سایه انحلال بر نظام بانکی

«انحلال» و «فساد»؛ دو واژه‌ای که وجودشان می‌تواند برای ازهم‌پاشیدگی یک نظام بانکی کافی باشد این روزها به‌راحتی در دهان افراد کارشناس و غیرکارشناس می‌چرخد و آنقدر بی‌ملاحظه به هر بانک و موسسه‌ای می‌خورد که عموم مردم را حتی نسبت به معتبرترین بانک‌ها هم بی‌اعتماد کرده است. به گزارش ایسنا، چندی است که اعلام نظر و پرده‌برداری برخی نمایندگان از جلساتی که پیرامون بانک‌ها به‌طور محرمانه برگزار شده در کنار برخی اظهارات مسئولان، شبکه بانکی را دچار شوک کرده است. 

حدود 10 روز پیش یکی از نمایندگان از قرار گرفتن انحلال یک بانک خصوصی در دستور کار بانک مرکزی خبر داد و به‌سرعت به یکی از محورهای اصلی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تبدیل و گمانه‌زنی‌ها در مورد اینکه کدام بانک خصوصی در حال انحلال است، شروع شد. 

در این بین کسانی که حتی نسبت به بانکی که می‌توانست سوژه این خبر باشد، اطمینانی نداشتند نام هر بانکی که دم‌دست‌تر بود یا احتمال می‌دادند که شاید آن باشد را عنوان کردند و در فضای مجازی در صدر اخبار خود قرار دادند. جالب آنکه گاهی اسامی برخی بانک‌ها مطرح می‌شد که در آستانه دریافت مجوز بانک مرکزی قرار داشته و بیشتر مراحل آن را نیز طی کرده بودند. 

اما در حالی که مردم و برخی رسانه‌ها در شک و تردید برای بانک در حال انحلال بودند در اظهاراتی دیگر نام موسسه‌ای عنوان و اعلام شد که بانک مرکزی در حال بررسی موضوع انحلال آن است. این اعلام اسم انگار آب سردی بود که به شبکه بانکی ریخته شد و تکلیف مردم که به دنبال خروج سپرده‌هایشان از بانک‌های خصوصی بودند را روشن کرد. 

در همین هیاهو بانک مرکزی اطلاعیه‌ای صادر و با رد خبرها و تحلیل‌هایی که از سوی رسانه‌ها و افراد مختلف مطرح شده بود، اعلام کرد که مرجع قانونی در مورد انحلال و برخورد قانونی با بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی است و این بانک در زمان مناسب و پس از طی هر مرحله از اقدامات قانونی نسبت به اطلاع‌رسانی دقیق اقدام خواهد کرد. 

این در حالی است که چندی بعد رییس کل بانک مرکزی نیز هر شایعه‌ای در این رابطه را رد کرد و با وجود اینکه تاکید داشت بانک تحت امر وی به‌طور جدی در مسیر ساماندهی و نظارت بر بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری حرکت می‌کند و حتی اگر لازم باشد موارد متخلفی که اصلاح‌پذیر نیستند را منحل هم می‌کند، به صراحت اعلام کرد که این بانک تصمیم به انحلال هیچ بانکی نداشته و خیال سپرده‌گذاران نسبت به این موضوع راحت باشد و حتی اگر هم قرار به انحلال باشد بانک مرکزی از منافع مردم دفاع خواهد کرد. 

اما در حالی سازمان‌های مسئول نسبت به انتشار هرگونه خبری که می‌توانست موجب تشویش اذهان عمومی و بی‌اعتمادی شود هشدار دادند که هنوز سایه انحلال از شبکه بانکی رد نشده، وزیر اقتصاد در نشستی خبری خود از کشف فساد 12هزار میلیاری در شبکه بانکی خبر داد. 

هرچند که افشای این مسئله با توضیحات سیف -رییس کل بانک مرکزی- همراه شد و موضوع تمام‌شده‌ای به نظر می‌رسید، اما به هر حال یادآور اختلاس 3000 میلیاردی چند سال اخیر بوده و اعتماد عمومی به شبکه بانکی را بار دیگر تحت‌الشعاع قرار داد. 

از برآیند اظهارات وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی این گونه به نظر می‌رسد که این سوء جریان از سال 1385 تا اوایل سال 1391 شکل گرفته و در سال گذشته کشف و مورد پیگیری قرار گرفته است که البته 12 هزار میلیارد تومان همه حجم سوء‌استفاده از شبکه بانکی نیست، بلکه گردش عملیات آن است، در عین حال که کل مبلغ مورد نظر در بالاترین سطحی که در اختیار سوء‌استفاده‌کنندگان قرار گرفته 70 میلیارد تومان بوده، اما با چهار تا پنج سال گردش به 12 هزار میلیارد تومان رسیده است. 

در توضیح این موضوع اعلام شد که کلیه عوامل فساد 12 هزار میلیاردی شبکه بانکی شناسایی شده و تحت پیگیری قرار دارند، به‌طوری‌که یک نفر بازداشت و چند نفر با قید وثیقه در شرف محاکمه قضایی قرار گرفته‌اند. ضمن اینکه کل منابع وصول شده و جریمه با نرخ 34 درصد محاسبه و در شش قسط پرداخت خواهد شد که قسط آخر در دی‌ماه وصول می‌شود. 

بنا بر این گزارش، تا این مرحله نه‌تنها بانک یا موسسه‌ای منحل و نتیجه بررسی‌ها در این مورد نهایی نشده، بلکه فساد 12 هزار میلیاردی هم به روایت مدیران اقتصادی مسئله‌ای تمام شده بوده و منابع آن نیز دریافت و به شبکه بانکی برگشته است. براین اساس طرح هر دو مورد آن هم نه از سوی مردم بلکه از زبان خود مسئولان، چندان ضروری به نظر نمی‌رسید؛ زیرا درنهایت ذهن سپرده‌گذاران را درگیر امنیت شبکه بانکی و محل سرمایه‌گذاری خود کرد و اعتماد و وجهه بانک‌ها به‌ویژه بانک‌هایی که نامشان مطرح شد را تحت تاثیر قرار داد. مسائلی که طرح غیر‌حرفه‌ای آن چندان هم مورد پذیرش بانکداران و کارشناسان بانکی قرار نگرفت. 

بانک‌ها تا مرحله ورشکستگی پیش می‌روند

در همین زمینه یکی از مدیران عامل بانک‌ها با نادرست خواندن اعلام اسامی هر بانک یا موسسه‌ای که دچار مشکل شده، اما هنوز تصمیم نهایی برای آن اتخاذ نشده، گفت: واقعا نمی‌دانم که در این اوضاع اقتصادی و در ماه‌های پایانی سال چرا باید مسائلی که می‌تواند بین بانک‌ها و بانک مرکزی حل و فصل یا حتی هر تصمیم دیگری در مورد آن گرفته شود، این طور علنی مطرح شود. 

وی با اشاره به اینکه بانک‌ها و موسسات پولی و بانکی با هر عنوانی که فعالیت می‌کنند با یک یا چند نفر درگیر نیستند افزود: اینها حداقل چند صد هزار یا حتی میلیون‌ها سپرده‌گذار دارند که موج‌های این‌چنینی موجب خروج سرمایه و کشاندنشان به مرحله ورشکستگی می‌شود. 

این مدیر بانکی رفتار بانک مرکزی در یکی دو سال اخیر در رابطه با ساماندهی بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری را منطقی و رو به جلو دانست و بیان کرد که در این حالت دیگر نیازی نیست که چنین فضاهایی ایجاد شده و به بازار پولی شوک وارد شود. 

وی با بیان اینکه در دنیا هم حتی اگر به هر دلیلی بانکی دچار مشکل شود روشی که اخیرا در کشورمان شاهد بودیم را به هیچ عنوان انتخاب نمی‌کنند، ادامه داد: به‌عنوان نمونه در سال 2006 که بحث ورشکستگی بانک‌ها پیش آمد، فدرال‌رزرو بسیار عاقلانه مسئله را ساماندهی و از بحران‌های پیش‌رو جلوگیری کرد. 

او با تاکید بر اینکه اقتصاد ما نیازمند آرامش است افزود: بنابراین نباید به هر دلیلی که می‌تواند سهوی بوده یا از روی غرض‌ورزی باشد، موج‌های این‌گونه در شبکه بانکی به راه افتد که نظم و آرامش را به هم بریزد. این درحالی است که ورود به این موضوع و اعلام نظر نهایی با بانک مرکزی بوده و تاکنون نیز توانسته به نحو مناسبی آن را مدیریت کند.