زنان چطور می توانند از دام سندرم وانمودگرایی بگریزند؟

ساندرا به عنوان یک مدیر حرفه ای بسیار موفق با مهارت های رهبری استثنایی به من معرفی شد. او در حال تعلیم و آماده شدن برای یک مقام ارشد اجرایی بود و برای روش مربیگری مورد علاقه من عالی به نظر می رسید. من عاشق کار کردن با خانم های موفقی هستم که همیشه به دنبال راهی برای تاثیرگذاری بیشتر هستند.

این زن با استعداد و موفق در پایان همان جلسه اول مان چیزی به من گفت که می توانست برای هر کسی تکان دهنده باشد «می خواهم بدانید که چقدر برای ملاقات با شما مضطرب بودم. می ترسیدم شما من را برای همکاری به اندازه کافی لایق ندانید.»

ولی این حرف برای من عجیب نبود چون بارها چنین چیزی شنیده ام، اما فقط از مراجعان خانم.

فردی که دچار سندرم وانمودگرایی (Imposter Syndrome) است همواره از این می ترسد که از سوی دیگران متقلب نامیده شود، لیاقت موفقیت های خود را نداشته باشد و به اندازه دیگران شایسته نباشد. هم زنان و هم مردان سندرم وانمودگرایی را تجربه می کنند، اما زنان بیشتر مستعد آن هستند و بیشتر تحت تاثیر آن قرار می گیرند.

مطلب مرتبط: سندرم ایمپاستر، بیماری شایع کارآفرینان و راه های درمان

شک زنان نسبت به خود می تواند بر حرفه آنها تاثیر منفی بگذارد، چرا که بنا بر مطالعات صورت گرفته زنان کمتر از همتایان مرد خود تقاضای ترفیع یا افزایش حقوق می کنند. پژوهش داخلی شرکت هیولت-پاکارد (Hewlett-Packard) نشان می دهد که زنان فقط برای مشاغلی درخواست می دهند که احساس کنند100درصد برای آن شایسته اند، در حالی که مردان حتی در صورت برخورداری از 60درصد الزامات یک شغل باز هم برای آن درخواست می دهند.

پژوهش های حوزه روانشناسی شناختی نشان می دهد که مردان و زنان تفاوت های انتسابی آشکاری در نحوه واکنش به شکست و موفقیت داشته اند. مردان موفقیت را بیشتر به عوامل فردی (مانند توانایی، استعداد و تلاش خود) و شکست را به عوامل بیرونی نسبت می دهند. زنان دیدگاه متضادی دارند: آنها موفقیت را به زمان و شانس و شکست را به کاستی های فردی نسبت می دهند.

خبر خوش اینکه اگر در دام سندرم وانمودگرایی گرفتار شده اید مجبور نیستید در این وضعیت بمانید. در اینجا سه راه برای رهایی از این دام را مشاهده می کنید:

1- موفقیت را از آن خود بدانید

چند سال پیش آموزش خانمی را که در حال آمادگی برای یک مصاحبه شغلی بود به عهده داشتم. از او خواستم درباره کارهایی که عالی انجام داده بود و می خواست کارفرمای آینده درباره شان بداند برایم بگوید. چند ثانیه ساکت بود و بعد آهی کشید و گفت «واقعا نمی دانم. خیلی از کارها را خوب انجام می دهم، اما خودم متوجه نمی شوم.»

صلاحیت ارتباط کمی با اعتماد به نفس دارد. این ارتباط فقط زمانی به چشم می آید که از شایستگی خود آگاه می شوید و احساس اعتمادبه نفس می کنید.

پیشنهاد موردعلاقه من برای افزایش این آگاهی تهیه یک دفترچه موفقیت است. به طور روزانه (ترجیحا در پایان روز) همه کارهایی که به آنها افتخار می کنید و موقعیت هایی را که به خوبی مدیریت کرده اید یادداشت کنید. خواهید دید که حتی موفقیت های کوچک تان وقتی ثبت و مرور می شوند، کم کم تغییرات مثبتی در نحوه ارزیابی شما از خودتان می گذارند.

با این کار دست از بی اهمیت جلوه دادن دستاوردهای خود برمی دارید. هیچکس بدون استعداد و سختکوشی نمی تواند به پای موفقیت شما برسد. حتی اگر هم شانس در حرفه تان نقشی داشته است (همان طور که بارها برای خودم پیش آمده است)، آمادگی شما برای غنیمت شمردن فرصت های پیش رویتان برحسب تصادف یا از قضای روزگار نبوده است.

نکته آخر اینکه با ربط دادن موفقیت خود به آدم های دیگر یا عوامل بیرونی، تعریف و تمجیدهایی را که می شنوید نادیده نگیرید و بی ارزش نکنید. دفعه دیگر که کسی از شما تعریف کرد، فقط از او تشکر کنید.

2- سر میز برای خود جا باز کنید

بسیاری از زنان در جلسات کاری در پایین اتاق می نشینند، طوری که انگار منتظرند یا نیاز دارند که کسی به سر میز دعوت شان کند. اگر شما هم از این دسته اید، تشویق تان می کنم منتظر نمانید و خودتان خود را دعوت کنید.

عادت دیگری که برخی خانم ها دچارش می شوند این است که جلوی خود را می گیرند و «منتظر نوبت» خود برای صحبت می مانند. وقتی صحبت نمی کنید و مثل یک شرکت کننده فعال در بحث دخالت نمی کنید، در نگاه دیگران نه مودب یا خجالتی، بلکه بی اطلاع یا بی علاقه به نظر می رسید. این رفتار آنقدر شایع است که مادلاین آلبرایت، وزیر سابق امور خارجه، به زنان جوان توصیه می کند «میان حرف دویدن» را یاد بگیرند. حداقل از اظهارنظر (یا سوال پرسیدن) در اوایل جلسه شروع کنید تا فقط به صحبت کردن عادت کنید و باقی حاضرین هم به شنیدن صدای شما عادت کنند.

نه تنها باید بلند و رسا صحبت کنید تا صدای تان واضح شنیده شود، بلکه لازم است حرف های تان را هم صریح و هم مختصر بیان کنید. وقتی نظرات خود را روزنامه وار (اول عنوان و بعد مطالب جانبی) تنظیم می کنید، حرف های تان تاثیر بیشتری دارد. از افزودن عبارات توضیحی که شما را نامطمئن یا ناتوان جلوه می دهند مثل: «نمی دانم موافقید یا نه؟»، «من متخصص نیستم، اما. . .» یا «ممکن است سوال مسخره ای باشد» خودداری کنید. یادتان باشد شما در جلسه حضور دارید چون لیاقتش را دارید و نظراتتان ارزشمند است.

3- زبان بدن خود را تقویت کنید

اگر فکر می کنید زبان بدن فقط یک موضوع «جالب» برای زنان در کسب و کار است، کمی بیشتر فکر کنید. مهارت های ارتباطی غیرکلامی فقط جالب نیستند، آنها عاملی ضروری برای گریز از دام سندرم وانمودگرایی به شمار می آیند.

در مجموع، زنان در خوانش علائم غیرکلامی بهتر از مردان عمل می کنند، اما از راه های معرفی خود به گونه ای که اعتبار، اعتمادبه نفس و قدرت شان را به خوبی منعکس کند کمتر آگاهی دارند.

زبان بدن می تواند با نمایش تصویری نامطمئن و متزلزل از شما، به خود واقعی تان مجال بروز ندهد. بدانید که وقتی با خم کردن شانه ها، فروبردن قفسه سینه و چسباندن آرنج های تان به کمر (که همگی در خانم ها شایع تر از مردان هستند) خودتان را جمع می کنید، میزان اعتبار و قابل اعتماد بودن خود را به حداقل می رسانید.

مطلب مرتبط: پیشگیری از شیوع سندروم کاساندرا در فضای کسب و کار

در مقابل، تشخص و اقتدار به طور غیرکلامی از طریق ابعاد ارتفاع و فاصله نشان داده می شود. با راست نگه داشتن حالت بدن، عقب بردن شانه ها و بالا نگه داشتن سر، بیشتر نسبت به خود مطمئن به نظر می رسید. وقتی می ایستید نسبت به کسانی که نشسته اند فورا در موضع برتر قرار می گیرید. اگر جابه جا شوید و در حرکت باشید، فضای اضافه ای که اشغال می کنید به تاثیرگذاری شما می افزاید. اگر هنگام ایستادن پاها را به عرض شانه باز کنید عاقل تر به نظر می رسید. در حالت نشسته با صاف گذاشتن هر دو پا روی زمین می توانید احساس ثبات بیشتری القا کنید. همین طور وقتی نشسته اید، سعی کنید با گشودن بازوها و گذاشتن دست ها روی میز یا قلاب کردن یکی از آرنج ها به پشت صندلی فضای بیشتری به خود اختصاص دهید.

برای رهایی از دام سندرم وانمودگرایی لازم نیست جادوگر باشید. می توانید با پذیرفتن این حقیقت که شما هم، مانند ساندرا، بسیار شایسته کار با دیگران هستید، گام اول را در این مسیر بردارید.