پول‌های کثیف چگونه شسته می‌شوند؟

وزیر کشور در حالی از 20 هزار میلیارد تومان پول کثیفی که قصد ورود به انتخابات را دارد خبر داده که گزارش‌های بانک مرکزی در دوره‌های پیشین حکایت از کاهش میزان پولشویی در ایران داشت. به گزارش «فرصت امروز»، اظهارات وزیر کشور در مورد انتخابات و تدابیر این وزارتخانه برای جلوگیری از ورود پول کثیف به این عرصه، بار دیگر پول‌های کثیف را مورد توجه افکار عمومی قرار داده است. این در حالی است که بانک مرکزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای مرتبط با پولشویی در گزارش‌های خود در سال 90 اعلام کرده بود که میزان پولشویی در ایران کاهش یافته است. یکی از مسئولان بانک مرکزی که در سال‌جاری کرسی ریاست خود را واگذار کرده است در سخنانی اعلام کرده بود آمریکا در گزارشی که در زمینه پولشویی منتشر کرده نام ایران را از کشورهایی که در این زمینه مشکل دارند حذف کرده است. اما نکته اینجاست که این اقدام پس از گزارشی بوده که رییس کل بانک مرکزی وقت به صندوق بین‌المللی پول ارائه کرده است. حال در این گزارش چه بوده که منجر به حذف نام ایران از جایگاه دوم پولشویی جهان شده، خود حکایت ناگفته‌ای است.

وضعیت پولشویی در جهان

جواد حسینی، کارشناس اقتصادی در این باره با ارسال یادداشتی به روزنامه فرصت امروز اظهار کرد: پولشویی یکی از روش‌های کثیف خلق پول در جهان است که از راه‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق اعضای انسان، قاچاق زنان و دختران و قاچاق اسلحه و مواردی از این دست حاصل می‌شود. این بخش از اقتصاد زیر زمینی در جهان، با وجود تبلیغات مفصل دولت‌ها و برگزاری کنگره‌های بین‌المللی وجود داشته و همچنان وجود خواهد داشت، چراکه به دلیل قدرت خلق پول در اقتصادهای زیر‌زمینی، چهره های با نفوذی از لابی‌های صهیونیستی گرفته تا چهره‌های قدرت‌مدار اقتصادهای در حال توسعه جذب آن می‌شوند. به‌طوری که آمارهای صندوق بین‌المللی پول در این باره نشان می‌دهد اقتصادهای زیرزمینی قدرت خلق پولی معادل 5 درصد GDP دنیا را دارند. این مقدار پول هنگفت، زمانی می‌تواند برای این چهره‌ها سودمند باشد که در مسیر بازارهای پولی و مالی، رد گم کنند و مبدا خلق آنها ناشناخته شود. بانک‌های مشهوری در دنیا اقدام به پولشویی می‌کنند و در این باره مشهور هم هستند مثل بانک Hsbc انگلیس.

وی افزود: با این نمای جهانی طبیعتا ایران هم دچار آفاتی در این باره شده است. پیش از این موسسه «باسل» سوییس گزارش داده بود که ایران دارای بالاترین ریسک پولشویی است و برخی گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول ایران را در رده‌های بالای پولشویی در جهان قرار داده که همه اینها بیانگر ریسک‌های پول کثیف در اقتصاد ایران است. این پول‌ها با استفاده از روش‌هایی مثل ایجاد شرکت‌های صوری، عملیات بانکی توسط نزدیکان، معاملات ارزی، خرد کردن پول و روش‌هایی از این طریق صورت می‌گیرد. یکی از مطمئن‌ترین بخش‌هایی که پول‌های کثیف اقدام به تطهیر خود می‌کنند بورس اوراق بهادار است. در این بخش به دلیل ضعف نظارت‌ها، سرمایه‌های کثیف به‌راحتی می‌توانند با دریافت یک کد سهامداری وارد معاملات شوند، چند دور دست به دست شوند و به اصطلاح رد گم کنند. این پول‌ها در مرحله بعد وارد بخش‌هایی مثل فرهنگ و ورزش می‌شوند تا کسب مشروعیت کنند.

وی بیان کرد: نظارت بر پول‌های کثیف، باید از سرچشمه‌ها صورت گیرد، یعنی از جایی که این پول‌ها خلق می‌شوند. حجم پول‌های کثیف به اندازه‌ای است که تحرک آن در اقتصاد را اگر بخواهیم می‌توانیم لمس و ردیابی کنیم. اما مهم وجود چنین اراده‌ای است. وضع قوانین و حساسیت دستگاه‌ها نسبت به این موضوع بر عملکرد مبارزه با پولشویی بسیار موثر است.

ضرورت ریشه‌یابی منشأ پول‌های کثیف

سیروس کرمی، کارشناس اقتصادی درباره اظهارات برخی مسئولان سابق بانک مرکزی در مورد پولشویی به «فرصت امروز» گفت: باید معلوم شود که به چه دلیل آمریکا (کدام نهاد یا موسسه در این کشور) نام ایران را از فهرست پولشویی حذف کرده است. با پاک کردن صورت مسئله مشکلی از بین نمی‌رود. طرح موضوع پولشویی از سوی وزیر کشور شجاعانه است، اما همراه با بستن راه‌های نفوذ پول‌های کثیف در حوزه سیاست باید به این سوال بپردازیم که این پول‌ها از کجا در اقتصاد ایران سر در آورده‌اند؟

وی افزود: بانک مرکزی در این باره نقش مهمی دارد. زیر نظر گرفتن حساب مشتریان و ردیابی پول‌های مشکوک فقط در حوزه نظارت بانک مرکزی است. بخش مهمی از پول‌های کثیف از بانک‌ها استفاده می‌کنند تا ردشان را پاک کنند. باید در این باره نیاز‌سنجی شود. اگر به قانون نیاز است لایحه به مجلس ببرند، اگر ساختار جدیدی نیاز دارند، ایجاد کنند. اما به نظر من بیشتر از هر چیزی برای مبارزه با پولشویی به اراده نیاز دارند.

وی تاکید کرد: امنیت پول در کشور خیلی مهم است. یکی از ملزومات رشد و توسعه با ثبات بازار پولی و مالی، وجود امنیت در این بازار است. پول‌های کثیف مانند اختلاس بر هم زننده امنیت بازار پولی و بانکی هستند. سالم‌سازی بازار پولی و مالی کشور از وجود پول‌های کثیف، امنیت پول را در ایران افزایش می‌دهد و این‌طور نباید تصور کرد که اعمال نظارت بانک مرکزی بر فعالیت حساب‌های بانکی، مداخله در حوزه خصوصی است. نظارت بانک مرکزی در این‌باره مثل نظارت پلیس برای ارتقای امنیت شهروندان است. ممکن است پلیس وارد حریم خصوصی برخی افراد مشکوک شود اما این اقدامات در نهایت سودش به همه می‌رسد.