رویال داچ شل؛ بلعنده بزرگ نفتی جهان

زمانی که مارکوس ساموئل، تجارت اشیای عتیقه را در بریتانیا آغاز کرد و سپس صادرات و واردات صدف دریایی را به آن افزود، تصور نمی‌رفت که صدف‌های زیر دریا، آرام‌آرام به نفت‌کش‌های غول پیکری تبدیل شوند که نفت و فرآورده‌های نفتی را جابه‌جا ‌کنند. ساموئل، در اواخر عمر خود، شرکت حمل‌ونقل و تجارت شل را تاسیس کرد که پس از ادغام با شرکت نفت رویال داچ در سال‌های آغازین قرن بیستم، ابرشرکت رویال داچ شل متولد شد.

این کمپانی، در سال ۲۰۱۱ به‌عنوان دومین شرکت بزرگ جهان انتخاب شد. حوزه فعالیت‌های شرکت رویال داچ شل، کل زنجیره صنعت نفت و گاز است و از اکتشاف، استخراج و پالایش نفت‌خام و گاز طبیعی گرفته تا توزیع و بازاریابی نفت، ‌گاز و فرآورده‌های نفتی را شامل می شود.بخش دیگر عملیات شرکت شل، به احداث خطوط لوله انتقال و نیز ساخت پالایشگاه‌ها و کارخانه‌های پتروشیمی مربوط است.

این شرکت همچنین در زمینه تولید و ارائه محصولات، فرآورده‌های نفتی و تولید و توزیع برق فعالیت می‌کند. کمپانی شل، بزرگ‌ترین عرضه‌کننده انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان است که شامل سوخت‌های‌زیستی، انرژی بادی، انرژی خورشیدی و هیدروژنی است. شرکت شل در بیش از ۹۰ کشور جهان عملیات داشته و با در اختیار داشتن ۴۷ پالایشگاه، دارای ظرفیت پالایشی، معادل ۳/۱ میلیون بشکه در روز است. دو شرکت رویال داچ و شل در سال 1907 به منظور رقابت با کمپانی استاندارد اویل، متعلق به جان دیویس راکفلر و برای رفع چالش‌های ایجاد شده به علت بحران سال 1907، با هم ادغام شدند. در شرکت جدید، طرف بریتانیایی مالک ۴0درصد از سهام و طرف هلندی 60درصد از سهام را به خود اختصاص می‌داد. شرکت تازه تاسیس، رویال داچ شل نام گرفت و برای نخستین بار در شهرلندن ثبت شد. 

در سال ۱۹۴۶، رویال داچ شل، برنامه‌های اکتشافی جدیدی در آفریقا و آمریکا جنوبی اجرا کرد و نخستین نفت زیر دریا را در خلیج مکزیک استخراج کرد و سه سال بعد این شرکت، به شرکت شل تغییر نام داد. در سال ۱۹۵۰ شل، به تیم فراری در مسابقات فرمول یک پیوست و در سال ۱۹۵۲ شرکت شل نخستین شرکت هلندی بود که از فناوری رایانه‌ای در صنعت نفت استفاده کرد. در سال ۱۹۵۴ شرکت شل، با مشارکت در قرارداد کنسرسیوم، به بازار نفت ایران وارد شد. کمپانی شل، در دهه ۱۹۶۰ میلادی، با تغییر سیاست‌گذاری خود به شرکتی بین‌المللی تبدیل شد و افراد محلی را در رأس پست‌های حساس و کلیدی شرکت قرار داد. شعار شل در این دوران «محلی فکر کنید و محلی عمل کنید» بود و در سال 1960 این شرکت، حضوری قوی‌ درخاورمیانه داشت و اکتشافات جدیدی در آزمایشگاه‌های متعدد آن به بخش عملیاتی صنعت نفت جهان عرضه شد که رزین‌های اپوکسی و شوینده‌های مایع از آن جمله است.

شاید بتوان اوج شکوفایی این شرکت را در سال 2005 دانست. رویال داچ شل، دراین سال به یک تجدید ساختار دست زد و براساس انرژی‌های نوین، شرکتی جدید را خلق کرد که در ۱۴۶ کشور جهان، به‌صورت یک گروه جهانی از شرکت‌های انرژی، پتروشیمی و شیمیایی عمل می‌کند. شل تاکنون خود را به قله برترین‌ها در حوزه نفت و فرآورده‌های نفتی سوق داده است. نشان تجاری کمپانی رویال داچ شل، نمادی از نخستین حوزه فعالیتی این شرکت، یعنی صید و تجارت صدف است و نخستین نمونه لوگوی شرکت رویال داچ شل سال ۱۹۰۰ یک صدف دوکفه‌ای رودخانه‌ای، با نمای جانبی بود که در سال ۱۹۰۹ به صدف دلمه‌ای با نمای از بالا به پایین تغییر یافت.

رویال داچ شل، کسب‎وکار خود را براساس یک تعهد شفاف برای درست عمل‌کردن بنیان نهاده است. ارزش‌های اصلی که در پی حفظ آن بوده، عبارت است از: صداقت، درستی و احترام به مردم. رویال داچ شل مدعی است که گروه‌های متنوع مردم را استخدام می‌کند و برای آنها ارزش می‌آفریند. بخش پروژه‌ها و فناوری رویال داچ شل، مدیریت تحویل پروژه‌های بزرگ را بر عهده دارد. وظیفه حساسی که بر عهده این بخش است، نظارت بر تمام مراکز تحقیقاتی و فناوری شل در کشورهای مختلف سراسر جهان است.

این مدیریت همچنین ارائه‌‌دهنده خدمات فنی، به هر دو بخش بالادست و پایین‌دست کمپانی رویال داچ شل است. رییس هیات‌مدیره شل، یورما اولیلا فنلاندی است. او که در ژوئن ۲۰۰۶ به رویال داچ شل پیوست، قبلا سال‌ها به‌عنوان مدیر عامل اجرایی و رییس هیات‌مدیره شرکت نوکیا فعالیت می‌کرد. اولیلا، همچنان رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل غیر‌اجرایی شرکت نوکیا محسوب می‌شود. دوران طلایی رهبری او در نوکیا، از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۹ به‌عنوان مدیر اجرایی و از سال ۱۹۹۹ تا زمان پیوستن او به شل، به‌عنوان مدیرعامل، شخصیتی استثنایی از او در اذهان ساخته بود. وی نوکیا را به یک شرکت در رده کلاسِ جهانی تبدیل کرد و در زمان رهبری، مقام اول جهانی، در زمینه فناوری اطلاعات راه دور و نیز گوشی‌های تلفن را به‌صورت مداوم، برای شرکت خود به‌ ارمغان آورد.