مرگ اسکناس را باور کنیم

سرعت رشد پیشرفت‌های الکترونیکی، ‌آی‌تی و ابزار دیجیتال درحال دگرگون ساختن چهره بانک‌ها و بازار‌های پولی و مالی است. به گزارش «فرصت امروز» شاید تا یک قرن پیش کسی تصورش را هم نمی‌کرد که با وجود دگرگونی‌های بسیاری که زندگی مردم آن زمان داشت و پیشرفت‌های تکنولوژیکی چهره زندگی مردم را نسبت به قرون گذشته کاملا تغییر داده بود، بتوان بدون پول به خرید رفت. پیشرفت‌های تکنولوژی اکنون با انواع کارت‌های اعتباری، کردیت کارت و مسترکارت و در این اواخر بیت‌کوین‌ها این امکان را به وجود آورده‌اند که با شیوه قدیم دادوستد و پرداخت پول خداحافظی کرد.

خداحافظی انگلیس و دانمارک با پول نقد

اگرچه این کارت‌های اعتباری تاکنون دوشادوش پول نقد در معاملات حضور داشته‌اند اما رفته‌رفته کارت‌های اعتباری جای بیشتری را برای خود در بازارهای جهانی باز کرده‌اند به‌گونه‌ای انگلیس و دانمارک در حال برچیدن بساط پول نقد از معاملات درون کشوری خود هستند. براساس اخبار منتشر شده، انگلیس تصمیم گرفته است با توجه به استقبال مردم از پرداخت‌های غیر‌نقدی هرچه بیشتر از پول نقد فاصله بگیرد. دانمارک هم در مسیر مشابهی گام برداشته است و به فروشگاه‌های خود تاکید کرده است از پرداخت‌های الکترونیک به جای پول نقد استفاده کنند.

 به گزارش بیزینس اینسایدر، اطلاعات کنسول پرداخت که پنجشنبه منتشر شد نشان داد پرداخت‌های غیر‌نقدی سال گذشته برای نخستین‌بار در بریتانیا بیش از استفاده از اسکناس و سکه بوده است و انتظار می‌رود در دهه آینده استفاده از وجه نقد ۳۰ درصد دیگر کاهش یابد. این سازمان که بر نقل و انتقالات پولی نظارت دارد، می‌گوید فقط مردم عادی که در خیابان‌ها رفت‌و‌آمد می‌کنند نیستند که نقل و انتقال الکترونیکی را بر پول فیزیکی ترجیح می‌دهند، بلکه شرکت‌ها و موسسات مالی به اتفاق نقل و انتقالات کارت اعتباری و بدهی را بر پول نقد برتر می‌دانند. در حقیقت استفاده از وجه نقد توسط مصرف‌کنندگان، شرکت‌ها و موسسات مالی سال گذشته به ۴۸ درصد کاهش داشت. حدود ۴. ۴ درصد از مردم بریتانیا می‌گویند به‌طورکلی سر و کاری با اسکناس ندارند.

حال و روز پول الکترونیک ما چطور است؟

اما در ایران وضعیت به چه شکلی است؟ از نخستین‌باری که دستگاه‌های کارتخوان در فروشگاه‌ها نصب شد زمان زیادی نمی‌گذرد. چند سال قبل بود که بانک مرکزی با ایجاد مشوق‌های بسیار تلاش کرد فروشگاه‌ها از دستگاه‌های کارتخوان استفاده کنند. رفته‌رفته کار به جایی رسید که دوره‌گردهای خیابانی و دستفروش‌ها هم مجهز به دستگاه‌های کارتخوان شدند. دستگاه‌های عابربانک هم نقش مهمی در ترویج پول الکترونیک داشتند. 

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: اگرچه در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی را در این زمینه داشته‌ایم اما موانعی وجود دارد که در مقابل پول‌الکترونیک مقاومت می‌کند. یکی از مهم‌ترین این موانع سازوکار اجرایی این طرح است. سرعت رشد وسایل الکترونیک و بستر اینترنت در ایران به قدر کافی شتاب ندارد. نسل موجود اینترنت در ایران به اندازه‌ای نیست که بتوان از اتکا به معاملات به شکل تمام الکترونیک سخن گفت. ما تازه در مقدمه پول الکترونیک قرار داریم و هنوز راه زیادی در پیش است. وی افزود: مانع بعدی برنامه‌ریزی نامناسب بانک مرکزی در این باره است. تلاش‌های بسیاری شد تا دستگاه‌های کارتخوان در فروشگاه‌ها نصب شوند و انواع مشوق‌ها در این باره در نظر گرفته شد و حتی در میان بانک‌ها رقابتی به وجود آمد تا به تشویق مردم برای استفاده از کارتخوان بانک خودشان بپردازند اما موضوع کارمزد استفاده از این دستگاه‌ها یک بار دیگر شتاب این روند را با کندی مواجه کرده است. بانک مرکزی باید بپذیرد که همچنان به سوبسیددهی در این بخش ادامه دهد تا فرهنگ استفاده از کارتخوان‌ها همه‌گیر شود. 

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: مانع سوم اعتماد نداشتن مردم به پول الکترونیک است. اگر شما با بسیاری از مردم سخن بگویید، اعتقاد دارند که پول نقد از قابلیت اعتمادبرانگیز بیشتری برخوردار است. محیط سایت‌هایی که وظیفه انجام معاملات الکترونیک را بر عهده دارند به اندازه کافی امن نیست و ممکن است خطرات زیادی این معاملات را تهدید کند. اگر شما چند میلیون پول نقد را در کیف‌تان بگذارید و بخواهید راهی خیابان شوید ممکن است دزدان در کمین شما باشند اما با این وجود هنوز پول نقد حس اعتماد را بیشتر در مردم بر می‌انگیزد. وی ادامه داد: پول به دلیل دست به دست شدن ناقل انواع بیماری‌هاست و شرایط بهداشتی مناسبی ندارد به‌خصوص در فصولی که بیماری‌های ویروسی در شهرهای بزرگ افزایش می‌یابد بنابراین جا افتادن فرهنگ استفاده از پول الکترونیک به جای پول نقد می‌تواند نقش مهمی در بهداشت فردی افراد داشته باشد. علاوه بر این، هزینه چاپ اسکناس توسط بانک مرکزی هم کاهش می‌یابد. بانک مرکزی در حال حاضر هزینه‌های بسیاری را برای چاپ اسکناس و به‌خصوص مسکوکات می‌پردازد.