تهدید یا فرصت

با توجه به منابع سهم قابل توجه صنعت سنگ آهن در بازار سرمایه ایران، بررسی و رصد بازار جهانی این محصول اهمیت بسزایی برای ما دارد. از آن جایی که این محصول ماده اولیه تولید فولاد است، تدقیق در بازار جهانی فولاد، میزان تولید و تقاضای جهانی آن و قیمت این محصول، ما را در رصد مناسب‌تر بازار سنگ‌آهن یاری می‌رساند. 

نمودار شماره 1 وضعیت تولید فولاد در جهان از سال 1970 تا 2013 را نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار مشهود است، تولید فولاد در بیشتر این سال‌ها با افزایش سالانه روبه‌رو بوده است. در سال 2009 به خاطر بروز رکود جهانی تولید، این محصول نسبت به سال قبل از آن کاهش پیدا کرده است. 

توضیح نمودار شماره 1

از سویی قیمت جهانی این محصول نیز با توجه به عرضه و تقاضای جهانی تعیین می‌شود.نمودار شماره 2 نیز وضعیت قیمت این محصول را از ابتدای سال 2009 تا به امروز نشان می‌دهد. قیمت جهانی این محصول نیز از بالاترین قیمت خود در سال 2011، تا اواسط سال 2013 ریزشی بوده است و از آن سال به بعد روند صعودی به خود گرفته است. اما از اواسط سال 2014 و با بروز رکود اقتصادی در کشور چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین متقاضی این فلز، از سرعت این روند افزایشی کاسته شده است. تحلیلگران معتقدند که از اواسط سال 2015 با بهبود اوضاع اقتصاد جهانی و احتمال خروج چین از رکود، تقاضای این فلز مجددا افزایش پیدا کرده و افزایش قیمت آن محتمل خواهد بود. 

توضیح نمودار شماره 2

کاهش تقاضای جهانی این فلز در سال 2014، سبب کاهش تقاضای ماده اولیه برای تولید آن یعنی سنگ آهن و در نتیجه کاهش قیمت آن در جهان شده است. نمودار شماره 3 قیمت جهانی سنگ آهن را طی چند سال اخیر نشان می‌دهد. 

 توضیح نمودار شماره 3

قیمت سنگ آهن از نزدیک 140 دلار در ابتدای سال 2014 به قیمت 68 دلار نزول قیمت داشته است. کارشناسان معتقدند در صورت بهبود اوضاع اقتصاد جهانی از اواسط سال 2015، تقاضای این محصول به‌خصوص از جانب چین افزایش پیدا می‌کند و همین امر به افزایش قیمت جهانی این محصول منجر خواهد شد. 

اما آنچه تاکنون مطرح شد، مقدمه‌ای برای بیان هدف این نوشتار است. 

در ایـران دو شـرکـت صنعتی و معدنی چادرملو و گل‌گهر، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ آهن در ایران هستند. محصولات تولیدی این دو شرکت اما به واسطه حمایت از صنایع فولادی کشور، مشمول نرخ‌گذاری دولتی هستند، در حالی‌که یکی از مولفه‌های لازم برای فعالیت اقتصادی آزاد، نبود عواملی نظیر تحمیل قیمت‌گذاری بیرون از بازار به شمار می‌آید. براساس ابلاغیه معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به شماره 26959/60 مورخه 14/12/1393 قیمت فروش هر تن کنسانتره شرکت صنعتی و معدنی گل گهر به شرکت فولاد خوزستان 13 درصد و به شرکت فولاد مبارکه معادل 13.6 درصد میانگین قیمت فروش هر تن شمش فولاد خوزستان است.

براساس همین ابلاغیه، قیمت فروش هر تن کنسانتره شرکت صنعتی و معدنی چادرملو به شرکت فولاد خوزستان 14 درصد و به شرکت فولاد مبارکه معادل 16 درصد میانگین قیمت فروش هر تن شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود. به علاوه نرخ فروش گندله هر دو شرکت گل‌گهر و چادرملو با عنایت به این ابلاغیه، 23 درصد میانگین قیمت فروش هر تن شمش فولاد خوزستان است. 

با توجه به آمار عرضه و فروش شرکت فولاد خوزستان در بورس کالا، میانگین قیمت فروش هر تن شمش فولاد این شرکت از ابتدای سال 1393 تاکنون، معادل 15.156.000 ریال (با در نظر گرفتن میانگین دلار آزاد 3200 تومانی – از ابتدای سال تاکنون- هر تن شمش معادل 473.6 دلار معامله شده است). بنابراین با در نظر گرفتن ابلاغیه فوق، قیمت فروش کنسانتره شرکت گل گهر به شرکت فولاد خوزستان 61.5 دلار و به شرکت فولاد مبارکه 64.4‌دلار و قیمت فروش کنسانتره شرکت چادرملو به فولاد خوزستان 66.3 دلار و به فولاد مبارکه 75.8 دلار قیمت‌گذاری خواهد شد.

از آنجایی که چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگ آهن در جهان به شمار می‌آید، قیمت CFR کنسانتره تحویلی در بنادر چین را به‌عنوان مبنای قیاس در نظر می‌گیریم. قیمت CFR این محصول در چین معادل 85 دلار است، بنابراین در حال حاضر شرکت‌های گل‌گهر و چادر ملو به طور متوسط 20 درصد پایین‌تر از قیمت جهانی، محصولات خود را به فروش می‌رسانند. 

همان‌طور که در مقدمه این نوشتار بیان شد، پیش‌بینی‌های کارشناسان از این حکایت می‌کند که از اواسط سال 2015 قیمت سنگ آهن و به تبع آن قیمت کنسانتره جهانی بالا خواهد رفت. شاید در نگاه اول کاهش فعلی قیمت جهانی سنگ آهن به‌عنوان یک تهدید برای شرکت‌های سنگ آهن ایران به شمار‌ آید ولی از طرفی با توجه به اینکه در شرایط کنونی نرخ جهانی کنسانتره با نرخ دولتی تعیین شده برای آن چندان اختلافی ندارد، شاید اکنون زمان مناسبی برای رفع سایه نرخ‌گذاری دولتی از سر این صنعت باشد. 

همچنین با توجه به برنامه دولت برای حذف عوارض صادراتی از این محصول، زمینه برای حضور خریداران خارجی بیشتر و در نتیجه قیمت‌گذاری شفاف‌تر این محصول مهیا خواهد شد. 

*تحلیلگر بازار سرمایه