حرکت بخش خصوصی به سمت اصلاح راندمان نیروگاه‌ها

راندمان نیروگاه‌ها در ایران با استانداردهای دنیا فاصله ‌دارد. به همین دلیل دولت سیاست‌های تشویقی را برای اصلاح راندمان نیروگاهی در لایحه بودجه سال‌جاری در نظر گرفته است. این مسئله سبب شده بخش‌خصوصی هم برای اصلاح راندمان در نیروگاه‌ها، اقداماتی را انجام دهد اما از آنجا که تمام نیروگاه‌های ایران خصوصی نیست، تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی‌داریم.

راندمان نیروگاه‌ها به عوامل مختلفی بستگی ‌دارد. ارتفاع از سطح دریا، نوع نیروگاه، عمر و تجهیزاتی که در آن استفاده شده در بازدهی نیروگاه -یعنی میزان تبدیل سوخت فسیلی به انرژی برق-، تاثیرگذار است. اما در حال حاضر بازدهی نیروگاه‌های ایران کمتر از متوسط‌های دنیا است. علی‌اکبر سهیلی، نایب رییس سابق سندیکای برق با اشاره به اینکه بسته به نوع نیروگاه، راندمان آن متفاوت است، به «فرصت امروز» می‌گوید: راندمان نیروگاه‌های گازی دنیا حدود 43 تا 44 درصد است. در صورتی‌که این رقم در ایران تقریبا 34 درصد است.

وی دلیل راندمان پایین نیروگاه‌های ایران را استفاده از تکنولوژی‌هایی دانست که عقب‌تر از پیشرفت‌های روز دنیا هستند. سهیلی با اشاره به اینکه راندمان نیروگاه‌های گازی ایران 10 درصد پایین‌تر از میانگین دنیا است، تاکید می‌کند: در ایران راندمان نیروگاه‌های سیکل ترکیبی حدود 47 تا 49 درصد است. اگرچه این نیروگاه‌ها در ایران جدیدتر هستند اما به دلیل آنکه نیروگاه‌های گازی کشور راندمان مناسبی ندارند، بازدهی در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ایران هم کمتر از دنیا است.

وی راندمان نیروگاه‌های بخار ایران را با اندکی تسامح و تساهل مشابه دنیا معرفی کرده و بیان می‌کند: به دلیل آنکه برق مورد نیاز ایام اوج مصرف (پیک) را تامین کنیم، ناچار هستیم از نیروگاه‌های گازی در شبکه برق کشور استفاده کنیم. زیرا نیروگاه‌های گازی در ایامی که نیاز به آنها نیست از چرخه تولید خارج می‌شوند، اما نیروگاه بخار و سیکل‌ترکیبی را به راحتی نمی‌توان از شبکه تولید خارج کرد.

800 دلار سرمایه‌گذاری برای هر مگاوات

نایب رییس سابق سندیکای برق در پاسخ به این پرسش که برای اصلاح راندمان نیروگاه‌های ایران چه باید کرد، می‌گوید: یا باید میزان مصرف در پیک را با برنامه‌های مختلف کاهش داد تا نیروگاه‌های گازی از چرخه مصرف خارج شوند یا اینکه سرمایه‌گذاری سنگینی انجام شود تا این نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی تبدیل شوند. وی در پاسخ به این پرسش که برای اصلاح راندمان چقدر باید سرمایه‌گذاری انجام شود، عنوان می‌کند: برای تولید هر مگاوات برق در نیروگاه سیکل ترکیبی، باید 800 دلار سرمایه‌گذاری انجام شود، زیرا نیروگاه‌های سیکل ترکیبی گران‎تر از گازی است.
محمد علی وحدتی، مدیرعامل شرکت انرژی گسترجم نیز میزان راندمان نیروگاه‌های سیکل ترکیبی را 5/1 برابر نیروگاه‌های گازی اعلام می‌کند.

وی درباره دلایل بالاتر بودن راندمان در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی می‌گوید: خروجی نیروگاه‌های گازی، دمایی معادل 500 درجه سانتیگراد دارد. اگر در خروجی این نیروگاه‌ها یک واحد بخار ایجاد شود، با استفاده از انرژی بخار می‌توان برق تولید کرد و راندمان استفاده از سوخت فسیلی را بالا برد.  وحدتی درباره دلایل پایین بودن راندمان نیروگاه‌های ایران بیان می‌کند: برخی نیروگاه‌های کشور بیش از 50 سال کار کرده‌اند که باید از رده خارج شوند، بخشی از نیروگاه‌های گازی نیز سیکل ترکیبی نیستند.

وی بر این باور است که راندمان برخی نیروگاه‌های مقیاس کوچک به دلیل استفاده از حرارت خروجی نیروگاه برای گرم کردن گلخانه یا استفاده از آن در سیستم بویلر، حدود 60 تا 70 درصد است. مدیرعامل شرکت انرژی گسترجم عنوان می‌کند: دولت قیمت خرید برق نیروگاه را براساس راندمان آنها تعیین می‌کند. براساس مصوبه شورای اقتصاد، قیمت خرید برق از نیروگاه‌های با راندمان 50 درصد حدود 70 تومان است. به تناسب افزایش یا کاهش راندمان، قیمت خرید برق هم تغییر می‌کند.

وی اضافه می‌کند: اگر راندمان نیروگاهی حدود 40درصد باشد، براساس مصوبه شورای اقتصاد قیمت خرید برق حدود چهار پنجم قیمت پایه خواهد بود. وحدتی معتقد است که سیاست‌های تشویقی دولت برای اصلاح راندمان نیروگاه‌ها مناسب بوده و از محل صرفه‌جویی سوخت برای نیروگاه‌هایی که راندمان خود را اصلاح کرده‌اند، مشوق‌هایی در نظر گرفته شده‌ است.

وی اضافه می‌کند: در حال حاضر بخشی از نیروگاه‌های گازی خصوصی تبدیل به سیکل ترکیبی شده و برخی دولتی‌ها نیز به دنبال اصلاح ساختارهای خود هستند.
اعمال سیاست افزایش راندمان به دلیل تغییر قیمت سوخت به اعتقاد محمد ملاکی، رییس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق، اهمیت دادن به مسئله اصلاح راندمان نیروگاه‌ها تصمیم بسیار مناسب و خوبی است که در دولت گرفته شده‌ است.

وی در پاسخ به پرسش «فرصت امروز» درباره تاثیر سیاست‌های تشویقی دولت بر اصلاح راندمان نیروگاه‌ها، بیان کرد: راندمان نیروگاه، با بهای سوخت مصرفی در نیروگاه‌ ارتباط دارد، بنابراین هر مقدار بهای سوخت افزایش یابد و به قیمت‌های واقعی نزدیک‌تر شود، توجه به راندمان افزایش خواهد یافت. اما افزایش بهای سوخت، زمینه افزایش قیمت خرید برق را هم فراهم می‌کند.

ملاکی می‌گوید: موضوع اصلاح راندمان در بند «و» ماده 33 یا بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه سال‌جاری مورد توجه قرار گرفته است. وی ادامه می‌دهد: براساس این قوانین، بخش خصوصی به‌صورت جدی پیگیر اصلاح راندمان نیروگاه‌های گازی از طریق تبدیل آنها به سیکل ترکیبی یا تولید توامان برق و آب شیرین و هوای گرم و غیره است. در حال حاضر نیز موفق به اخذ مجوزهای لازم برای اجرای چندین پروژه در این زمینه شده‌ است. رییس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق بر این باور است که پروژه‌های افزایش راندمان در نیروگاه‌های کشور به مرور افزایش نیز خواهد یافت.

وی امیدوار است که ظرف سال‌جاری و آتی، بخش عمده‌ای از این پروژه‌ها که مدت اجرای هر یک از آنها بیش از 2/5 سال است، آغاز شود.