منطقه‌ای با پاساژ‌های کوچک و اختصاصی

فاصله بین فلکه اول و دوم صادقیه تا ابتدای خیابان ستارخان را که طی کنید، هیچ چیز به اندازه ازدیاد مراکز خرید در این مساحت اندک توجه را جلب نمی‌کند. پاساژ‌های مختلفی در فواصل اندک ایجاد شده‌اند و رفته‌رفته هر کدام مختص به ارائه جنس خاصی شده‌اند. پاساژ‌هایی اغلب دو طبقه و دارای زیرزمین‌هایی وسیع که عمدتا فروشگاه‌های پوشاک تصرف‌شان کرده‌اند. علاوه‌بر تعداد زیاد فروشگاه‌ها و پاساژ‌ها، در پیاده‌رو باریکی که شما را از خیابانی همیشه پرترافیک جدا می‌کند، غوغای دست‌فروشان همیشه دایر است. اینقدر هست که در ساعاتی از شبانه‌روز تردد در این پیاده‌رو کم‌عرض غیرممکن می‌شود.

پاساژهای مرجان، مروارید، شب‌تاب، شبنم، صدف، نگین، ولی‌عصر، پردیسان، دریای نور، گلستان و غیره نمونه‌هایی از مراکز خرید کوچک و جمع‌وجوری هستند که در این مسیر می‌توانید ببینید. مسیری که تا چند ده متر از خیابان ستارخان را هم دربر می‌گیرد. پاساژ‌های کوچکی که اغلب بین 30 تا 40واحد تجاری را در خود جای داده‌اند و بعضی از پاساژ‌ها به صورت اختصاصی به عرضه یک کالا و کالاهای مرتبط با آن می‌پردازند. مثلا مرجان با دو طبقه به صنف موبایل تعلق دارد و واحدهای اداری‌اش در زمینه مهندسی، مسکن، موبایل و خدمات به فعالیت مشغول هستند.

***

تنوع جنس در مراکز خرید صادقیه کاملا دیده می‌شود. هم لوازم خانگی ارائه می‌شود و هم پوشاک و مواد غذایی و غیره. در این فاصله یکی، دو خیابان فرعی هم که به مناطق داخلی‌ آریاشهر راه دارند پر از فروشگاه‌های ریز و درشت پوشاک و مواد غذایی هستند. خیابان دوطرفه شهید محسن صادقی‌پور یکی از آنهاست. چندین جین‌فروشی در ابتدای خیابان قرار گرفته‌اند و خرازی کوچکی در امتدادشان به چشم می‌خورد. نخ و سوزن و ملیله و منجوق و خلاصه ریزترین تزئینی‌هایی که فکرش را بکنید در این مکان تقریبا 12متری به چشم می‌خورد. در همین متراژ اندک هم مشتریان زیادی دائما سفارش وسایل مورد نیاز خود را می‌دهند.

فروشنده، خانمی حدودا 60ساله است، می‌گوید روزی 10ساعت در اینجا کار می‌کند. سر و صداها را سرسام‌آور می‌خواند اما درآمد خرازی‌اش را خوب می‌داند. نکته قابل توجه در حرف‌هایش این است که وقتی از دخل و خرج کاسبی‌اش می‌پرسم به درآمد ماهانه‌اش اشاره می‌کند: همه هزینه‌های زندگی ما از همین مغازه کوچک تامین می‌شود و چون در اینجا کامل‌ترین خرازی را ما داریم مشتریان‌مان زیاد هستند. می‌گوید مشتریان چندین‌ساله دارد.

این خانم فروشنده در ادامه اشاره می‌کند که گاه دخل روزانه‌اش به 2میلیون تومان هم می‌رسد. هرچند می‌گوید این اتفاق مربوط به شب‌های نزدیک به عید است اما به طور متوسط روزی یک‌میلیون تومان درآمد داریم. البته در سال‌های اخیر دچار خواب سرمایه هم شده‌اند و می‌گوید چندین سال سرمایه‌ میلیونی ما به دلیل عدم فروش راکد بوده. هرچند این روزها رونقی ایجاد شده است.

تنوع کالایی-خدماتی این راسته تجاری

در مسیر شاید کمتر از 2هزار متری مورد گزارش ما هرچه که لازمه یک زندگی باشد، یافت می‌شود. فروشگاه بسیار بزرگی برند آبی سامسونگ را به خود اختصاص داده و از موبایل تا لوازم خانگی و صوتی و تصویری عرضه می‌کند و این ابتدای این خیابان یکطرفه است. جلوتر که بیایید، شهرکتاب آریاشهر واقع شده. بعد از آن پاساژ کوچکی به بورسی برای عرضه نقره‌جات تبدیل شده است. بازارچه‌ای کوچک که در و دیوارش با آویزهای نقره‌ای پوشانده شده و مشتریانش هم همیشه حی‌ و حاضر. البته فروشگاه‌های نقره‌فروشی و زیورآلات در پاساژ‌های دیگر هم هستند. کما اینکه طلاجات پاساژی مختص به خود هم دارند. اینها همگی در سمت راست خیابان است. البته اگر از فلکه دوم به سمت فلکه اول می‌روید چندین فروشگاه‌ لوازم خانگی و فروشگاه‌های ظرف و ظروف هم در این مسیر وجود دارد که مشهورترین‌شان دسینی است.

فروشگاه‌ها و پاساژ‌های کفش و پوشاک هم که بیشترین سهم را در بازار دارند، به‌وفور ایجاد شده‌اند. پوشاک ارائه شده در این منطقه طیفی از لباس‌های خانگی، مهمانی، پالتو و سایر لباس‌های زمستانی و انواع مانتوها را در بر می‌گیرد. وفور فروشگاه‌های مانتو در این پاساژ‌ها و این بازار موجب شده تا این منطقه به مرکز بورسی برای عرضه مانتو تبدیل شود. رنج قیمتی این پوشاک زنانه هم بین 40هزار تا 150هزار تومان است. کفش‌های ارائه شده در این بازار هم طرح‌هایی از برندهای معتبر و تقلبی هستند و بین 50هزار تا 200هزار تومان عرضه می‌شوند. در بعضی از پاساژ‌ها مغازه‌هایی واقع شده‌اند که پوشاکی با طراحی به قول خودشان متفاوت عرضه می‌کنند. تعداد این مغازه‌ها کم است اما قیمت‌هایشان زمین تا آسمان با دیگر فروشگاه‌ها تفاوت دارد. با اینکه این منطقه و بازارش به لحاظ قیمتی متوسط محسوب می‌شود اما در این فروشگاه‌های خاص یک بلوز تک زنانه را تا 300هزار تومان هم عرضه می‌کنند.

اغذیه‌فروشی‌های این راسته هم کم‌کم شروع می‌شوند و به دور فلکه اول که برسید، تعدادشان بیشتر هم می‌شد. مینی‌پیتزاهای از قبل آماده شده و ذرت‌مکزیکی‌ها بیشترین طرفدار را دارند. یک فروشنده اغذیه‌فروشی می‌گوید: چندین نیمکت بتنی روبه‌روی اغذیه‌فروشی‌ها ایجاد شده که همیشه چندین مشتری روی‌شان نشسته‌اند. فروشنده می‌گوید پیش آمده که روزی 100مینی‌پیتزا فروخته است که قیمت هر کدام 3‌هزار و 500تومان است. می‌گوید این مسیر تردد بالایی دارد. به همین دلیل نگران فروش و درآمد نیستیم. بستنی خوش‌مرام هم حسن اتفاق فروشگاه‌های دور فلکه اول است و مشتریان همیشه پرشمارش این مسئله را تأیید می‌کنند.

همچنین دور فلکه به مرکز بورسی برای عرضه کیف و کفش چرم تبدیل شده است. ده‌ها فروشگاه در قسمت شمالی فلکه به عرضه کفش و کیف چرم می‌پردازند. از چرم طبیعی گرفته تا مصنوعی. بزرگ‌ترین و شلوغ‌ترین‌شان هم قصر چرم است که البته قیمت‌هایش تقریباً دوبرابر سایر فروشگاه‌هاست. اما با توجه به کیفیت محصولاتش نسبت به مراکز خرید بزرگ شهر قیمت‌های تقریباً مناسبی دارد. یک نیم‌بوت چرم در این فروشگاه 400هزار تومان قیمت‌گذاری شده است. پارچه‌سرا و پرده‌سرای دور فلکه هم به نوعی تنوع اجناس این بازار را کامل می‌کنند.

هزینه‌های رهن و اجاره

از فروشنده جین‌فروشی در مورد هزینه‌های رهن و اجاره در این مسیر کاملاً تجاری می‌پرسم. می‌گوید بسیاری از فروشگاه‌های این منطقه در رهن مسجد هستند. در واقع قابل خرید و فروش نیستند و تنها بابت‌شان اجاره دریافت می‌شود. حتی هزینه‌ای بابت رهن هم نمی‌گیرند. این فروشنده می‌گوید: هزینه‌های اجاره در فروشگاه‌های کنار خیابان بسته به متراژ و میزان نزدیکی به خیابان اصلی بین 4 تا 6میلیون تومان است. هزینه‌های رهن و اجاره در پاساژ‌ها هم داستانی مخصوص به خود دارد. بعضی از مراکز خرید هزینه اجاره مربوط به کل سال را در همان ابتدای سال دریافت می‌کنند که معمولاً بین 3 تا 5میلیون تومان برای هر ماه است. یعنی مثلاً برای اجاره یک واحد تجاری 15متری با اجاره ماهی 5میلیون تومان در این منطقه، همان ابتدای قرارداد باید 60میلیون تومان به صاحبش بپردازید. البته این رقم در مورد فروشگاه‌های کوچک‌تر و بزرگ‌تر کم و زیاد می‌شود.

بنابر اظهارات فروشگاه‌داران این بازار، آمار خرید و فروش مغازه در این منطقه تقریباً به صفر رسیده است. افزایش تصاعدی قیمت ملک در چندین سال اخیر موجب شده که هر کسی به ملکش چنان سرمایه بی‌بدیلی نگاه کند که فقط باید حفظش کرد چون به‌صورت ماهانه قیمتش افزایش می‌یابد. به همین دلیل هم هست که فروشگاه‌ها تنها اجاره داده می‌شوند و لاغیر. اما به‌طور کلی هزینه خرید هر متر مغازه در این منطقه بسته به اینکه تازه‌ساز باشد یا کلنگی از متری 5میلیون تومان برای کلنگی‌ها که مثلاً 25سال به بالا محسوب می‌شوند، شروع می‌شود و تا متری 40میلیون تومان برای مغازه‌های تازه‌ساز می‌رسد. مثلاً یک مغازه 220متری تازه‌ساز با متری 30میلیون تومان تا 6میلیارد و 600هزار تومان تنها ارزش ملکی دارد. البته مغازه‌هایی با این متراژ تنها بر خیابان یافت می‌شوند و فروشگاه‌های مستقر در پاساژها اغلب بین 3تا 10متری هستند. مگر طبقات زیرهمکف که متراژهای وسیع‌تری دارند.

دریچه تاریخ

در مورد منطقه صادقیه یا همان آریاشهر سابق در روایت‌های گوناگون آمده که از دوران ناصرالدین شاه قاجار بر پا شده و رفته‌رفته گسترش یافته است. نخست این محله دربرگیرنده محلات کنونی ارمکان، برق آلستوم، مجتمع دادگستری و کاشانی بود که امروزه این محلات از هم جدا افتاده‌اند. با آغاز دگرگونی‌ها و مدرنیزاسیون دوره پهلوی، تهران بسیار شتابان دستخوش دگردیسی شد و در پی آن محلاتش هم دگرگون شدند. آریاشهر هم به دلیل خوش آب‌وهوا بودن و نزدیک بودن به نخستین بزرگراه‌های تهران از این دگرگونی شتابان تهران بیشترین بهره را برد.

در نیمه‌های دوره پهلوی دوم (سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۳۲) پیرامون جاده شهر به‌سوی کن و سولقان و برای ساخت محله نوساز شهر زیبا، شهرآرا و آریاشهر ساخت و ساز بسیاری انجام گرفت. مجموعه آپارتمان‌های شهرآرا، خانه‌های ویلایی تهران‌ویلا و هسته‌های نخستین آریاشهر از دستاوردهای این دوره از گسترش شهر تهران هستند. در سال‌های واپسین محله گسترش بیشتری یافت و خیابان‌ها و بزرگراه‌های بیشتری ساخته شد که از آن جمله بزرگراه محمدعلی جناح و بزرگراه طرشت (شیخ فضل الله) بود.

آریاشهر یا صادقیه دارای دو میدان است که به نام‌های فلکه اول و دوم خوانده می‌شوند. آریاشهر از شمال به باغ فیض پونک، از جنوب به میدان آزادی، از شرق به برق‌آلستوم و از غرب به پل علامه جعفری یا همان میدان نور پیشین و شهرزیبا منتهی می‌شود. باغ‌های طرشت نیز از اراضی آریاشهر به شمار می‌آیند. خیابان ستارخان یکی از خیابان‌های اصلی آریاشهر است. بلوار فردوس نیز در این محله واقع شده است. چهاردهمین فروشگاه زنجیره‌ای شهروند نیز در آذر ماه ۱۳۸۵ در کنار ایستگاه متروی صادقیه افتتاح شد.

در سال‌های آغازین دهه 80، طرح ساخت نخستین مونوریل تهران هم در این محله پیشنهاد شد و اجرای پروژه آغاز شد و پایه‌های این مونوریل ساخته شد اما به دلیل اختلافات شهرداری، شورای شهر و دولت بر سر اقتصادی بودن طرح، پروژه متوقف شد و پس از چندی پایه‌ها برچیده شد.