بحران صنعت تایر نزدیک است

تعرفه واردات تایر به کشور افزایش پیدا کرده است اما با به تعویق افتادن ابلاغ این مصوبه پیش‌بینی می‌شود صنعت تایر ایران در پنج ماه آینده با بحران روبه‌رو شود. واردات با تعرفه پایین و بدون نظارت استاندارد، بیشتر بخش‌های صنعت کشور را نشانه رفته است؛ یکی از آن صنایع صنعت تایر ایران است که به گفته فعالان این صنعت، توانسته در طول تحریم‌ها خود را سرپا نگه داشته و با رشدی هرچند اندک به پیش برود. بخش عمده این واردات از چین است که تقریبا تولیداتش به اندازه تولید همه دنیاست و بیشتر کشورهای جهان برای مقابله با آن سد تعرفه‌ای خود را بلند کرده‌اند. فعالان این صنعت معتقدند که تایرهای چینی با قیمت و کیفیت پایین در حال خراب کردن بازار داخلی برای تایرهای ایرانی است که کیفیت بهتری دارند. حتی خودروسازان داخلی نیز کم‌کم به استفاده از تایرهای چینی روی آورده‌اند، اما علت چیست؟

امکانات برای تایرهای چینی

میزان کل مصرف تایر ایران در دو سال قبل که صنعت خودروسازی با بحران مواجه شد به 16 میلیون حلقه افت کرده است اما در سال‌جاری پیش‌بینی می‌شود که این رقم به 18 میلیون حلقه برسد. سهم تایر ایرانی از این بازار 75 درصد در خودروهای سواری و 65 درصد در خودروهای سنگین است. این آمار در حالی است که با واردات خودروهای چینی این ارقام در حال کاهش هستند.

عباس عباسی، رییس انجمن صنعت تایر ایران، درباره علت این اتفاق می‌گوید: «در طول چند سال گذشته واردات تایر از کشورها و برندهای صاحب‌نام در این صنعت کمتر شده و متاسفانه واردات از کشورهایی نظیر هند و چین که برند معروفی ندارند، بیشتر شده است زیرا سقف تعرفه‌ای ما برای واردات از این کشورها پایین و میانگین 12 درصد است.همچنین واردکنندگان برای واردات تایر به ایران از ارز مبادله‌ای استفاده می‌کنند.»

سعید تقوایی، عضو کمیته اجرایی صنعت تایر ایران، نیز در این زمینه در گفت و گو با «فرصت امروز» اظهار می‌کند: «وقتی کشوری مثل چین به اندازه نیاز همه دنیا تولید می‌کند و با افزایش مقیاس تولید روبه رو است ناچار به صادرات است بنابراین به بازارهای منطقه نگاه می‌کند و ایران بازار خوبی برای این صادرات است. چینی‌ها برای اینکه این تایرها را در بازار کشور جا بیندازند ابتدا با دامپینگ قیمت به بازار ورود می‌کنند و در پی این کاهش قیمت کیفیت را نیز پایین می‌آورند و بعد از جا انداختن خود آرام قیمت را بالا می‌آورند. همین قیمت‌شکنی چینی‌ها موجب شده تا بازار تایر در ایران به‌شدت متشنج شود.»

او می‌افزاید: «کشورهای جهان اول برای این اتفاق دو تعرفه جبرانی و آنتی‌دامپینگ برقرار کرده‌اند که شاید به 80 درصد هم برسد اما ما در ایران همه واردات را به یک چوب می‌رانیم درحالی‌که باید تعرفه‌های ترجیحی و خاص برای کشور در نظر بگیریم.»

چرا بازار به سمت تایرهای چینی می‌رود؟

این شرایط در حالی است که کیفیت تایرهای چینی نسبت به تایرهای ایرانی کمتر است اما قیمت ارزان آنها موجب می‌شود که بازار به آنها رغبت نشان دهد. بابک حیدری، بنکدار تایر در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره کیفیت تایر چینی و ایرانی می‌گوید: «تایرهای چینی دو نوع هستند، دسته اول که قیمت بیشتری نسبت به تایر ایرانی دارند و از کیفیت بهتری نیز برخوردارند و دسته دوم تایرهایی هستند که قیمت و کیفیت پایین‌تری نسبت به محصولات ایرانی دارند. مثلا تایر ایرانی 75 هزار کیلومتر عمر دارد اما این دسته از تایرهای چینی عمرشان 45 هزار کیلومتر است.»

او درباره علت رغبت بازار به تایرهای چینی بیان می‌کند: «واردکنـنـدگان تایرهای چینی، این تایرها را به‌صورت چکی به مشتریان می‌فروشند، فروشندگان نیز برای استفاده از این مزیت به مشتری تایرهای چینی را پیشنهاد می‌کنند، اما برای خرید تایر ایرانی باید مبلغ به‌صورت نقدی پرداخت شود.»

این مزیت‌ها به علاوه تعرفه کم واردات موجب شده که کم‌کم عنان بازار از کف تولیدکنندگان ایرانی برود. از همین رو است که انجمن تایر ایران چند درخواست را به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه داده است تا صنعت تایر ایران با بحران مواجه نشود.
عباسی در این زمینه بیان می‌کند: «درخواست ما از دولت بازنگری در تعرفه واردات و کنترل کیفیت محصولات وارداتی است. زیرا بسیاری از تایرهای وارداتی در کشورهایی مانند امارات استوک می‌شوند و بعد به کشور وارد می‌شوند. تقاضای ما این بود که تعرفه واردات به 35 درصد برسد اما دولت با رساندن این تعرفه به 20 درصد موافقت کرد. همچنین درخواست دیگر ما از دولت، ندادن ارز مبادله‌ای به واردات تایر است زیرا ما به‌عنوان تولید‌کننده حدود 60 درصد از مواد اولیه خود را بدون ارز مبادله‌ای وارد می‌کنیم که همه این موارد در کنار یکدیگر شرایط را برای ما غیر‌رقابتی می‌کند.»

6 ماه آینده، 6 ماه بحرانی

حالا دولت با یکی از این درخواست‌ها موافقت کرده اما ابلاغ آن را به ابتدای سال آینده موکول کرده است. اتفاقی که اعتراض تولیدکنندگان را در پی دارد زیرا همین زمان اندک نیز می‌تواند برای واردکنندگان فرصت خوبی برای ثبت سفارش باشد و سرنوشت صنعت تایر را در یک‌سال آینده نیز با مخاطره گره بزند. رییس انجمن صنعت تایر ایران، در پاسخ به پرسش «فرصت امروز» مبنی بر اینکه آیا تعویق ابلاغ این مصوبه به صنعت تایر ایران ضربه وارد نمی‌کند، می‌گوید: «در سه ماه گذشته، تولیدکنندگان ایرانی با افت فروش مواجه بوده‌اند و مقدار قابل ملاحظه‌ای تایر در انبارهای ما انباشت شده که دلیل آن فقط واردات ارزان‌قیمت است. متاسفانه اخیرا خودروسازان داخلی هم به دلیل تعلق گرفتن ارز مبادله‌ای به تایرهای چینی به سمت این تایرها متمایل شده‌اند.»

تقوایی نیز درباره همین موضوع معتقد است: «اطلاعات تا قبل از اجرایی شدن با یک گپ زمانی مواجه هستند، متاسفانه برخی از واردکنندگان از این گپ استفاده کرده و شروع به واردات تایر می‌کنند. یکی از دلایلی که فروش تایر در این چند ماهه اخیر با مشکل مواجه بوده پرشدن انبارها از تایرهای وارداتی است. این تایرها در انبار می‌مانند تازمانی‌که تعرفه سال جدید ابلاغ شود. به همین دلیل دو ماه باقیمانده از سال که هزینه تولید برای تولیدکنندگان بیشتر می‌شود و سه ماه نخست سال بعد بسیار زمان پرمخاطره‌ای برای صنعت تایر خواهد بود.»

آن‌گونه که شرایط گواهی می‌دهد، در حال حاضر همه چیز به نفع تایرها و تولیدکنندگان چینی است، اما ابلاغ مصوبه افزایش تعرفه واردات حتی یک ماه زودتر می‌تواند از انباشت تایرهای ایرانی در انبارها و بحران برای صنعت تایر جلوگیری کند. اتفاقی که گره آن فقط به دست دولت باز می‌شود.