سرمایه‌ گذاران خارجی به دنبال تولید و فروش برق در ایران هستند

طبق قوانین ایران سرمایه‌گذاران خارجی که در کشور اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند باید حدود 50 درصد تجهیزات خود را از تولیدکنندگان داخلی خریداری کنند اما هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق می‌گوید: شرایط برای خارجی‌هایی که صد درصد سرمایه مورد نیاز برای ساخت نیروگاه در ایران را تامین کنند، به‌گونه‌ای دیگر است. آنها مایلند در داخل کشور برق تولید کرده و آن را به فروش برسانند.

معاون وزیر نیرو در امور برق در گفت‌وگو با «فرصت امروز» جزییات بیشتری درباره روند مذاکرات با خارجی‌ها برای احداث نیروگاه در کشور بیان نمی‌کند زیرا معتقد است هنوز رایزنی‌ها ادامه داشته و هیچ بحثی نهایی نشده ‌است، بنابراین دلیلی برای رسانه‌ای شدن یکسری مباحث نیمه‌کاره وجود ندارد.

پیش از این محسن طرز‌طلب، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در گفت‌وگو با پاون از برنامه‌ریزی برای احداث 22 هزار مگاوات نیروگاه جدید در ایران خبر داده بود که 10 هزار مگاوات آن با منابع مالی خارجی و از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم ایجاد خواهد شد. با این وجود فلاحتیان تاکید کرد: ظرفیت دقیق نیروگاه‌هایی که صد درصد با سرمایه‌گذاری خارجی‌ها احداث می‌شود مشخص نشده و این ظرفیت بین 5 تا 10 هزار مگاوات متغیر است.

معاون وزیر نیرو در امور برق اظهار امیدواری می‌کند در شش ماهه اول امسال مراحل مذاکرات به اتمام برسد و تفاهم‌نامه‌ها تبدیل به قرارداد شود و پس از آن وارد مرحله اجرایی گردد. وی کشورهای مذاکره‌کننده با ایران برای ساخت نیروگاه را متعلق به اروپا، کره، ژاپن و سایر کشورها معرفی می‌کند.

فلاحتیان تاکید می‌کند: در مذاکرات، تمام قوانین و مقررات مرتبط با موضوع استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی را رعایت می‌کنیم و حتی تلاش می‌کنیم قراردادها به نحوی تنظیم شود که سرمایه‌گذاران خارجی بیش از 50 درصد تجهیزات مورد نیاز خود را از بازار داخل تامین کنند.

وی ادامه می‌دهد: البته موارد درباره کسانی که صد درصد سرمایه مورد نیاز را از خارج کشور وارد می‌کنند به‌گونه دیگری است. این شرکت‌ها براساس ملاحظات خود تجهیزات را می‌آورند. چون می‌خواهند تولید برق کرده و بفروشند. بنابراین فناوری و تکنولوژی‌هایی که وارد ایران می‌کنند ممکن است در حال حاضر در داخل کشور تولید نشود اما آن قسمت‌هایی که قابلیت تولید در ایران داشته باشند، قبلا هم اعلام کرده‌ایم که از طریق ساخت داخل اقدام خواهد شد.

نیمی از تجهیزات نیروگاه‌ها ساخت داخل است

«حدود 55 درصد تجهیزات نیروگاهی ساخت داخل و 45 درصد وارداتی است» این پاسخ محمد ملاکی، رئیس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق به پرسش «فرصت امروز» درباره توان تولیدکنندگان داخلی برای تامین تجهیزات نیروگاهی است. وی اضافه می‌کند: توربین و ژنراتور 30 درصد سرمایه اصلی نیروگاه را شامل می‌شود. شرکت مپنا توان تولید توربین‌های 160 تا 170 مگاواتی را دارد. توربین‌های کوچک‌تر را هم شرکت‌های دیگر می‌سازند. اما نیروگاه فقط توربین نیست. موتور، پمپ، کابل و غیره هم در نیروگاه‌ها نیاز داریم که توسط کارخانجات مختلفی در داخل کشور تولید می‌شوند. 

ملاکی استفاده از توان سرمایه‌گذاران خارجی را تنها راه نجات صنعت برق از کمبود ظرفیت‌های ناشی از عدم سرمایه‌گذاری در گذشته می‌داند اما معتقد است که به این راحتی نمی‌توان از سرمایه خارجی استفاده کرد زیرا بستر موضوع آماده نیست.

وی در تشریح سخن خود می‌گوید: مقدمات استفاده از توان سرمایه‌گذاران خارجی شامل سیستم بانکی یا مسائل حقوقی آماده است اما نرم‌افزارهای مورد نیاز برای عملیاتی شدن حضور خارجی‌ها در بازار برق ایران مهیا نیست. شرکت‌های خارجی یک مطالعه فنی اقتصادی بسیار دقیقی درباره پروژه‌ای که مایل به اجرای آن هستند نیاز دارند اما نمی‌دانم که چنین مطالعاتی در کشور انجام شده یا نه؟ فراهم کردن این اطلاعات کمی طول خواهد کشید.

وی با توجه به آماده نبودن زیرساخت‌های لازم، پیش‌بینی می‌کند تا پایان سال 95 مقدمات سرمایه‌گذاری فراهم شود و در سال 96، برنامه‌های عملیاتی برای ساخت نیروگاه‌ها آغاز شود.

با توجه به سرمایه‌گذاری بسیار محدود انجام شده در صنعت برق طی سال‌های گذشته، تامین برق مورد نیاز مصرف‌کنندگان با کمبودهای جدی مواجه است اما محمد علی وحدتی، مدیر عامل شرکت انرژی گستر جم در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: به دلیل رکود ایجاد شده در صنعت، رشد مصرف فقط در بخش خانگی و تجاری رخ داده ‌است. به محض رفع تحریم‌ها و ایجاد رونق در فضای کسب‌و‌کار، قطعا نیاز به تولید بیشتر برق و توسعه زیرساخت‌های نیروگاهی خواهیم داشت.

الزام صنایع جدید به خرید برق از بورس انرژی

از سوی دیگر دولت با سرمایه‌گذاران و پیمانکاران داخلی خوش‌حساب نبوده و وزارت نیرو بدهی انباشته 30 هزار میلیارد تومانی دارد. بنابراین تصور می‌شود که این وزارتخانه در آینده برای پرداخت پول سرمایه‌گذاران خارجی هم با مشکل مواجه شود. بدون شک این روند، ضررهای اقتصادی زیادی را به کشور تحمیل می‌کند.

اما مدیر عامل شرکت انرژی گستر جم می‌گوید: با سرمایه‌گذار خارجی نمی‌توان بدحسابی کرد چون آنها تضمین‌های دولتی دریافت می‌کنند. بنابراین خیال‌شان راحت است که به موقع پول‌شان وصول خواهد شد و حتی اگر طرف قرارداد هم مطالبات را پرداخت نکرد، دولت با توجه به تضامینی که داده، بازپرداخت را عهده‌دار می‌شود.

وی اضافه می‌کند: البته وزارت نیرو امیدوار است که با اصلاح نرخ برق بتواند مطالبات را به موقع پرداخت کند. ضمن آنکه براساس مصوبه هیات دولت در سال گذشته صنایع باید برق مورد نیاز خود را از نیروگاه‌های خصوصی یا بورس انرژی دریافت کنند. همچنین وزارت نیرو به صنایع جدید هم برق نمی‌فروشد و این صنایع ملزم هستند از طریق بورس انرژی برق مورد نیاز خود را تامین کنند.

وحدتی تاکید می‌کند: با این مصوبه و ورود شرکت‌های مختلف به بورس انرژی طرف خریدار در بورس متنوع می‌شود. تاکنون خرید برق در انحصار شرکت‌های برق منطقه‌ای بود و به همین دلیل بهای برق به‌صورت مصنوعی در بورس انرژی تعیین می‌شد اما با رویکرد جدید این نقیصه اصلاح و برق به قیمت واقعی فروخته می‌شود. مدیر عامل انرژی گستر جم ادامه می‌دهد: اگر نرخ برق به‌صورت مصنوعی پایین نگه داشته شود، سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود اما با اصلاح این روند، شرایط مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری پیش می‌آید. 

وی با اشاره به پرداخت بخشی از بدهی‌های صنعت برق به‌صورت اوراق خزانه اسلامی بیان می‌کند: این اوراق در بورس و فرابورس قابل معامله است. به همین دلیل خوشبین هستیم که در آینده وضعیت صنعت برق بهبود یابد.

* ارتباط با کارشناس: leilamargan2008@gmail.com