زنگ خطر در تبلیغات زنانه تلویزیون

اگر بیننده تلویزیون باشید و ندانید آنچه می‌بینید متعلق به شبکه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی است یا یکی از کشورهای عربی دور و اطراف (و البته صدای تلویزیون هم قطع باشد)، شما به سختی متوجه خواهید شد که تبلیغات پخش‌شده مربوط به چه کشوری است؛ زنان جوان و بزک‌کرده، لبخندزنان و پُر ادا و اطوار با لباس‌هایی به رنگ‌های تند و شاد (و موهایی کاملا پوشانده‌شده) و فعال و پرتحرک و در کنار مردان، در نماهایی نیمه‌نزدیک و بسته، مرتبا نمایش داده می‌شوند و کالاهایی را تبلیغ می‌کنند که با مصرف بیشتر آنها، کانون خانواده‌ گرم‌تر خواهد شد!

در نیمه دوم دهه 70 که بازار رنگین‌نامه‌های مطبوعاتی داغ شده بود و هر روز عکس دُرشت چهره‌ای زنانه، روی جلد مجلات و روزنامه‌ها نقش می‌بست، قانونی در مجلس شورای اسلامی در ۲۵ مرداد 1377 به تصویب رسیدکه طی آن یک بند و یک تبصره به ماده 6 قانون مطبوعات (که بیانگر خطوط قرمز است) بدین نحو اضافه شد: استفاده ابزاری از افراد (‌اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی ممنوع است.

در دستورالعمل تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی که به وسیله اداره کل بازرگانی صدا و سیما تهیه شده و در اختیار سازندگان و سفارش‌دهندگان آگهی‌ها هم قرار می‌گیرد، این موارد آمده است:

• زن در نظام مقدس اسلامی از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین استفاده از خانم‌ها در آگهی‌های رادیو تلویزیونی مستلزم اعمال دقت‌های خاصی است و باید جایگاه زن مسلمان و شئون او مدنظر باشد.

• حضور خانم‌ها و دختر خانم‌ها در آگهی‌های رادیو تلویزیونی در صورت اقتضای موضوع مورد آگهی، بدون آرایش و با رعایت کامل حجاب اسلامی امکان‌پذیر است.

• حضور خانم‌ها در آگهی‌هایی که وضعیت کالا و مصارف آن با نقش خانم‌ها بستگی نداشته باشد مجاز نیست.

خب کافی است این آیین‌نامه‌ها و قوانین را با حال و روز امروز پخش آگهی در تلویزیون مقایسه کنید؛ نه به آگهی‌های ابتدای دهه 70 و نه به این آگهی‌ها. کار بدان‌جا رسیده که در برخی موارد کلیپ‌های مشهور خوانندگان روز دنیا دقیقا کپی‌برداری‌شده و در تبلیغات تلویزیونی به نمایش در می‌آید.

نگارنده بنای شرح و تفصیل‌دادن به این بحث ‌را ندارد و البته جای خوش‌وقتی است که بعد از حدود یک‌سال، رئیس رسانه ملی تصمیم گرفت در جهت اجرای قانون و اقدامی خیرخواهانه، مانع از تداوم تبلیغ کالاها در برنامه‌های کودک شود.

اکنون و در آستانه تغییرات پراهمیت این رسانه، کاملا ضروری است نحوه اجرایی‌سازی راهبردهای کلان سیما در زمینه آگهی‌های بازرگانی مورد بازنگری جدی قرار گیرد و بیش از این اجازه داده نشود حریم عفت و حیای عمومی مخدوش شود.

آگهی‌ها از پربیننده‌ترین بخش‌های برنامه‌های تلویزیونی‌ هستند و باید به‌شدت مراقبت کرد مبادا آنها از جاذبه‌های کاذب برای بالابردن اثرگذاری‌شان بهره بگیرند.

کارشناس حقوق