چشم بسته مخالفان برجام بر نقاط طلایی

کارکردهای برجام بسیار مثبت بود. افزایش صادرات نفت، از سر گیری ارتباط با دیگر کشورها، به جریان افتادن صادرات برخی محصولات و برقراری روابط بیمه ای را می توان از نقاط طلایی این دستاورد دانست.

اما در برخی بخش ها مانند بانک، انتقالات مالی و جذب سرمایه گذاری موفق نبود و امروز هم مخالفان برجام عمدتا روی همین موضوعات تمرکز کرده اند و درباره میزان تاثیرگذاری برجام قضاوت می کنند؛ موضوعاتی که به اعتقاد من متاثر از موانعی هستند که در اقتصاد کشور ما نهادینه شده و به برجام بر نمی گردد. از طرفی دیگر سرمایه گذاری اساسا بحث مفصلی است و چیزی نیست که ظرف چند ماه و چند سال انجام شود و ممکن است دوران این فرآیند طولانی باشد.

چرا که فرآیند سرمایه گذاری تعریف هایی دارد و سرمایه گذارانی هم که به ایران می آیند، می خواهند این استانداردها را داشته باشند. تجربه من به عنوان مدیرشرکتی نه چندان بزرگ، نشان می دهد، مهم ترین موضوع برای سرمایه گذاران درابتدا محرمانه بودن فرآیند تا رسیدن به نتیجه قطعی و نهایی است که معمولا طی توافقنامه ای بین دو طرف طی می شود.

اهمیت این کار از جنبه امنیتی این است که برای حفظ موقعیت در میان رقباست. بازدید فنی، بررسی گزارش های مالی تحلیلی، ارزیابی بدهی و ترسیم نقشه برای آینده سرمایه گذاری همه و همه مراحلی است که انجام می شود. بنابراین اصلا این طور نیست که سرمایه گذارها بیایند و برای سرمایه گذاری شان سروصدا به راه بیندازند. ممکن است چندین طرح در جریان باشد اما قرار نیست پیش از پایان فرآیند کار چیزی علنی شود. اینکه مخالفان برجام می گویند سرمایه گذاری کم انجام شده، درست است اما طبیعی است و قرار نبوده غیر  از این باشد.

در مورد انتقالات مالی هم مخالفان برجام حرف درستی می زنند. در ارتباط مالی و بانکی برجام موفق نبوده و مشکلاتی داشته است و باید همه کمک کنیم و دست به دست هم دهیم که جلو برویم. موضوع هم بی اعتمادی به بانک های ایرانی نیست. ایران از جمله کشورهایی است که کمترین بدهی خارجی را دارد. اما ریشه های این مسائل را نباید در تاثیرات و نتایج برجام جست وجو کرد.

آنچه در این مسیر مانع شد، نبود شفافیت در اقتصاد و بوروکراسی شدید دولتی و نبود یک برنامه آزاد سازی اقتصادی بود که چالش کهنه اقتصاد کشور ماست و اگر قراراست از برجام بهتر استفاده کنیم لازم است این مشکلات برطرف شود. اقتصاد ما شفاف نیست و مبتلا به رانت است. از سوی دیگر اقتصاد زیرزمینی در کشور ما نسبتا بزرگ است. اصناف تقریبا اطلاعات مالی به جایی نمی دهند و ردی از خودشان در جایی باقی نمی گذارند؛ این یک خطر است.

سوال بخش خصوصی از دولت این است که برنامه شما چیست و برای این شرایط اقتصادی قرار است چه کاری انجام بدهید، اما آنها چیزی نمی گویند، به این علت که قدرت های بزرگی به موازات دولت یا در دولت و به عبارت درست تر در حاکمیت است و هر وقت تصمیمی برای شفافیت گرفته می شود آنها مانع می شوند.

با وجود گذشت یک سال از برجام، اتفاقات خوبی افتاده اما روند آن کند است. به نظر من موانع داخلی و خارجی سرعت برجام را گرفته است. ما باید سیاست های مکمل برجام را ازجمله شفافیت اقتصادی و حرکت به سمت آزاد سازی اقتصادی را عملی کنیم. این تغییر اما موانع داخلی و خارجی هم دارد. مانند رژیم اشغالگر قدس که نمی خواهد رابطه مان با دنیا خوب پیش برود. به اعتقاد من برجام در جهت درست پیش می رود باید این جهت را حفظ کرده و نقایص آن را برطرف کنیم.

رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران