمریکا به 7 تریلیون و 100 میلیارد دلار می‌رسد و این در حالی است که این فاصله در سال گذشته 7 تریلیون و 300 میلیارد دلار بوده است. با این حال کشور چین هنوز آمادگی کسب رتبه اول جهانی را در این زمینه ندارد. موسسه آمریکایی آی.‌اچ.اس در حدود یک سال و نیم پیش برآورد کرده است که این کشور تا سال 2024 آمریکا را پشت سر خواهد گذاشت.

احتمالا تولید ناخالص داخلی چین به 28 تریلیون و 250 میلیارد دلار در مقابل 27 تریلیون و 310 میلیارد دلار تولید آمریکا خواهد رسید. اما در حال حاضر صندوق بین‌المللی پول تمرکز خود را بر سال 2020 قرار داده است و در این تاریخ این دو کشور با تولید ناخالص داخلی 17000 میلیارد دلار برای چین و 22000 میلیارد دلار برای آمریکا هنوز در حدود 5000 میلیارد دلار با یکدیگر فاصله خواهند داشت.

برخی به درستی اشاره می‌کنند که چین با در نظر گرفتن قدرت خرید برابر در مقابل آمریکا تا سال 2014 به قدرت اقتصادی برتر دنیا تبدیل شده است. یک اقتصاددان در رصدخانه اقتصادی فرانسه یادآوری می‌کند که این شاخص برای منعکس کردن استاندارد سطح زندگی یک کشور در مقایسه با دیگر کشورها مقیاس بهتری است. در برابری قدرت خرید، در حقیقت تولید ناخالص داخلی چین 18 تریلیون دلار در برابر 17 تریلیون و 419 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی آمریکا است.

تنها مسئله این است که این مقیاس کاملا بی‌عیب نیست. این اقتصاددان توضیح می‌دهد: «ما بانک جهانی را به‌وجود آورده‌ایم و با قرار دادن یک کشور به‌عنوان مرجع (آمریکا)، استاندارد سطح زندگی مردم دیگر کشورها را با آن مقایسه می‌کنیم. اما به واقع کدام شاخص بها را باید مدنظر قرار داد؟ این مرجع می‌تواند شاخص بهای تولید‌کننده یا مصرف‌کننده باشد. به علاوه، امکان دارد الگوی مصرف از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد.»

انگلیس گوی سبقت را کاملا از فرانسه ربوده است

این موضوع تازگی ندارد اما بانک اقتصاد جهانی به طور قطع آن را تایید می‌کند. فرانسه از این پس جایگاه پنجمین قدرت اقتصادی جهان را به بریتانیا واگذار می‌کند. در سال 2014 تولید ناخالص داخلی انگلیس 2تریلیون و 988 میلیارد دلار در مقابل 2تریلیون و 829 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی فرانسه در دیگر سوی آب‌های مانش بوده است.

«امانوئل مارکو» با خاطر نشان کردن این موضوع که فرانسه تنها در سال 2008 انگلیس را پشت سر گذاشته است، یادآور شد: این نخستین بار نیست که فرانسه پس از همسایه خود قرار می‌گیرد. سپس اینچنین ارزیابی می‌کند که با این حال نباید گمان کرد در سال‌های 2005، 2006 و 2007 اوضاع کاملا وخیم بوده است.

برای توضیح این تنزل رتبه می‌توان به نرخ ارز متوسل شد، همان‌گونه که وزارت اقتصاد در سال گذشته این مسئله را عنوان کرد. اما این توضیح تنها از دست رفتن جایگاه فرانسه در میان پنج قدرت بزرگ اقتصادی را توجیه می‌کند و از طرفی این تنزل رتبه را می‌توان با رشد اقتصادی چشمگیر نیز توضیح داد. موسسه آمار فرانسه در گزارش ماهانه خود که در هفته گذشته منتشر کرده است، این رشد را از سه ماهه سوم سال 2013 تا آخر سال 2015 حدود 4.9 درصد ارزیابی کرده است! 

ملی‌گرایان فرانسه نیز می‌توانند از این توجیه استفاده کنند که فرانسه با ذخیره بسیار بالا هنوز از لحاظ برابری قدرت خرید به دلار پیش از بریتانیا قرار دارد. اما باید دانست که در این رتبه‌بندی جدید فرانسه همچنان در رتبه پنجم باقی نمی‌ماند، بلکه درست پیش از بریتانیا در رده نهم قرار می‌گیرد و هند، روسیه، برزیل و اندونزی، فرانسه را پشت سر خواهند گذاشت!

سقوط روسیه و پیشرفت هند و کانادا

در سال 2014 روسیه و همچنین برزیل رشد اقتصادی کندی را تجربه کرده‌اند. اما اگرچه کشور «دیلما روسف» در حال حاضر جایگاه هفتمین قدرت اقتصادی را در اختیار دارد، برای کشوری که «ولادیمیر پوتین» بر آن حکومت دارد اوضاع این‌گونه نیست. روسیه جایگاه نهم را به هند واگذار کرده است. این کشور با نرخ رشد اقتصادی بیش از 7 درصد، به عبارتی بالاتر از نرخ اقتصادی چین، به وضوح موتور محرک کشورهای در حال توسعه است. صندوق بین‌المللی پول در سال 2016 و 2017 برای این کشور، انتظار رشد 7.5 درصدی را دارد.

در مورد برزیل و هند، ممکن است رده‌بندی آینده صندوق بین‌المللی پول برای سال 2015 آنچنان مطلوب نباشد. در واقع سال 2015 برای اکثریت کشورهای در حال توسعه سال فاجعه باری بوده است. با کاهش رشد اقتصادی چین، قیمت مواد اولیه کالاها سقوط کرد و کشورهای وابسته نیز در این سقوط سهیم شدند. برزیل کشور صادر‌کننده سنگ معدن و سویا، امسال بدترین رکود اقتصادی (3.8 درصد) خود را در 25 سال اخیر تجربه کرد. اما این سقوط یک پله‌ای برای تنها کشور پرتغالی زبان آمریکای لاتین کافی نخواهد بود. اگر برزیل جایگاه خود را محکم نکند به احتمال بسیار زیاد ایتالیا که برخلاف برزیل در مسیر رشد اقتصادی است و در سال 2014 تنها 200 میلیارد دلار با آن فاصله دارد، در سال‌های آینده این کشور را پشت سر خواهد گذاشت. 

وضعیت برای روسیه بی‌رحمانه‌تر است. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2015 شاهد افت 3.7 درصدی بوده در حالی که فاصله آن با کانادا (رتبه 11) در سال 2014 تنها 55 میلیارد دلار بوده است و کانادا نیز رشدی 1.2 درصدی در سال 2015 داشته است. بدون در نظر گرفتن تغییرات نرخ ارز و براساس محاسبات ما، روسیه در سال 2015 به نفع کانادا از لیست 10 قدرت اقتصادی برتر خارج شده است (1791 میلیارد در مقابل 1806 میلیارد دلار). بنابراین باید به انتظار رای بعدی بانک جهانی اقتصاد نشست.

* منبع: BFM