هدف دولت، آرزوی تولید

محمدرضا نعمت‌زاده در شهریور ماه سال‌جاری اعلام کرد سیاست تک نرخی کردن ارز، سال آینده اجرا می‌شود. حالا ولی الله سیف، رییس بانک مرکزی هم از فراهم شدن مقدمات اجرای این سیاست خبر می‌دهد، اما نکته اینجاست که این سیاست چه تاثیری بر بخش تولید خواهد داشت؟

اجرایی کردن سیاست تک نرخی کردن ارز، درست در زمانی مطرح می‌شود که درآمدهای نفتی دولت در سال آینده کاهش خواهد داشت و با مشخص نبودن نتیجه مذاکرات هسته‌ای، دسترسی کشور به منابع خارجی محدود خواهد ماند. اما در هر صورت اجرای این سیاست منافعی نظیر نزدیک شدن هزینه‌های واحدهای تولید به یکدیگر، کوچ کردن سرمایه‌ها به بخش مولد، قطع رانت، رقابتی‌تر شدن فضای تولید و... را در پی خواهد داشت.

رقابت در تولید منطقی‌تر می‌شود

یکسان شدن هزینه‌های تولید واحدهای تولیدی به یکدیگر طبیعتا کاهش مزیت شرکت‌های دولتی را در پی خواهد داشت. حالا پرسش اینجاست که آیا این سیاست می‌تواند در نهایت به قدرتمند شدن بخش‌خصوصی و ایجاد فضای رقابتی در تولید ختم شود؟ مهدی پورقاضی، عضو کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی تهران، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «اگر تک نرخی کردن ارز برمبنای ارز آزاد باشد، رقابت در تولید منطقی‌تر و اصولی‌تر خواهد شد و امنیت صادرکنندگان را در پی خواهد داشت. ضمن اینکه با قطع ارز مبادله‌ای طبیعتا رانت از بین خواهد رفت و سرمایه‌ها از بخش غیرمولد به بخش مولد حرکت خواهد کرد.»

محمدرضا دیانی، مدیرعامل گروه صنعتی انتخاب، در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره این موضوع بیان می‌کند: «همه عقلا با تک نرخی شدن ارز موافق هستند زیرا این اقدام موجب می‌شود بسیاری از مفاسد اقتصادی و رانت‌های غیر‌قابل ردیابی برچیده شود بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند با این موضوع مخالفت کند.» او می‌افزاید: «تک نرخی شدن ارز باعث ایجاد شفافیت می‌شود و قطعا وقتی اقتصاد در بستر سالم قرار گیرد، بخش‌خصوصی توانمند و کارا می‌تواند برنامه‌ریزی کند و بر همین اساس کار خود را جلو ببرد. این آشفتگی‌های بازار ارز، برنامه‌های بخش‌خصوصی را با چالش مواجه کرده است.»

امنیت برای سرمایه‌گذاران خارجی

نبود ثبات در نرخ ارز و دو نرخی بودن آن، همواره دغدغه برای جذب سرمایه‌های تازه به‌ویژه سرمایه‌های خارجی بوده است. حالا در صورت اجرایی‌شدن این سیاست طبیعتا باید شرایط جذب سرمایه‌های خارجی بیشتر شود. پورقاضی درباره تاثیر تک‌نرخی شدن ارز بر حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور، بیان می‌کند: «در حال حاضر امنیت برای سـرمـایـه‌گـذاران خارجی فراهم نیست اما در صورت تک‌نرخی شدن ارز دیگر مانعی برای بازگشت سرمایه و سود سرمایه سرمایه‌گذاران خارجی وجود نخواهد داشت و همین موضوع می‌تواند بستر را برای جذب این سرمایه‌گذاری‌ها فراهم کند.»

تک نرخی کردن ارز امکان‌پذیر است؟

همه دولت‌ها از بعد از انقلاب اسلامی، موضوع تک‌نرخی کردن ارز را در برنامه کاری خود قرار داده‌اند. حالا دولت یازدهم در شرایطی که تولید در رکود به سر می‌برد و درآمدهای نفتی‌اش کاسته شده، برای افزایش درآمدهای خود چاره‌ای جز تک نرخی کردن ارز ندارد. اما موضوع اینجاست که اجرای چنین سیاستی در این شرایط، می‌تواند فایده‌ای برای تولید داشته باشد؟ پورقاضی در این زمینه اظهار می‌کند: «تک نرخی شدن ارز را همه جناح‌ها تایید می‌کنند اما موضوع اینجاست که برنامه روشنی برای آن وجود ندارد اما اگر این سیاست با برنامه مشخص و روشن اجرایی شود، قطعا برای تولید سودآور نیز خواهد بود.»

دیانی نیز در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «موضوع مهم این است که آیا اجرای این سیاست در نهایت منجر‌به تک نرخی شدن ارز می‌شود؟ به دلیل اینکه ما در شرایط تحریم هستیم و پول‌هایی که از طریق بانک مرکزی تامین می‌شود معمولا در دو- سه کشور بیشتر نیست و جابه‌جایی پول در آن کشورها، هزینه‌ای دست‌کم 7 درصدی دارد که ناخودآگاه موضوع تفاوت نرخ ارز به وجود می‌آید. البته اکنون بانک مرکزی به سمت کنترل کردن نرخ ارز رفته در کنار این اقدام اگر مذاکرات هسته‌ای نتیجه‌ای در برداشته باشد می‌تواند سر و سامانی به وضعیت پولی کشور بدهد و در نتیجه تک نرخی کردن نرخ ارز قابل انجام است.»

او ادامه می‌دهد: «به دلیل اینکه تامین ارز برای واردات راحت‌تر می‌شود دولت باید سیاست کنترل مصرف ارز را با سایر روش‌ها اعمال کند. اگر این کار را نکند ما مجددا واردات بیشتری در کشور خواهیم داشت و فشار این موضوع روی تولید می‌آید، بنابراین پیشنهاد ما این است که دولت با مدیریت واردات و کنترل فرار مالیاتی در واردات، مانع از واردات بی‌رویه و قاچاق قانونی شود.»