هنر؛ فرصتي براي تفريح و تماشا

معناي گردشگري تنها اين نيست که بار و بنديل را ببنديد و از شهر و ديار خود دور شويد. سال‌هاي سال است که گردشگري معنا و مفهوم ديگري به خود گرفته است. باور مي‌کنيد که اگر مثلا دست خانواده را بگيرید و به چند موزه و گالري و... و هم سر بزنيد، به گردشگري پرداخته‌ايد؟! حالا که هوا يه کم سرد شده و زمستان يادش افتاده که بايد مي‌آمد و شما هم وقت کافي براي بيرون رفتن از شهر را نداريد، بهترين کار این است که روزهاي آخر هفته سري به گالري‌های تهران بزنيد. در واقع کمي تهران گردي کنيد تا کسي يادش نرود که تهران هم ديدن دارد.

بنابراين بايد يادآور شويم که گالري‌ها و مراکز هنري در تهران، هرساله با برگزاري نمايشگاه‌هاي متعدد، آثار هنرمندان مختلفي را به نمايش عموم مي‌گذارند که گاه برخي از آنها شهره عام و خاص‌اند و برخي ديگر در تکاپوي جلب توجهات.اين بار مي‌خواهيم از قدرت هنر براي‌تان بگوييم، از جريان‌هاي اجتماعي که يک اثر ارزشمند ايجاد مي‌کند و نهايتا به گردشگري هنري منجر مي‌شود تا گالري‌هاي تهران و برنامه‌هاي اين روزهايشان. البته، معرفي گالري‌هاي معروف جهان را نيز از قلم نمي‌اندازيم.

گردشگري هنري چيست؟

گردشگري هنري به شکلي از گردشگري گفته مي‌شود که با هدف بازديد از توليدات هنري به يک مقصد انجام مي‌گيرد. اين بازديد مي‌تواند شامل حضور در گالري‌هاي هنري (گالري پرادو در مادريد، افيزي در فلورانس)، سالن‌هاي اپرا (خانه اپرای سيدني، لواسکالا در ميلان)، سالن‌هاي تئاتر (برادوي نيويورک، رويال شکسپير استرانفورد) سالن‌هاي اجراي موسيقي کلاسيک (سمفوني‌هال در بوستون)، جشنواره‌هاي هنري (فستيوال ادينبورگ، کارناوال ونيز) يا سفر به‌منظور حضور در حراجي‌هاي هنري (حراج کريستي يا ساتبي در لندن يا دوبي) يا ديگر توليدات هنري در قالب صنايع دستي، تابلوهاي نقاشي و خطاطي، موسيقي و ابزارهاي آن و ديگر موارد مرتبط با توليد هنر باشد. ريشه گردشگري هنري را بايد درميان گردشگران گراند تور در قرن 17 به بعد دانست که اشتياق سيري‌ناپذير براي بازديد از تئاترها، سالن‌هاي اُپرا، سالن‌هاي کنسرت و جشنواره‌ها از خود نشان مي‌دادند.

گردشگري هنري در ايران

طرح گردشگري هنري به‌صورت يک طرح کارآفريني در سطح ملي در مجمع تشخيص مصلحت نظام به تصويب رسيده است و با توجه به چشم‌انداز 1404 که ايران بايد از نظر اشتغال‌زايي و ارزآوري اقتصادي به جايگاه بالاي منطقه برسد مورد توجه قرار گرفته است.خلاصه اين طرح به اين صورت است: فاز اول اين طرح به صورت پايلوت در پروژه قوي الماس خاورميانه اجرا خواهد شد.

در اين طرح نخستين نمايشگاه دائمي صنايع دستي و هنرهاي سنتي کشور در طبقه دوم پروژه و در زميني به مساحت پنج هزار متر مربع با 200 باب مغازه براي نمايش و فروش آثار هنرمندان صنايع دستي کشورمان تعبيه شده است که آنها مي‌توانند آثار خود را از سه تا پنج سال به گردشگران ارائه کنند. هنرمنداني در اين پروژه انتخاب مي‌شوند که داراي شناسنامه هنري هستند و مي‌توانند شناسنامه اصالت اثر و بسته‌بندي مناسب محصولات خود و کاتالوگ آنها را ارائه کنند. پنج محور اقتصادي، سياست خارجي، فرهنگي، اجتماعي و علمي از ابعاد اين طرح است.

وضعيت گالري‌هاي ايران

گالري‌ها يا نگارخانه‌ها که محلي براي ارائه آثار هنرهاي تجسمي (نقاشي، خوشنويسي، مجسمه‌سازي، طراحي، عکاسي، گرافيک، طراحي صنعتي، معماري و طراحي داخلي و همچنين هنرهاي مشتق از آنها)، شناساندن سبک‌هاي مختلف هنري، معرفي هنرمندان کمتر شناخته شده و نهايتا بالابردن سطح فهم و درک هنري مخاطب و کمک به اقتصاد هنرهاي تجسمي است، امروزه بيش از پيش در کانون توجهات دوستداران هنر به عنوان مکاني جهت قرارهاي هنري مد نظر هستند.با جدي شدن هنر تجسمي در ايران و آغاز به کار گالري‌هاي مختلف که نزديک به 65 سال از عمر اين حرفه مي‌گذرد (نخستين گالري در ايران به نام «آپادانا» در سال 1328 در خيابان انقلاب نبش خيابان بهار راه‌اندازي شد) شهرهاي مختلفي در ايران داراي گالري‌هاي هنري شدند که برخي از آنها دولتي و برخي ديگر خصوصي‌اند.

در اين ميان تهران با داشتن نزديک به 150 گالري مجوزدار که حدود 50 تاي آنها فعال هستند از لحاظ برخورداري از تعداد گالري‌ها از جايگاه مناسبي برخوردار نيست.چرا که حجم بالاي هنرمنداني که تمايل دارند آثارشان در تهران به نمايش گذاشته شود با اين تعداد از نگارخانه‌ها هم پوشاني ندارد. بنابراين نياز است تا مرکز هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد به عنوان متولي نظارت بر فعاليت گالري‌ها و اعطاي مجوز به علاقه‌مندان گالري‌داري ورود بيشتري به اين عرصه داشته‌باشد و با ارائه کمک‌هاي بيشتر، اين بخش از هنر را پوياتر از قبل کند.ناگفته نماند عمده مشکلاتي که در زمينه ارائه و نمايش آثار در بخش موسيقي و تئاتر کشور وجود دارد، در بخش هنرهاي تجسمي وجود ندارد، چون بخش‌خصوصي نمايش و ارائه آثار هنرمندان را برعهده دارد و بدون کمک دولت اين کار را انجام مي‌دهد.

در سال‌هاي اخير شاهد حضور سياسيون و دولتمردان در اجراهاي هنري مختلفي اعم از حراجي بزرگ تهران تا نمايشگاه‌هاي نقاشي و خوشنويسي از هنرمندان مختلفي بوده‌ايم که خود سبب دلگرمي هنرمندان مي‌شود.علاوه براين، مرکز هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد براي ارائه آثار هنرمندان کشور در عرصه بين‌المللي و رويدادهاي مهم برنامه‌هایي را طراحي و برخي را اجرا کرده است که از جمله آنها مي‌توان به حضور در نمايشگاه دوسالانه بي ينال ونيز اشاره کرد که در سال اخير برنامه‌هایي جدي‌تري مدنظر است. در سال‌هاي اخير آغاز به کار نگارخانه هنر ايران در رتردام نيز اقدامي مثبت تلقي مي‌شود. در شهرک سيته فرانسه نيز فضايي براي هنرهاي تجسمي کشورمان اختصاص دارد که هنردوستان مي‌توانند به طور متناوب از آن استفاده کنند.

حال و هواي هنر در گالري‌هاي تهران

همان‌طور که گفته شد بيشتر گالري‌هاي ايران در تهران هستند و اگر برنامه‌اي براي گالري گردي داريد، داشتن اطلاعات و اخبار درست و مفيد مي‌تواند مانع اتلاف زمان و انرژي شود. سايت www.galleryinfo.ir به‌عنوان يک مرجع براي درگاه‌هاي هنري مطرح است که با هدف اطلاع‌رساني رويدادهاي فرهنگي و هنري تهران درباره برنامه‌هاي گالري‌ها و نگارخانه‌هاي اين شهر همراه با تقويم و آدرس نگارخانه‌ها طراحي شده است در اين زمينه به شما کمک شاياني مي‌کند. اما اگر مي‌خواهيد درباره پراکنش جغرافيايي گالري‌هاي تهران بدانيد، آدرس آنها عمدتا مناطق يک، سه و هفت شهري را نشان مي‌دهد.

با شروع هفته آخر بهمن، گالري دارها عمدتا نمايش آثار جديدي را در برنامه‌هايشان گنجانده‌اند که اکثر آنها تا آخر دهه نخست اسفند يا تا آخر سال پابرجاست و از ساعت 15 تا 21 هر روزه به روي علاقه‌مندان و عموم باز هستند.به عنوان نمونه گالري ژيوار ميزبان آثار سحر عمويي با عنوان «موسيقي آب و رنگ» است.«گالري ايده پارسي» نيز ميزبان گروهي از هنرمندان جوان است که باعنوان «نمايشگاه نقاشي» آثارشان را برپا کرده‌اند. ساسان قره داغلو در نمايشگاه «نقاشي‌هاي من» آثار هنري خود را در گالري اعتماد يک به معرض عموم گذاشته است. گالري شهر کتاب فرشته يک نيز ميزبان آثاري از مجسمه و طراحي سارا توانا با عنوان «موجود» است. همچنين شهر کتاب فرشته دو، آثار نقاشي شقايش‌هاشمي را با عنوان «اتاق شماریک» ميزباني مي‌کند. «چراغ‌هاي رابطه تاريکند» عنوان نمايشگاهي از هنر ليلا جوينده در گالري ويستا است و محمد امين دانشور در گالري شماره شش عنوان «آب و آيينه» را براي نمايش آثارعکاسي خود انتخاب کرده است.

نگارخانه لاله چهارمين نمايشگاه فروش خود را با آثار گروهي از هنرمندان خوش‌ذوق در برنامه قرار داده است.در اين رويداد بيش از 300 اثر تجسمي با همراهي و حضور 109نفر از هنرمندان پيشکسوت و جوان در قالب نقاشي، طراحي، فتوآرت و چاپ دستي در حال ارائه است. از شاخصه‌هاي «چهارمين نمايشگاه سالانه فروش آثار چند نسل هنرمندان معاصر ايران»، تنوع شيوه‌هاي هنري منتخب هنرمنداني از هفت دهه با در‌نظر داشتن گرايش‌هاي مدرن و معاصر است. گردآوري و انتخاب آثار با مشارکت 40هنرمند پيشکسوت شکل گرفته است. دوستداران مديا: «مجسمه- چيدمان» نيز در نگارخانه حتي مي‌توانند به تماشاي برنامه «دره من چقدر سبز بود» از خسرو خورشيدي بروند.گالري موزه رضا عباسي، نمايشگاه خطاطي «منتخب آثار بزرگان هنر خوشنويسي ايران» را به عرضه عموم گذاشته است که نمايشگاه فوق مجموعه‌اي از 42 اثر از اساتيد بنام قرن 9 هجري قمري تا 13هجري قمري را شامل شده است.اساتيدي چون، ميرعلي هروي، درويش عبدالمجيد، محمود نيشابوري، علي شيرازي، محمد صادق، سلطان علي مشهدي و ميرحسين کاتب از جمله آنها هستند.