کارخانه‌های لبنی مدارک خود را برای افزایش قیمت ارائه دهند

این روزها موضوع لبنیات و قیمت‌های آن در بازار مصرف به یک دغدغه برای مسئولان، فعالان و مصرف‌کنندگان تبدیل شده است. اوایل هفته بود که گزارشی درباره اما و اگر خرید تضمینی شیر تهیه کردیم و به‌طور مفصل به چرایی و چگونگی ورود دولت به بحث خرید شیرخام از دامداران پرداختیم. اما گویا هزینه دولت در این زمینه هم نتوانست بازار آشفته لبنیات را حل کند. اکنون طبق گفته برخی از منابع خبری، موج گرانی به مصرف‌کننده‌ها رسیده و می‌رود که برخلاف خواست مسئولان، سلامت جامعه، مصرف لبنیات را با یک شیب نزولی مواجه کند. این در حالی است که هم‌اکنون سرانه مصرف لبنیات در ایران تقریبا یک‌سوم میانگین جهانی است و دست‌اندرکاران در نظر دارند این عدد را به استاندارد موردنظر نزدیک کنند.

اگر یک نگاه کلی به مجموعه تولید شیر در کشور بیندازیم، افت‌وخیزهای فراوانی را در این صنعت بزرگ مشاهده خواهیم کرد که الحق‌والانصاف شایسته این قشر زحمتکش نیست. اوایل تیرماه سال گذشته بود که شرکت پشتیبانی امور دام، ارائه علوفه یارانه‌ای به دامداران را از فهرست حمایتی خود خارج کرد و به جای آن وعده یارانه 300میلیاردتومانی را داد. بگذریم از دردسرهای فراوانی که دامداران را برای گرفتن مابه‌التفاوت قیمت شیرخام درگیر کرد، کمبود نقدینگی و انحصار در بازار علوفه، برخی از تولیدکنندگان بزرگ را هم تا مرز ورشکستگی پیش برد.

داستان تا جایی ادامه داشت که چند صد نفر از دامداران کشور در اسفند سال گذشته در مقابل وزارت صنعت، معدن و تجارت جمع شدند و حق خود را از مسئولان طلب کردند. امروز هم با توجه به هزینه‌های تمام شده و حاشیه سود، قیمت شیرخام از طرف نمایندگان این بخش، 1520تومان برای هر کیلوگرم تعیین شد. اما این عدد با چانه‌زنی ستاد تنظیم بازار به 1440تومان کاهش یافت. دامداران در این برهه به همین میزان قناعت کردند و از اینجا به بعد همه چیز به کارخانه‌های لبنی مربوط می‌شد. هنوز مشکلات دامداران حل نشده، مشکلات کارخانه‌ها در این میان سر درآورد.

ضد و نقیض رسانه‌ای

البته کارخانه‌ها هم توجیه و تفسیر خودشان را دارند که در جای خود شنیدنی است. آنها هم درست مانند تولیدکنندگان اصناف دیگر، با محدودیت‌ها و کمبودهایی روبه‌رو هستند. لبنیاتی‌ها معتقدند اگرچه افزایش قیمت‌ها تاثیر منفی بر بازار مصرف می‌گذارد اما برای پایداری تولید و جلوگیری از ورشکستگی کارخانه‌ها به ناچار باید قیمت‌ها را افزایش داد.

بر این اساس، سازمان حمایت اجازه افزایش 15درصدی محصولات لبنی را صادر کرده و از این طریق، باری از مشکلات کارخانه را برداشت. گویا برخی تولیدکنندگان به این اندازه قناعت نکردند و قیمت برخی از محصولات‌شان را بیش از میزان تعیین‌شده، افزایش دادند. طبق گزارشی که ایسنا منتشر کرده، لبنیاتی‌ها از 10 روز پیش محصولات تولیدی خود را با همان قیمت‌های جدید و افزایش یافته روانه بازار می‌کنند و حتی از اوایل این هفته هم کارخانه‌های دیگری به جمع افزایش قیمت‌ها اضافه شدند و محصولات‌شان را گران کردند.

در این گزارش آمده است: «هر لیتر شیر استریل که 2500 تومان در بازار مصرف عرضه می‌شد، از ابتدای هفته جاری 300 تومان افزایش یافت و 2800 تومان فروخته می‌شود. ابتدای امسال قیمت شیر کم‌چرب بطری حدود 1600 تومان بود که با احتساب 15درصد مجوز افزایش از دهم تیرماه هر بطری شیر کم‌چرب در نهایت باید 1840 تومان فروخته می‌شد اما کارخانه‌های لبنی در همان ابتدا به پیشواز افزایش قیمت شیر رفتند و هر بطری شیر کم‌چرب را به 2 هزار تومان افزایش دادند و حالا پس از گذشت هشت ماه کارخانه‌های لبنی مجددا قیمت شیر را در بسته‌بندی‌های مختلف افزایش دادند، به‌گونه‌ای که قیمت شیر کم‌چرب بطری‌ در اواخر هفته گذشته به 2500 تومان افزایش یافت.»

این گزارش به‌شدت از دستگاه‌های نظارتی از جمله سازمان حمایت انتقاد کرده و گفته که با وجود اینکه این سازمان به صنایع اخطار داده و اعلام کرده که با متخلفان برخورد خواهد کرد سکوت اختیار کرده و فعالیت سودجویان در این آشفته بازار نابسامان رونق گرفته است. این درحالی است که در گزارش فارس، درست برخلاف این موضوع نوشته شده، به‌گونه‌ای که سازمان حمایت را عامل کاهش قیمت بسیاری از کارخانه‌ها می‌داند. این گزارش می‌افزاید: «اگرچه طبق تذکر سازمان حمایت این تولیدکنندگان متخلف باید شنبه هفته گذشته یعنی 9 اسفندماه قیمت محصولات‌شان را کاهش می‌دادند اما پس از یک هفته تاخیر سرانجام به این کار اقدام کردند.»

فقط 15درصد

با توجه به مطالب ذکر شده، آشفتگی در بازار لبنی محرز و محسوس است. دبیر انجمن صنایع لبنی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: «طبق توافقی که کارخانه‌ها در تیرماه انجام دادند، قرار شد 15درصد به قیمت محصولات اضافه شود.»
رضا باکری می‌افزاید: «انجمن صنایع لبنی نه مداخله‌ای در این زمینه انجام می‌دهد و نه ارتباطی با این موضوع دارد. به عبارتی سازمان حمایت مسئول نظارت بر قیمت‌هاست و انجمن در این زمینه مسئولیتی نخواهد داشت.» به گفته باکری، اگر طرح قیمت‌گذاری درب کارخانه اجرایی شود، تمام مشکلات بازار حل خواهد شد. این طرح در دست بررسی است و امیدواریم که به‌زودی ابلاغ شود.

افزایش قیمت تا پایان سال، ممنوع

اما سخنگوی سازمان حمایت در ارتباط با افزایش قیمت لبنیات در روزهای اخیر به «فرصت امروز» می‌گوید: «سکوت سازمان حمایت به هیچ عنوان صحت ندارد و این‌گونه خبرها شایعه‌سازی علیه سازمان است.» غلامرضا کاوه اظهار می‌کند: «اگرچه در مقطعی قیمت‌ها بیش از حد قانونی افزایش یافت اما با قاطعیت این سازمان دوباره تمامی آنها به حالت اول برگشت و اکنون لبنیات با همان قیمت‌های از پیش تعیین شده توزیع می‌شود.»

به گفته کاوه، واحدهای لبنی اجازه هیچ‌گونه افزایش قیمت تا پایان سال را ندارند و چنانچه کارخانه‌ها مدعی هستند باید نرخ محصولاتشان بیش از اینها باشد باید مدارک مستدل خود را به سازمان ارائه کرده و منتظر باشند تا سال 94 برای قیمت جدید، تصمیم‌گیری شود. بنابراین طبق گفته این مقام مسئول، گویا کارخانه‌ها در نبرد بازار، در مقابل سازمان حمایت کوتاه آمده و قیمت‌ها را به حالت اول برگرداندند. اما فعالان این عرصه تا پایان سال باید دور افزایش قیمت و سود بیشتر را خط بکشند. این در حالی است که به گفته محمد فربد، نایب رییس انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران، با این روال قیمتی صنعت رو به اضمحلال می‌رود.

اگر به‌صورت ریشه‌ای به موضوع نگاه کنیم، کاهش هزینه‌های دامداران و به تبع آن، نزول قیمت شیرخام ارائه شده به کارخانه‌ها بهترین گزینه برای رضایت دو طرف ماجراست و از سوی دیگر، مصرف‌کننده نیز با قیمت پایین‌تری محصولات لبنی را تهیه می‌کند. اما این راهکار نیز با موانع و مصائبی روبه‌روست که از حوصله این گزارش خارج است. حال باید دید که فشار دولت برای نگهداری قیمت‌ها روی مرز ورشکستگی تا چه زمانی موفق خواهد بود؟ آیا سال آینده نوبت پیروزی صنایع لبنی است یا باز هم باید با همین قیمت‌ها کنار بیایند؟ تکلیف مصرف‌کننده در این میان چه خواهد شد؟ اینها سوالاتی است که برای یافتن پاسخ‌شان باید تا سال آینده صبر کرد.