نتیجه افزایش ظرفیت دانشگاه‌ ها بدون مشورت با صنایع / تحصیلات دانشگاهی شانس بیکاری را 2.5 برابر می‌ کند

بررسی جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تحصیلکرده‌های دانشگاهی، سهم بیشتری از بیکاری را به خود اختصاص می‌دهند تا جایی که از بین 1656 هزار مرد بیکار در استان‌های مختلف، 469 هزار نفر آنها تحصیلات دانشگاهی دارند و از 769 هزار زن بیکار نیز 557 هزار نفر آنها دوره‌های دانشگاهی را در سطوح مختلفی پشت سر گذاشته‌اند.

این در حالی است که از بین 54 میلیون جمعیت مستعدکار کشور، تنها 9 میلیون و 501 هزار نفر دارای تحصیلات دانشگاهی هستند. به بیان دیگر، 17درصد جامعه را افراد تحصیلکرده دانشگاهی تشکیل می‌دهند، درحالی‌که 42 درصد افراد بیکار همین جامعه را دانشگاهیان تشکیل می‌دهند.

وزارت علوم مقررات سختگیرانه‌ای درخصوص صدور مجوز دانشگاه‌های غیردولتی دارد تا جایی که براساس شنیده‌ها، چـنـیـن مـجوزهایی با قیمت‌های بالای یک میلیارد تومان در بازار خریدوفروش می‌شود. اما این سختگیری‌ها بیش از اینکه براساس شاخص‌هایی همچون نیاز اقتصاد کشور به دوره‌های تحصیلی موردنظر باشد، به سلیقه شخصی کارشناسان وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی در این بخش‌ها باز می‌گردد. 

براساس قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی موظفند در روند تصمیم‌سازی، از مشورت بخش‌خصوصی بهره‌مند شوند. با این حال وزارت علوم تاکنون کمترین توجهی به این تکلیف قانونی خود نشان نداده و برای تصمیم‌گیری درخصوص افزایش ظرفیت رشته‌های دانشگاهی و بازنگری در سرفصل‌ها، هیچ‌گاه از صاحبان صنایع نظر‌خواهی نکرده‌است. محصول این تصمیم‌های غیرکارشناسی، از یک‌سو افزایش جمعیت لشکر بیکاران دانشگاهی و از سوی دیگر، دشواری صنایع برای دستیابی به نیروی کار با تخصص‌های موردنظرشان است.

مدیران اقتصادی دولتی و خصوصی، اتفاق‌نظر دارند که بخش مهمی از دانش‌آموختگان دانشگاه‌های ایران، مهارت‌های لازم را برای ورود به صنعت ندارند. سیدفرهنگ فصیحی، رییس پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت نفت با اشاره به اینکه علم به ایده نزدیک‌تر و نوآوری به بازار نزدیک‌تر است، خاطر نشان کرد: انتظار ما از دانشگاه به‌عنوان تولید‌کننده علم به خوبی برآورده نمی‌شود و دانشگاه‌های داخلی، هنوز خروجی با کیفیتی نداشته‌اند. به همین دلیل برای ارتباط معنا‌دار بین دو حوزه صنعت و دانشگاه فاصله بسیاری وجود دارد.

وی با مبهم دانستن مسیر توسعه و صنعتی شدن یادآور شد: در کشور ما ۳ درصد برای کارهای پژوهشی اختصاص داده شده است، این در حالی است که دانشگاه‌ها عمدتا روی آموزش متمرکزند و از پژوهش غفلت کرده‌اند. به همین دلیل برخی سازمان‌های بزرگ که بودجه پژوهشی خوبی هم دارند، پژوهشکده‌هایی براساس نیاز خود احداث کرده‌اند.

جمشید عدالتیان شهریاری، رییس کمیسیون آموزش اتاق بازرگانی در برنامه «حلقه مفقوده» رادیو گفت‌وگو گفت: دانشگاه‌ها بر پژوهش‌های دولتی تمرکز دارند و توجه لازم را به طرح‌های صنعتی ندارند. وی افزود: نیروی انسانی و متخصص خوب که بتواند نیاز بازار کار را تامین کند وجود ندارد. از طرفی انبوهی از فارغ‌التحصیلان در جامعه وجود دارند که نمی‌توانند جذب بازار کار شوند و این نشانه عدم ارتباط واقعی بین رشته‌های دانشگاهی و نیاز جامعه یا عدم تربیت نیروی متخصص و ماهر در دانشگاه‌هاست.

عباس خالقی‌تبار، مدیرعامل مرکز آموزش‌های بازرگانی نیز اذعان کرد: فارغ‌التحصیلان ما مهارت‌های لازم را برای ورود به عرصه صنعت ندارند و به همین دلیل بین صنعت و دانشگاه اعتماد لازم به وجود نمی‌آید؛ بنابراین دانشگاه‌ها باید مانند مراکز علمی کاربردی و با رویکرد عملیاتی وارد تولید علم شوند.