نگاهی به خواص درمانی انواع سموم

در خصوص ریشه واژه «بیماری» داستان های جالبی رواج دارد، از داستان نجات شهر رم از بیماری طاعون با کمک مارها گرفته تا داستان مربوط به رواج همین بیماری در ایران و نقش مارها برای فراری دادن موش های ناقل بیماری. به هر ترتیب به نظر می رسد نقش مهم مارها در ایجاد سلامتی و کاهش انواع بیماری، جایگاهی سنتی و دیرینه است.

مروری بر پزشکی مدرن نیز نشان می دهد این نقش باستانی تا به امروز نیز ادامه پیدا کرده است. فارغ از کاربرد زهر مار در پزشکی باستانی بسیاری از کشورهای شرقی و کهن، در داروسازی امروز نیز از زهر مار برای ساخت داروهای ترکیبی پیشرفته استفاده می شود.

درواقع افزون  بر زهر مار، سموم بسیاری از موجودات دیگر مثل عقرب و رتیل نیز قابلیت استفاده در انواع روش های درمانی را دارند، بنابراین می توان معتقد بود بیماری های خاص تا حد زیادی در زمینه خطرناک بودن رفع اتهام می شوند.

وقتی سم مار به جنگ عقرب سرطان می رود

استفاده از انواع زهرها برای ساخت داروهای قوی در صنعت داروسازی موضوعی است عادی و متداول. یکی از بیماری هایی که از زهرها و به ویژه زهرمار استفاده شایانی می کند، سرطان است. براساس پژوهشی که در نشریه علمی sciencedirect منتشر شده، سم مار یکی از پرثمر ترین درمان هایی است که برای سرطان موجود است.

سم مارها سرشار از ماده ای ارزشمند به نام بیوتوکسین  (biotoxin) است؛ ماده ای که نقشی پرثمر و امیدوارانه در رشد سلول های مولکولی مبارزه با سرطان ایفا می کند. افزون بر اینها، این سم مخلوطی پیچیده از آنزیم ها، پپتیدها، کربوهیدرات ها، مواد معدنی و پروتیین هایی با جرم مولکولی کم و البته مواد شیمیایی خاص است.

مجموعه این مواد فعالیت های بیولوژیکی را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می دهند. این خواص شگفت انگیز را می توان در درمان انواع سرطان، آرتریت، درد و اختلالات عصبی عضلانی، مشکلات خونی، اختلالات قلبی و عروقی، عفونت ها و بیماری های التهابی استفاده کرد.

بنابراین طبیعی است که تجارت سم مار و صادرات آن، بازاری گرم و پرمشتری داشته باشد. اگرچه بسیاری از افراد، بین انواع مارها تنها با مارهای کبری آشنا هستند، اما مارهای مختلفی وجود دارند که سموم شان برای درمان بیماری های مختلف کاربرد دارد؛ مارهایی که گاه قیمت زهرهایشان سر به فلک می گذارد و کمتر از طلا نیست. یکی از انواع سرطان که بیش از سایرین به استفاده از سم مار واکنش مثبت نشان داده، سرطان دهان است؛ سرطانی که این روزها به سبب افزایش استعمال دخانیات و عدم رعایت موارد بهداشتی و سلامتی بسیار شایع شده است.

کاهش فشار خون

واکنش افراد مختلف به دیدن مارها متفاوت است. برخی افراد به محض دیدن مارها دچار افت فشار شده و از ترس به لرزه می افتند. به نظر می رسد این خصلت مارها به طور علمی در سم شان نیز نهفته است.

درواقع در زهر انواع مارها ماده ای وجود دارد که به کاهش فشارخون افراد کمک می کند. این کارکرد مثبت سم ها نه تنها به کاهش فشار خون کمک می کند، بلکه نرخ ابتلا به بسیاری از بیماری های کلیوی، سکته مغزی و دیابت را نیز کاهش می دهد.

مصرف منظم داروهایی که با استفاده از نوع مشخصی از سم مار ساخته شده اند، در افزایش سطح سلامت عمومی افرادی که مبتلا به برخی بیماری های خاص هستند بی تأثیر نیست.

تولید انواع مسکن

افزون بر کارکرد مثبت سم انواع مار در ساخت داروهای ضد سرطان، می توان از سم نوعی ویژه از رطیل نیز برای ساخت مسکن های ترکیبی قدرتمند استفاده کرد. این نوع از رتیل ها که با نام رتیل مکزیکیMexican redknee)  مشهور هستند، ترکیبی ویژه و منحصربه فرد از ماده ای تسکین دهنده را در سم خود جای داده اند که از طریق صنعت داروسازی قادر به تبدیل شدن به نوعی ارزشمند از دارو است.

درواقع سم این رتیل با مسدود کردن بخشی از کانال های عصبی که وظیفه انتقال درد را بر عهده دارند، روند احساس درد را دچار وقفه کرده و میزان درد را به سطحی بسیار کمتر از برآوردهای ذهنی بیمار کاهش می دهد؛ کارکردی مثبت که برای بیمارانی با دردهای مزمن، ارزش و اهمیتی بسزا دارد.

درمان اختلال های سیستم عصبی

یکی از درمان هایی که برای سیستم عصبی کاربردی مثبت دارد، استفاده از انواع زهر و سم است. مار مامبای سیاه، یکی از نادرترین گونه هایی است که برای درمان انواع اختلال های سیستم عصبی کاربرد دارد. زهر این مار که در بازارهای جهانی قیمتی بسیار بالا دارد، برای درمان بیماری های کمیاب و نادر تأثیر گذار است.

به نظر می رسد این مار با ایجاد یک واکنش شیمیایی ویژه میدانی کارکردهایی مثبت ایجاد می کند که منجر به درمان نارسایی های سیستم عصبی می شود. دانشگاه مرکزی پورتوریکو کانون اولیه پژوهش در حوزه های درمان از طریق سموم است. پژوهشگران این دانشگاه به واسطه پژوهش های گسترده و پرشمار خود در سطح جهان موفقیت هایی قابل توجهی کسب و نظام درمانی از طریق سموم را دستخوش تحولاتی مهم کرده اند.

از سوی دیگر جدیدترین نتایج و آمارهای پژوهشی نشان می دهند درمان بیماری هایی مثل پارکینسون نیز، از طریق شکستن سلول های عصبی ناممکن نیست. روشی که اگرچه جدید است، اما می تواند طی سال های آتی اثراتی بسیار مثبت را برای بیمارانی که به انواع بیماری های خاص و ناشناخته مبتلا هستند رقم زند.

ارتباط با نویسنده: baranokhovatnia@gmail.com