دادوستدهای پررونق در گنبدهای تجاری سنتی / دودی که از کنده کهنه بازارها برمی خیزد

عطر ادویه، رنگ های شاد پارچه های ابریشمی، قالی های رنگارنگ دستبافت، دست سازه های محلی و مطابق با فرهنگ و هنر کشورهای مختلف و بسیاری از مولفه های جذاب دیگر، از مهم ترین ویژگی هایی هستند که گردشگران مختلف را به سمت حضور در بازارچه های محلی و سنتی سوق می دهند؛ مکان هایی زیبا که اغلب در کشورهای شرقی و کهن واقع شده اند. بسیاری از کشورهای آسیایی بازارچه های سنتی خود را تبدیل به موزه هایی برای گردشگران کرده اند و برخی دیگر نیز با کم لطفی هرچه تمام تر از این یادگاری های تاریخی غافل شده اند.

اگرچه بازارهای سنتی برخی نواحی خاورمیانه مثل عراق و سوریه نیز در آتش جنگ نابود می شوند، اما هنوز هم تعداد کشورهایی که چنین میراث ارزشمندی را در شهرهای خود جای داده اند کم نیست. با وجود تمام زیبایی های بصری بازارچه های سنتی، بسیاری از افراد تصور می کنند این بازارها به جز جذابیت های ظاهری، کارکرد چندانی در رشد و پیشرفت اقتصادی کشورها ایفا نمی کنند. این در حالی است که برخی دولت ها با هوشمندی تمام موفق شده اند نقش بازارچه های سنتی در پیشبرد اهداف تجاری را ارتقا داده و عملا از این مکان ها سودی سرشار جذب کنند.

***

بازار سنتی بخارا

بازارهای سنتی بخارا که به سبب معماری شگفت انگیز خود به «گنبدهای تجارت» مشهور هستند، جزو قدیمی ترین و فرهنگی ترین بازارهای آسیایی محسوب می شوند. این بازارهای به هم پیوسته که تاریخی به قدمت قرن 16 میلادی دارند، سرشار از کالاهایی هستند که سنت و فرهنگ ازبکستان را به رخ مخاطبان می کشند. اما این مهم ترین بخش اهمیت بازار ازبکستان نیست. با گذشت چند قرن از حیات این بازارچه، هنوز هم می توان حال و هوای جاده ابریشم را در آن حس کرد.

درواقع اغلب گردشگران و تجاری که از این بازارچه تاریخی برای انجام معاملات خود استفاده می کنند، با توجه به موقعیت استراتژیک این بازارچه از امکانات موجود در آن استفاده می کنند. نکته جالب در خصوص این بازارچه، اجاره فصلی غرفه های آن در زمان های مشخصی از سال به تاجران خارجی و غیربومی است.

درواقع در فصل هایی که با تعطیلات مصادف هستند یا در شرایطی که بازار گردشگری ازبکستان پررونق است، بسیاری از فعالان تجاری بازارهای منطقه ای برای فروش بهتر محصولات و کالاهای خود، غرفه هایی را در بازار «گنبدهای تجارت» اجاره می کنند.

آمارهای وزارت اقتصاد ازبکستان نشان می دهد این کشور در بازار تجاری سنتی خود با بیش از 204 کشور همکاری دارد. جالب تر اینکه گاهی قیمت اجاره غرفه های بازارها برای کشورهای مختلف در یک دوره کوتاه مدت با دوره های طولانی چندماه در فصل های عادی سال برابر است. براساس آمارهای محلی، در طول سال گذشته میلادی و در جریان فصل رونق گردشگری و تجارت، نرخ سود تجاری ازبکستان به رشدی خیره کننده دست یافت.

***

بازارچه سنتی بانکوک تایلند

یکی از بازارهای مشهور سنتی جنوب شرق آسیا، بازار بانکوک است. قدمت این بازارچه که به نام Chatuchak مشهور است، به صدها سال  پیش باز می گردد. بازاری که نسل به نسل و سینه به سینه، به افراد قرن بعدی منتقل شده و در نتیجه فرهنگ خریدوفروش آن نیز متاثر از فرهنگی است که طی سال های متمادی بین نسل های مختلف وجود داشته است. طی سال های اخیر، تعداد غرفه های محلی بازار Chatuchak بانکوک به بیش از 8 هزار غرفه کوچک محلی رسیده است.

غرفه هایی که اغلب شان به فروش انواع دست سازه ها و کنده کاری روی چوب،  عتیقه و اقلام خوراکی، سوغاتی های محلی و منسوجات مختلف محلی می پردازند. اگر دوست دارید با مراجعه به بازار محلی، ارزشمندترین سوغاتی های ممکن را برای دوستان خود بخرید، می توانید به بازار محلی بانکوک مراجعه کنید؛ بازاری که افزون بر جذابیت برای بومی های منطقه برای گردشگران پرشمار خارجی نیز بسیار دیدنی است.

براساس آمارهای وزارت اقتصاد بانکوک، بازار محلی در طول تنها یک آخر هفته معمولی بالغ بر 200 هزار نفر بازدید کننده دارد. این روزها بازار بانکوک تفاوت هایی آشکار با شیوه اداره سنتی بازار دارد. درواقع اکنون این بازارچه دارای وب سایت فروش تخصصی است.

این وب سایت بخش های مهمی مثل لیست قیمت اقلام مختلف، روش های دسترسی بازار برای گردشگران، کدهای تخفیف و. . . را در خود جای داده است. بر همین اساس است که بسیاری از گردشگران خارجی که قصد بازدید از تایلند را دارند بازار chatuchak را برای خریدهای خود انتخاب می کنند.

***

بازارچه Luang Prabang لائوس

بازارچه سنتی luang prabang واقع در لائوس از دیگر بازارهای مهمی است که به شکل شگفت انگیزی بین مرز سنت و مدرنیته موفق عمل می کند. این بازار که هر روز از 5 عصر تا 10 شب فعال است، یکی از قطب های مهم خریدوفروش کالا در منطقه محسوب می شود. به اعتقاد بسیاری از گردشگران و ساکنان بومی، بسیار سخت است که شما در ساعات فعالیت بازار luang prabang در حوالی محل برگزاری آن حضور داشته باشید و هوس بازدید و خرید به سرتان نزند.

یکی از مواردی که باعث محبوبیت این بازار شده، به ساعات بازگشایی غرفه ها و قانونمند بودن تمامی فروشندگان به حفظ ساعات رسمی برگزاری سنت خریدوفروش مرتبط است. بسیاری از کشورهای همسایه لائوس شامل تایلند، چین و میانمار نیز در این بازار فعالیتی چشمگیر دارند.

کالاهای موجود در این مکان تجاری تنوعی بسیار گسترده دارند. از طلا و جواهر تا آلومینیوم و ابزارآلات در این فضا خریدوفروش می شود، اما علت محبوبیت این بازار بین اقشار مختلف جامعه، ارزان بودن اجناس است. یکی از علل فرعی جذابیت خرید در luang prabang نیز استفاده از اغذیه فروشی هایی است که به ارائه غذاهای محلی و ارزان می پردازند.

به سبب همین جاذبه های متعدد است که میزان خریدوفروش اقلام مختلف بین المللی در این بازار در ایام ویژه ای از سال به رکوردهای چند صد میلیون دلاری می رسد و خریداران از کشورهای همسایه نیز به سراغ کالاهای بازار لائوس می آیند.

***

بازار سنتی La Boqueria بارسلونا اسپانیا

اسپانیا از کشورهای اروپایی است که سابقه ای طولانی در راه اندازی بازارچه های سنتی دارد. یکی از بازارهای محبوب و پرمخاطب این کشور، la boqueria است؛ بازاری که صدها سال عمر دارد و جزو مهم ترین جاذبه های گردشگری بارسلون نیز حساب می شود. عمده اقلامی که در این بازارچه ارائه می شود شامل انواع خوراکی است؛ خوراکی هایی که بیش از هر چیز سبزیجات و انواع آبزیان را در بر می گیرد.

تازگی و تنوع محصولات ارائه شده در این بازار باعث شده عمر آن طی سالیان متمادی حفظ شود اما این تنها رویه ظاهری و سنتی این بازارچه است. بسیاری از صادر کنندگان و واردکنندگان نیز برای شناسایی محصولات هدف و موردنیاز خود از این محل استفاده می کنند یا کالاهای خود را به عنوان کالای نمونه، به اهالی بازارچه تقدیم می کنند. بر همین اساس است که la boqueria نه تنها موفق به حفظ هویت سنتی (خریدوفروش به شکل ابتدایی آن) شده است، بلکه به این جایگاه دست یافته که به شکل نامحسوس بین واردکنندگان و صادرکنندگان اقلام خوراکی شاهراه ارتباطی موثری ایجاد کند.

با توجه به تعداد بالای خریداران و فروشندگان در این بازار، در برخی فصل های سال، اجاره هریک از غرفه های این بازارچه بی شباهت به اجاره یک مغازه در بهترین نقطه بارسلون نیست. با وجود اینکه روزهای فعالیت این بازارچه تنها به دوشنبه تا چهارشنبه محدود می شود، اما تعداد فروشندگان فعال و ثابت در آن به بیش از 3 هزار نفر می رسد؛ فروشندگانی که اغلب با فعالان اقتصادی خارجی نیز در ارتباط هستند.

***

بازار نیمه سنتی منهتن

ایالات متحده فرهنگ و تمدن کهنی ندارد، لااقل در مقابل فرهنگ و تمدن برخی از کشورهای آسیایی قدمتی بسیار پایین تر دارد. با این وجود، یکی از بازارهای سنتی این کشور به اندازه ای مشهور شده که نه تنها فعالان اقتصادی داخلی، بلکه تجار اقتصادی خارج از کشور را نیز به خود جذب می کنند.

بازار محلی منهتن سال هاست در کنار بنای اصلی شهرداری قدیمی شهر برگزار می شود و بر همین اساس دارای نوعی برچسب تجاری منحصر به فرد شده است. این بازار نه تنها در سطح خریدوفروش و تجارت، بلکه در سطح اشتغال زایی، اجاره بازار و. . . نیز در شرایط بسیار ایده آلی قرار دارد.

براساس آخرین آمارهایی که توسط رویترز ارائه شده، نرخ مبادلات تجاری این بازار طی یک دهه اخیر روند رشد فوق العاده ای را پشت سر گذاشته است. به گفته شهردار منهتن، طی کریسمس گذشته، بالغ بر 89 هزار شغل جدید به تعداد مشاغل اصلی و فرعی این بازار افزوده شد؛ رکوردی بسیار مهم که شامل مشاغل بخش های مختلف فروش و خدمات حمل و نقل و سایر خدمات پس از فروش کالاها می شود. استقبال از سیستم بازار سنتی در منهتن باعث شده مدیران شهری درصدد افزودن فضای تجاری این بازارچه باشند؛ روندی که قرار است از پایان سال 2017 آغاز شود.

براساس پیش بینی های اولیه، هر یک فوت مربع افزایش فضای تجاری، زمینه را برای بازدهی مالی بیش از 75هزار دلار در سال ایجاد خواهد کرد. افزون بر اینها، ستاد برنامه ریزی و بودجه شهرداری منهتن به فکر توسعه بازارچه های سنتی از فضای رو به روی شهرداری به فضاهایی دیگر نیز هستند

ارتباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com