بازار ارز و تغییرات آن بررسی می‌شود / زورآزمایی قیمت ارز برای واقعی شدن

از ابتدای آذرماه تا نیمه این ماه قیمت ارز در بازار روند کاملا صعودی به خود گرفت و قیمت هر دلار تا مرز 4هزار تومان پیش رفت. هر چند که کارشناسان عوامل مختلفی را در این افزایش قیمت موثر دانستند اما به نظر می رسد تحولات روزهای اخیر بیشتر از هرچیز دیگری ناشی از شوک های انتظاری بود که با عواملی همچون افزایش تقاضای فصلی ارز، ترکیب و موجب افزایش قیمت ارز شد.

اما در حالی که برخی صاحبنظران معتقدند که دولت باید نسبت به تک نرخی کردن ارز اقدام کند و عده ای آن را به مثابه جلوگیری از رانت می دانند، برخی دیگر به دیده تردید به اثرات آن می نگرند.

در عین حال در شرایطی که فعالان اقتصادی دولت را به کنترل نرخ ارز و پایین نگه داشتن عمدی آن متهم می کنند و معتقدند که واقعی شدن نرخ ارز باید هرچه سریع تر انجام شود، برخی کارشناسان اعتقاد دارند که واقعی شدن نرخ ارز نمی تواند به کاهش واردات کمکی کند و موجب نخواهد شد که واردات، توجیه اقتصادی خود را در مقابل تولید داخلی از دست بدهد.

در همین حال به نظر می رسد که قیمت ارز باید در یک شیب منطقی مدیریت شود که اقتصاد و صادرات کشورمان لطمه نبیند. «فرصت امروز» در این گزارش بازار ارز و تغییرات آن را مورد بررسی قرار داده است.

***

محمود تولایی:

تک نرخی شدن ارز رانت را از بین می برد

محمود تولایی، رئیس اتاق بازرگانی کاشان و مدیرعامل شرکت پویا راد معتقد است که سیاست تک نرخی شدن ارز، رانت را از بین می برد و از همین رو فعالان اقتصادی همواره این موضوع را مطرح می کنند که ارز تک نرخی شود.

به نظر شما در صورتی که دولت ارز را تک نرخی کند، این امکان وجود دارد که نرخ ارز کاهش پیدا کند یا به نظر شما اینطور نخواهد شد؟

زمانی که ارز تک نرخی شود، اصلا دیگر قیمت ارز جابه جا نمی شود و بانک ها و صرافی ها به اندازه کافی ارز در اختیار خواهند داشت و همه می توانند نیاز ارزی خود را برطرف کنند. این در حالی است که سیاست تک نرخی شدن ارز، رانت را از بین می برد و فعالان اقتصادی هم همواره حرف شان این است که ارز تک نرخی شود اما اینکه آیا ذخایر ارزی دولت به میزانی است که بتواند با اطمینان خاطر ارز را تک نرخی کند، اطلاعاتی است که حداقل من ندارم.

استدلال برخی کارشناسان این است که نوسانات قیمت ارز که هر از گاهی اتفاق می افتد، به این دلیل است که دلار می خواهد به سمت واقعی شدن برود. تحلیل شما از این موضوع چیست؟

از قیمت واقعی دلار یک تعریف درستی وجود دارد که در برخی زمان ها اجرا و اعمال نمی شود. مطابق این تعریف باید هر سال مابه التفاوت نرخ تورم داخلی و نرخ تورم جهانی به نرخ دلار اضافه شود و این یک قاعده است. اگر با این فرآیند و طبق این قاعده قیمت دلار تعیین شود، معمولا نباید تقاضای زیادی روی ارز وجود داشته باشد و در آن شرایط معمولا کسی خیلی انگیزه ای نخواهد داشت که ارز را به عنوان یک سرمایه در اختیار داشته باشد.

ارزیابی شما از قیمت دلار در آینده چیست و تغییرات احتمالی نرخ ارز چه تاثیراتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟

البته نمی توان تحلیل و ارزیابی درستی را انجام داد زیرا ما کشوری هستیم که مسائل سیاسی بسیار زیادی داریم که بر قیمت ارز تاثیرگذار است اما رویکردی که دولت تا امروز داشته و یکی از سیاست های تیم اقتصادی دولت، تقویت پایه پول ملی بوده است.

به عبارت دیگر در شرایطی که دولت نباید به صورت تصنعی قیمت دلار را پایین یا بالا نگه دارد و باید قیمت واقعی داشته باشد، اما دولت نرخ ارز را مدیریت می کند ولی براساس ضوابطی که نه قرار است از این راه تامین بودجه کند و ریال بیشتری را برای پرداخت های داخلی دریافت کند و نه بنا دارد پایه پول ملی تضعیف شود. این یک سیاست است اما اینکه در این سیاست چقدر موفق خواهند بود، مسایلی است که در آینده مشخص می شود. امیدواریم در آینده تلاطم بازار ارز به شکلی نباشد که مشکلات جدی برای اقتصاد کشور ایجاد شود.

***

علی اصغر جمعه ای:

افزایش قیمت نفت دولت را قادر به کنترل ارز می کند

علی اصغر جمعه ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است با توجه به تصمیم اخیر سازمان اوپک در مورد کاهش سطح تولید نفت، در نتیجه درآمدهای حاصل از نفت افزایش پیدا می کند و با توجه به این موضوع دولت قادر خواهد بود کنترل قیمت ارز را داشته باشد و در این مورد تصمیم گیری کند.

به نظر شما در صورتی که دولت ارز را تک نرخی کند، این امکان وجود دارد که نرخ ارز کاهش پیدا کند یا به نظر شما اینطور نخواهد شد؟

در لایحه بودجه قیمت دلار حدود 3300 تومان تعیین شده است و تصور می کنم قیمت دلار در سال آینده از 3600 تا 3700 تومان بیشتر نشود. من تصور می کنم اگر دلار تک نرخی شود، جایگاه خود را پیدا می کند. با توجه به این موضوع که احتمال افزایش و ثبات قیمت نفت هم بسیار زیاد است و با نشستی هم که اخیرا سازمان اوپک داشت و تصمیم گیری ای که در مورد کاهش سطح تولید نفت حاصل شد، در نتیجه درآمدهای حاصل از نفت افزایش پیدا می کند و دولت قادر خواهد بود کنترل قیمت ارز را داشته باشد و در این مورد تصمیم گیری کند.

بنابراین شما معتقدید افزایش قیمتی که هفته گذشته در مورد ارز اتفاق افتاد، مقطعی بود و به خاطر شوک های وارد شده به بازار بود و در صورتی که چنین شوک هایی وجود نداشته باشد، ممکن است قیمت دلار کاهش بیابد؟

انتظار روند کاهشی فوق العاده ای را که نمی توانیم داشته باشیم ولی در یکی دو هفته گذشته شوکی به بازار ارز وارد شد و پس از اینکه آن شوک ها برطرف شد، ظرف دو سه روز قیمت ها دوباره کاهش یافت. تصور من این است که حتما مسئولان اقتصادی دولت در این مسیر حرکت می کنند که دلار را در حد تعادل نگه دارند زیرا افزایش قیمت آن به شکل بی رویه به نفع اقتصاد کشور نیست و حتی در درازمدت به نفع صادرکنندگان هم نخواهد بود.

در هر صورت درصد زیادی از مواد اولیه کالاهای صادراتی ما به غیر از مواد معدنی، وارداتی است و اگر نرخ ارز مدیریت نشود، واردات مواد اولیه گران درمی آید، بنابراین قیمت ارز باید در یک شیب منطقی مدیریت شود که صادرات کشورمان لطمه نبیند.

ارزیابی شما از قیمت دلار در آینده و تاثیر آن بر اقتصاد کشورمان چیست؟

اگر به همین منوالی که اشاره کردم پیش برود و قیمت فروش نفت کشورمان افزایش پیدا کند، قدر مسلم از نظر قاعده کلی نباید دلار بیش از این بالا برود و احتمال دارد که قیمت آن بین 3500 تا 3600 تومان قرار بگیرد. البته باز هم باید منتظر ماند و دید در آینده چه اتفاقاتی رخ می دهد.

***

محمود نجفی سهی:

واقعی شدن نرخ ارز کمکی به کاهش واردات نمی کند

محمود نجفی سهی، نایب رئیس اتاق بازرگانی سمنان و رئیس کمیسیون صنعت خانه اقتصاد ایران معتقد است اگر نرخ ارز واقعی شود، واردات در مقابل تولید داخل خیلی توجیه نخواهد داشت اما زمانی که نرخ ارز بالا برود، قیمت تولیدات داخلی و حتی قیمت تولیداتی که در اختیار دولت است، بالا می رود.

مسئولان بانک مرکزی تغییرات اخیر نرخ ارز را ناشی از شوک های انتظاری می دانند، به نظر شما اگر سیاست تک نرخی کردن ارز در دستور کار دولت قرار بگیرد، امکان کاهش قیمت دلار وجود دارد؟

قاعدتا شوک ها در بازار ارز تاثیرگذار است و گاهی اوقات بانک مرکزی این شوک را برای بالا و پایین کردن نرخ ارز از طریق صراف ها به بازار می دهد و گاهی هم بازار غیررسمی این کار را می کند و گاهی هم بحث های سیاسی بین المللی یا بحث هایی در مورد ایران مطرح می شود که روی نرخ ارز تاثیر می گذارد. در نتیجه اینکه انتظار داشته باشیم ارز تک نرخی شود و یک ثبات نسبی در مورد نرخ ارز داشته باشیم را بعید می دانم و همچنان تنش های تاثیرگذار بر نرخ ارز را خواهیم داشت.

استدلال افرادی را که معتقدند نرخ ارز باید واقعی شود و دولت باید دست از مدیریت قیمت ارز بکشد، چگونه ارزیابی می کنید؟

استدلال افرادی که معتقدند نرخ ارز باید واقعی شود و این موضوع را پیگیری می کنند، این است که اگر نرخ ارز واقعی شود، واردات در مقابل تولید داخل خیلی توجیه نخواهد داشت، اما غافل از این هستند زمانی که نرخ ارز بالا می رود، قیمت تولیدات داخلی و حتی قیمت تولیداتی که در اختیار دولت است، بالا می رود.

این اتفاق در گذشته هم چندین بار رخ داده و هر زمان که نرخ ارز بالا رفته قیمت تولیدات داخلی افزایش یافته، در نتیجه نمی توان خیلی امیدوار بود که اگر نرخ ارز را بالا ببریم و به نرخ واقعی نزدیک کنیم، واردات ما نسبت به تولید داخل توجیه نخواهد داشت. زمانی که قیمت ارز بالا برود و واقعی شود، با توجه به امتیازاتی که برای واردات می دهیم، باز هم واردات در مقابل تولید داخلی توجیه خواهد داشت.

بنابراین شما معتقدید واقعی شدن نرخ ارز کمکی به کاهش میزان واردات به کشور نمی کند؟

بله، نمی توان انتظار داشت که با افزایش و واقعی شدن قیمت دلار، در میزان واردات تغییری ایجاد شود و این اتفاق نخواهد افتاد. یعنی هم واردات و هم تولید داخل گران تر تمام می شود. مگر اینکه دولت کاری به نرخ دلار نداشته باشد و به عنوان مثال بتواند کارخانه های دولتی را توجیه کند که اگر قیمت دلار بالا رفت و فولاد وارداتی گران شد، آنها قیمت فولاد داخلی را بالا نبرند.

ارزیابی شما از آینده قیمت دلار و تاثیر آن بر اقتصاد چیست؟

نظر افرادی که بیشتر با ارز سر و کار دارند این است که دلار باید بالای 4 هزار تومان باشد، ولی بستگی به این موضوع دارد که بانک مرکزی چگونه عمل کند و دولت چگونه این بازار ارز را مدیریت کند. البته دولت هم بدش نمی آید که با توجه به محدودیت هایی که دارد و با توجه به مشکلات نقدینگی که دارد، نرخ دلار را بالا ببرد و دلار را به نرخ واقعی نزدیک کند، ولی نگران این موضوع است که تورم ایجاد کند یا قیمت ها بالا برود و اگر احتیاط می کند به همین دلیل است.