پول زائران، تسکینی بر درد نفتی عربستان سعودی

عربستان سعودی در مسیر تامین بودجه خود به قعر یک چاله عمیق نفتی سقوط کرده است. آیا توریسم زیارتی می تواند به ترمیم آن کمک کند؟

حج یکی از ارکان اسلام است که همه مسلمانانی که توان جسمی و اقتصادی دارند، باید حداقل یک بار در طول عمرشان آن را به جا بیاورند.

بیش از 2 میلیون زائر برای زیارت مقدس ترین مکان مسلمانان، به مکه سفر می کنند.

به همراه این زائران یک فرصت طلایی برای کشور میزبان فرا  می رسد. عربستان سعودی به شدت نیازمند آن است که منابع دیگری به جز درآمد نفتی پیدا کند و تقویت توریسم در اولویت دستور کار این دولت است.

سقوط بهای نفت از سال 2014 به سختی به اقتصاد عربستان سعودی ضربه وارد کرده است. این کشور برای بسیاری از درآمدهای خود به نفت متکی است و با کاهش 23 درصد درآمدهای نفتی اش در سال گذشته، کسری بودجه این کشور به حدود 100میلیارد دلار رسید.

در سال 2015 صنعت توریسم توانست 22 میلیارد دلار برای عربستان سعودی به ارمغان بیاورد، اما این میزان هنوز اندک است و در مقایسه با سهم 40 درصدی نفت، تنها 3.5 درصد از تولید ناخالص ملی محسوب می شود.

اما دولت عربستان سعودی در حال آماده سازی طرح هایی انگیزه بخش است تا این کشور را آماده کند که بتواند بدون اتکا به نفت به حیات اقتصادی خود ادامه دهد. عربستان قصد دارد تا سال 2030 سالانه 30 میلیون توریست بین المللی را جذب کند. این در حالی است که تعداد بازدیدکنندگان خارجی عربستان در سال 2015، 8 میلیون نفر برآورد شده بود.

در حال حاضر حدود 883 هزار نفر، با پر کردن 8درصد از کل مشاغل کشور، در صنعت توریسم عربستان کار می کنند و براساس ارزیابی مؤسسه جهانی مک کینزی اگر اهداف دولت عربستان محقق شود، این رقم می تواند تا سال 2030 تا میزان 1.3 میلیون نفر بالا برود.

همین حالا هم عربستان سعودی درحال برنامه ریزی برای تسهیل برخی محدودیت های روادیدی است تا بتواند تعداد بازدیدکنندگان از کشورش را افزایش دهد.

برای مثال این تسهیلات می تواند به زائران اجازه دهد مدت بیشتری در این کشور بمانند و پس از اتمام حج به شهرهای دیگر نیز سفر کنند. همچنین عربستان سرمایه گذاری های سنگینی را در زمینه احداث هتل های جدید در برنامه خود قرار داده است و بیش از سالی 13 میلیون دلار برای بازسازی مکان های تاریخی هزینه می کند.

عربستان سعودی گذشته از اماکن مذهبی، همچنین دارای آثار باستانی، بیابان های عربی و امکان غواصی در دریای سرخ است، اما جذب گردشگران غیر مذهبی می تواند پیچیده تر باشد.

جیسون تیووی، متخصص اقتصاد خاورمیانه می گوید: «اتمسفر اجتماعی در عربستان احتمالا برای بازار انبوه گردشگری مساعد نیست، اما قطعاً برای عملی شدن اهداف توریستی عربستان یعنی جذب زائران به علاوه گردشگرانی که می خواهند از مکان های طبیعی و آثار باستانی عربستان بازدید کنند، چشم انداز خوبی وجود دارد.»

ایران در اوایل سال جاری اعلام کرد که به دلیل تنش های سیاسی زائران خود را از رفتن به عربستان برای انجام مراسم حج منع می کند و از آنجایی که این دو کشور برای سفر زائران ایرانی به مکه به توافق نرسیدند، حج امسال بدون حضور ایرانی ها، می تواند بیش از سال های اخیر برای اقتصاد عربستان سعودی چالش برانگیز بود. ایرانی ها با آمار 600 هزار زائر در سال گذشته، بزرگ ترین گروه زائران بودند.

به هر روی با سقوط قیمت نفت، عربستان سعودی برای تسکین اقتصادی کوتاه مدت منتظر درآمد های مراسم سالانه حج است. هفته گذشته  میلیون ها زائر از سرتاسر جهان برای حج به مکه و کوه عرفات رفتند و این در حالی است که سعودی ها برای جلوگیری از تکرار حادثه غم انگیز سال گذشته که منجر به مرگ 2431 زائر شده بود، تحت فشار هستند.

حج امسال می تواند موقتا در اقتصادی که یک کسری بودجه 98 میلیارد دلاری را در سال 2015 ثبت کرده است، رشد ایجاد کند. این میزان کسری بودجه از بالاترین رقم های کسری بودجه اعضای گروه 20 است.

با توجه به وضعیت اقتصادی عربستان تعجبی ندارد که وزرای انرژی عربستان سعودی و روسیه در هفته گذشته با هم درمورد تشکیل یک کارگروه مشترک برای تثبیت بهای نفت توافق کرده اند. این توافق در پنجم سپتامبر و در پی گفت وگو های غیر رسمی چند هفته پیشتر، در پانزدهمین انجمن بین المللی انرژی در الجزائر حاصل شد. به دنبال انتشار خبر این توافق قیمت نفت خام بالا رفت و بهای هر بشکه نفت خام برنت به 49.99 دلار رسید.