پولشویی روی بند رخت بانک‌های جهان

رییس کل بانک مرکزی در سفر به آمریکا و در دیدار با رییس اداره خاورمیانه و آفریقای جنوبی صندوق بین‌المللی پول با اشاره به صدمات پولشویی به اقتصاد جهانی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران پیش از این با چنین مشکلاتی مواجه بوده است. وی راه‌حل مناسب برای این امر را تقویت همکاری‌های بانکی منطقه‌ای و ایجاد خطوط اعتباری به ارزهای محلی به منظور تصفیه مبادلات تجاری تحت نظارت بانک‌های مرکزی عنوان کرد.

تاکیــد ولی‌الله ســیف درباره مبارزه با پولشویی در محور اقتصادداخلی توام با همکاری‌های بین‌المللی در حالی است که این روزها موضوع پولشویی در محافل سیاسی به موضوع مناقشه‌برانگیزی تبدیل شده است. نخستین بار وزیر کشور در کنفرانسی اعلام کرد که از ارتباط پول‌های کثیف با انتخابات خبر دارد، این اظهارنظر وزیر کشور با تحلیل و تفسیرهای دامنه‌داری همراه بود و موضوع پولشویی را در کانون توجه افکار عمومی قرار داد. پرسش این است که پول‌های کثیف از کجا می‌آیند؟ در چه مجاری شست‌وشو می‌شوند؟ و چگونه به عرصه سیاسی پا می‌گذارند؟

تجارت‌های کثیف، خالق پول‌های کثیف

جلیل قهرمانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: پول‌های کثیف در همه جای دنیا در جریان هستند. از ایالات متحده آمریکا گرفته تا کشورهای اروپایی، آسیایی و... پول کثیف وجود دارد به این دلیل که عملیات‌ اقتصادی ناسالم وجود دارد. تجارت مواد مخدر یکی از سودسازترین تجارت‌های دنیاست. بازار مصرف مواد مخدر صنعتی با توجه به‌شدت اعتیادآوری آنهـــا و نیـــاز روز‌افزون مصرف‌کنندگانش، بسیار گسترده است و هیچ آمار قابل قبولی در مورد حجم مالی تجارت مواد مخدر در دنیا وجود ندارد. آمارهایی در این مورد منتشر می‌شود اما با توجه به زیرزمینی بودن تجارت موادمخدر، این آمارها به‌شدت غیر‌قابل اطمینان به نظر می‌رسند.

وی افزود: انواع دیگری از تجارت‌های ناسالم مانند تجارت انسان که نوعی برده‌داری مدرن است در جهان جریان دارد. زنان و دخترانی که در دام باندهای کثیف گرفتار و خریدوفروش می‌شوند. اما مهم‌تر از همه اینها بازار تجارت اسلحه است. شاید هیچ تجارتی به اندازه تجارت اسلحه در جهان پولساز نباشد. دنیا روزبه‌روز در تخاصم بیشتری فرومی‌رود و نیاز به سلاح هم بیشتر می‌شود که در این میان بازار قاچاق نقش مهمی در تامین نیازهای اسلحه دارد. در ایران انواع فعالیت‌های اقتصادی نامشروع را شاهد هستیم مثل تجارت مواد‌مخدر، قاچاق کالا، دزدی آثار باستانی و امثال آن.

این کارشناس تاکید کرد: سود حاصل از این فعالیت‌ها در نهایت باید وارد چرخه اقتصاد شود و به مصرف برسد اما از آنجا که این پول‌ها فاقد شناسنامه و نامشروع هستند، در مجاری مشروع جریان پیدا می‌کنند تا به اصطلاح رد گم کنند و به ناچار بانک‌ها یکی از اهداف مهم این پول‌ها هستند. البته در کنار بانک‌ها موسسات دیگری هم در موضوع پولشویی دخیل هستند و به همین خاطر کار ردیابی این پول‌ها کاری پرخرج و فرسایشی است. اما از آنجا که همه سازمان‌ها درگیر امر هستند نیاز به برنامه‌ریزی جداگانه در سازمان‌ها دارد. از سوی دیگر به دلیل گستردگی تجارت‌های نامشروع بین کشورها، گاهی برای ردیابی و برخورد با یک پول کثیف، نیاز به هماهنگی چند کشور است که ضرورت دارد در این مورد بانک مرکزی رایزنی‌های لازم را با دیگر کشورها به عمل آورد.

مشکل پولشویی باید از ریشه برطرف شود

سیروس کرمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: مطرح شدن ورود پول‌های کثیف به انتخابات نشانه دیده‌بانی خوب نظام در عرصه سیاسی است. چند سال قبل مقام‌معظم‌رهبری هم در سخنانی به کاندیداها درباره منابع مالی تبلیغات آنها و افرادی که در این باره به آنها پیشنهاد می‌دهند، هشدار دادند. البته به خاطر ندارم که به صراحت در مورد پول‌های کثیف هشدار دادند یا نه اما به‌طورکلی تذکر دادند که دقت شود چه کسانی این پول‌ها را برای کاندیداها خرج می‌کنند.

این کارشناس افزود: یکی از نکات مهمی که به آن دقت نمی‌شود آثار زیان‌بار اقتصادی پول‌های کثیف است. پول‌های کثیف که با هدف تطهیر شدن وارد چرخه اقتصادی می‌شوند گاهی اهالی بازار و یک صنف را دچار دردسر می‌کنند. این پول‌ها هر از گاهی روی یک کالا تمرکز می‌کنند و با عرضه زیر قیمت تمام شده، تجار را دچار دردسر می‌کنند چون کسی در بازار قدرت رقابت با قیمت پیشنهادی آنها را ندارد. از طرف دیگر بانک‌ها باید هزینه‌های هنگفتی را برای شناسایی و برخورد با پول‌های کثیف تامین کنند. این کار کارشناسان زبده و تیم عملیاتی مشخصی می‌خواهد که برای بانک‌ها هزینه بر است.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: البته نباید این طور تصور کرد که وضع ایران از نظر پولشویی وخیم است. آمارها نشان می‌دهد که حجم پولشویی در کشورهای دیگر بسیار شدیدتر از ایران است. با این وجود به دلیل ناممکن بودن مبارزه با همه پول‌های کثیف بهترین راه مبارزه با تجارت‌های خالق این پول‌هاست و این مشکل را باید ریشه‌ای حل کرد.