صفویه؛ بیماری کهولت و انقراض رونق

بازارچه صفویه تهران در سال 1347 توسط معماران زبردست ایرانی ساخته شده است، به طوری که مهندسان در زمان ساخت معماری این بنا از معماری بازارچه بلند اصفهان، ایده گرفته بودند. حدود 46 سال پیش هنوز پارک ملت تاسیس نشده بود، به همین دلیل این مرکز خرید دور از دسترس واحدهای تجاری آن و به‌صورت غرفه بود. بالاخره درسال 1350بازار صفویه با واحدهای تجاری مجزا افتتاح شد و تمام فروشگاه‌های داخل آن طی مدت دو سال به فروش رسید. 

در سال 1350بازارچه صفویه نخستین مرکز تجاری تهران محسوب می‌شد به همین دلیل تردد در این بازارچه بسیار زیاد و میزان خریدوفروش رونق چشمگیری داشت. در حال حاضر بازارچه صفویه به دلیل معماری منحصربه فرد و استفاده از طرح و نقوش زیبا درساخت آن به‌عنوان میراث فرهنگی و گردشگری کشور محسوب می‌شود، به طوری که بسیاری از گردشگران خارجی که به تهران سفر می‌کنند در برنامه خود بازدید از این پاساژ را هم در نظر گرفته‌اند. متاسفانه امروزه با نگاه به پاساژ صفویه تنها وجهی که به چشم می‌خورد بنای فرسوده و قدیمی پاساژ است که روز به روز به دلیل عدم توجه مسئولان ذی ربط بر فرسودگی آن افزوده می‌شود، به طوری که کاشی‌های آبی رنگ در ورودی این پاساژ بسیار کم رنگ و فرسوده شده و از این رو مرمت و بازسازی این پاساژ به‌عنوان میراث فرهنگی کشور بسیار ضرورت دارد.

بازارچه صفویه در راسته خیابان ولی عصر با معماری سبک سنتی ساخته شده و بیشتر فروشگاه‌های این پاساژ عرضه‌کننده انواع پوشاک، کیف و کفش مردانه و زنانه هستند، البته در این پاساژ واحدهای تجاری پوشاک بچه، عطر و ادکلن، لوازم آرایشی و بهداشتی، دیزاین کادو، فروشگاه صنایع‌دستی، تعمیرات موبایل و طلافروشی وجود دارد. پاساژ صفویه هرروز از ساعت 9:30 صبح الی 21 شب به‌صورت یک سره باز است، البته در روزهای جمعه این پاساژ از 10 صبح تا 14 بعد از ظهر فعالیت دارد. این پاساژ یک طبقه دارای 67 واحد تجاری و دو سرویس بهداشتی است، همچنین در پاساژ صفویه برخلاف سایر پاساژ‌های شهر تهران کافی شاپ، کافی‌نت، فست‌فود، رستوران، آسانسور، تاکسی و غیره وجود ندارد. 

موقعیت دسترسی

بازارچه صفویه واقع درخیابان ولی‌عصر رو به روی پارک ملت است. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازارچه صفویه ایستگاه متروی میرداماد است که از متروی میرداماد با استفاده از تاکسی یا خط بی. آر. تی میدان راه‌آهن- پایانه تجریش می‌توانید در ایستگاه پارک ملت پیاده شوید و خود را به بازارچه صفویه برسانید. همچنین از سوی میدان تجریش هم می‌توانید با استفاده از خطوط ویژه ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی پایانه معین- پارک وی طی مدت 30 دقیقه به پاساژ صفویه برسید.

پاساژ صفویه در یک نگاه

نمای پاساژ صفویه بیانگر فروش محصولات صنایع‌دستی است، اما درحال حاضر به غیر‌ از طبقه زیر همکف، فقط دو باب مغازه در طبقه همکف مشغول فروش انواع محصولات صنایع‌دستی مانند قالیچه، ظروف خاتم‌کاری، سفال و غیره هستند و اکثر واحدهای تجاری این پاساژ هم در حوزه بوتیک‌داری فعالیت دارند. با مشاهده میدانی پاساژ صفویه می‌توان گفت که این پاساژ هم مانند سایر پاساژهای معروف شهر تهران می‌تواند بورس فروش انواعی از پالتو، بارانی، بافت و بوت محسوب شود، زیرا اکثر مغازه‌داران این پاساژ با شروع فصل سرما اقدام به فروش پوشاک زمستانه زنانه، مردانه و بچگانه کرده‌اند. 

پاساژ صفویه از سه طبقه شامل زیر همکف، همکف و طبقه اول تشکیل شده است. ورودی پاساژ صفویه بزرگ است و با چند پله به طبقه همکف می‌رسد. در طرف چپ این پاساژ، فروشگاه معروف تعطیلات وجود دارد که یک دهنه این مغازه به طرف خیابان ولی عصر و دهنه دیگر آن در پاساژ قرار گرفته است، طبقه همکف پاساژ صفویه بورس فروش انواعی از کالا مانند پوشاک زنانه، مردانه و بچگانه است، همچنین در راهروی فرعی سمت چپ طبقه همکف پاساژ طلافروشی کوچکی وجود دارد و در انتهای راهروی اصلی هم مغازه تعمیرات و تجهیزات موبایل قرار گرفته است. در طبقه همکف علاوه بر راهروی اصلی حدود چهار راهروی فرعی وجود دارد. معمولا متراژ مغازه‌های پاساژ صفویه بین 10 تا 35 متر است. در طبقه همکف پاساژ صفویه واحد تجاری با برند خاصی وجود ندارد، به طوری که در سنوات گذشته فروشگاه کیف و کفش دری مد در این پاساژ مشغول به فعالیت بود، اما درحال حاضر فروشگاه کیف و کفش دیگری جایگزین آن شده است. 

در انتهای راهروی اصلی، پله‌هایی به سمت طبقه زیر‌همکف وجود دارد. در سنوات گذشته رستوران سنتی صفویه که بسیار معروف بود در این طبقه وجود داشت، اما در حال حاضر فروشگاه بزرگ صنایع‌دستی جایگزین آن رستوران سنتی شده است. قیمت اجناس صنایع‌دستی در این فروشگاه بسیار گران است، به همین دلیل فروشگاه بزرگ صنایع‌دستی پاساژ صفویه مشتریان خاص خود را دارد، به طوری که یک ظرف سفالی در این فروشگاه به دلیل عرضه مستقیم از شهر اصفهان و کار دست بیش از 500 هزار تومان قیمت دارد. همچنین در طبقه اول نیز فقط دو فروشگاه برند به نام‌های کیف و کفش بوفالوی سفید و نمایندگی بوسینی وجود دارد. با توجه به تعداد واحد‌های تجاری در هر طبقه نمی‌توان گفت که پاساژ صفویه از سه طبقه تشکیل شده، به همین دلیل به طور کلی پاساژ صفویه از یک طبقه با 67 واحد تجاری تشکیل شده است.

 نرخ رهن و اجاره

در پاساژ صفویه برخلاف سایر پاساژهای شهر تهران دفتر املاکی وجود ندارد، به همین دلیل برای رهن و اجاره واحدهای تجاری باید به دفتر این پاساژ واقع در انتهای راهروی اصلی طبقه همکف مراجعه کنید. به گفته فروشندگان پاساژ صفویه، معمولا میزان نرخ رهن و اجاره واحدهای تجاری براساس موقعیت مکانی مغازه در پاساژ متفاوت است،به طوری که واحدهای تجاری مستقر در راهروی اصلی نسبت به راهروهای فرعی قیمت رهن و اجاره بالاتری دارند. معمولا قیمت رهن و اجاره واحدهای تجاری پاساژ صفویه بین 

50 تا100 میلیون تومان پیش و پرداخت ماهانه سه تا 10میلیون تومان اجاره است، همچنین برای خرید هرمتر از واحدهای تجاری این پاساژ باید بین 45 تا 100 میلیون تومان پرداخت شود. به طوری که یک مغازه 30 متری اگر هر متر آن 40 میلیون تومان قیمت داشته باشد برای خرید باید یک میلیارد و 200 میلیون تومان پرداخت کرد. رهن کامل آن هم حدود 200 میلیون تومان است که مشتری می تواند با پرداخت 100 میلیون تومان پیش و ماهانه سه میلیون تومان این واحد تجاری را اجاره کند.

قیمت کالا

با توجه به وجود برندهایی مانند دبنهامز، بنتون و همچنین پاساژ جام جم در راسته خیابان ولی عصر، مغازه‌داران پاساژ صفویه برای جلب مشتری باید با درصد سود کمتری اجناس خود را بفروشند. به طوری که حتی برخی واحدهای تجاری دست به حراج زده‌اند، به‌عنوان مثال روی ویترین یکی از مغازه‌های پاساژ صفویه که در راهروی فرعی سمت راست این پاساژ واقع شده است، نوشته شده کیف دیوید جونز اصل فقط 85 هزار تومان! 

در پاساژ صفویه برند خاصی به غیر‌از نمایندگی‌های کیف و کفش بوفالوی سفید و بوسینی فروخته نمی‌شود، به همین دلیل اگر خواهان خرید برند هستید بدون شک به این پاساژ مراجعه نکنید. البته لازم به ذکر است که به گفته فروشندگان این پاساژ بیشتر کالاهای موجود در واحدهای تجاری پاساژ صفویه وارداتی از کشور ترکیه هستند. در حال حاضر در پاساژ صفویه می‌توان یک بلوز بافتنی با برند گپ با پارچه و دوخت کشور بنگال را بین 45 تا 55 هزار تومان خریداری کرد. همچنین در پاساژ صفویه بلوز بافت زنانه با جنس پارچه و دوخت کشور هنگ‌کنگ بین35 تا 45 هزار تومان، بلوز بافت زنانه با جنس و دوخت کشور ترکیه بین 70 تا 80 هزار تومان، انواع بوت زنانه براساس جنس و دوخت بین 120 تا 400 هزار تومان، شال پاییزه زنانه بین 40 تا 80 هزار تومان، پالتو با پارچه و دوخت ترک بین 300 تا 400 هزار تومان، مانتوی پاییزه کتان با پارچه و دوخت ترک بین 150 تا 180 هزار تومان، پالتو با چرم صنعتی و دوخت کشور هنگ کنگ بین 170 تا 190 هزار تومان، بافت با پارچه و دوخت ترک بین 120 تا 150 هزار تومان، کت کتان مردانه بین 120 تا 149هزار تومان، شلوار مخمل مردانه بین 90 تا 99 هزار تومان، بافت ترک مردانه بین 80 تا 99 هزار تومان و پیراهن پشمی بین 70 تا 79 هزار تومان قیمت دارد. همچنین برخی فروشگاه‌های پاساژ صفویه عمده و تک فروش هستند، به همین دلیل خرید از این مغازه‌ها به‌صرفه است.

فروشندگان

در مقابل مراکز خریدی مانند تندیس، قائم و میلاد نور، پاساژ صفویه بازاری کوچک محسوب می‌شود، اما معماری و قدمت دیرینه این پاساژ مهم‌ترین وجه تمایز آن از دیگر پاساژهای شهر تهران است. در این مرکز تجاری می‌توان بیشتر اقلام مانند لباس، کیف و کفش را خریداری کرد. در خصوص شرایط حال حاضر میزان خرید فروش در بازارچه صفویه با برخی فروشندگان به گفت‌‌و‌گو پرداختیم که به شرح زیر است: 

یک فروشنده پوشاک زنانه در پاساژ صفویه می‌گوید: در ابتدا مقرر شده بود که بازارچه صفویه به‌صورت محلی فقط برای عرضه صنایع‌دستی و پوشاک باشد، اما درحال حاضر صنوف مختلفی دراین بازارچه مشغول فعالیت هستند. در گذشته تردد مشتریان به دلیل وجود رستوران در طبقه زیرهمکف بسیار زیاد بود، اما در حال حاضر به دلیل تعطیلی رستوران و کاهش قدرت خرید مردم، پاخور پاساژ صفویه بسیار ضعیف شده است.

فروشنده دیگری در پاساژ صفویه، تصریح می‌کند: کاهش تردد مشتریان به پاساژ صفویه باعث شده که بسیاری از فروشندگان با کمترین درصد سود اجناس خود را بفروشند زیرا در گذشته به دلیل وجود رستوران سنتی صفویه اگر فردی خواهان خرید از پاساژ هم نبود به دلیل مراجعه به رستوران حداقل درحین بازدید از ویترین مغازه‌ها کالای کوچکی را خریداری می‌کرد، اما در حال حاضر به دلیل تعطیلی رستوران و جایگزین شدن آن با فروشگاه صنایع‌دستی تردد مشتریان بسیار کاهش پیدا کرده است. یکی دیگر از فروشندگان پاساژ صفویه در خصوص قیمت اجناس در این پاساژ می‌گوید: قیمت کالا در پاساژ صفویه نسبت به سایر پاساژهای شهر تهران

به صرفه‌تر است، زیرا به دلیل یک طرفه شدن خیابان ولی عصر و کاهش ترددمشتریان، فروشندگان برای جلب مشتری اجناس خود را با نازل‌ترین قیمت نسبت به دیگر پاساژهای شهر تهران حتی پاساژهای موجود در مناطق پایین شهر، به فروش می‌رسانند، به طوری که مشتری می‌تواند یک بافت ترک را در پاساژ صفویه حدود 125 هزارتومان خریداری کند، اما همین بافت در دیگر شعبه‌های مغازه درسایر پاساژهای شهر تهران بیش از 250 هزارتومان به فروش می‌رسد. 

مشتریان

پاساژ صفویه از ساعت 9:30 صبح تا 9 شب باز است. به منظور ارزیابی میزان تردد مشتریان حدود دو ساعتی در این پاساژ منتظر بودم اما به قول معروف پرنده پر نمی‌زد. به طوری که در حوالی ساعت چهار بعد‌از‌ظهر که معمولا این ساعات به دلیل تعطیلی اداره‌های دولتی اوج کاری پاساژها محسوب می‌شود، فقط چند خانم و آقا مشغول مشاهده ویترین مغازه‌ها بودند. نحوه مشاهده و رفتار این افراد بیانگر این امر بود که این اشخاص به هیچ وجه برای خرید به این پاساژ مراجعه نکرده‌اند، بلکه برای وقت‌گذرانی یا ارزیابی قیمت‌ها یا به دلیل قرار ملاقات با فردی به مشاهده ویترین مغازه‌ها اقدام کرده‌اند. به سمت یکی از خانم‌هایی که مشغول مشاهده ویترین یکی از واحدهای تجاری پوشاک زنانه بود، رفتم و دلیل انتخاب پاساژ صفویه برای خرید را جویا شدم. دختر جوان در پاسخ به سوالم، می‌گوید: محله زندگی من در خیابان ولی عصر است و به دلیل اینکه سرکار می‌روم فرصت کافی برای گشتن و خرید اجناس از پاساژهای دیگر شهر را ندارم، به همین منظور تنها گزینه پیش رویم برای خرید، پاساژ صفویه است. 

کیفیت کالا در پاساژ صفویه مطلوب است، اما از نظر قیمت نسبت به سایر پاساژهای شهر تهران گران‌تر است. به طوری که با کمی وقت و گشتن در پاساژهای دیگر شهر می‌توانم اجناس مورد نیازم را ارزان‌تر خریداری کنم. به‌عنوان مثال به دلیل کمبود وقت مجبورم یک ژاکت با پارچه و دوخت کشور چین را حدود 45 هزارتومان خریداری کنم، درحالی که همین ژاکت در میدان ولی عصر کمتر از 35 هزار تومان قیمت دارد. 

در همین میان یکی دیگر از مشتریان در این باره تصریح می‌کند: در سنوات گذشته پاساژ صفویه به دلیل موقعیت جغرافیایی یکی از پاساژهای معروف و بسیار مطلوب شهر تهران محسوب می‌شد اما در حال حاضر این پاساژ نتوانسته از ظرفیت و پتانسیل خود استفاده کند. اکنون آن طور که باید و شاید اجناس خاص و با کیفیت در این پاساژ به فروش نمی‌رسد و هرزمان برای خرید کالا به پاساژ صفویه مراجعه کردم نتوانستم کالای مورد نظرم را خریداری کنم زیرا کالاهای موجود در این پاساژ مطابق با سلیقه همه اقشار جامعه نیست. همچنین کالاهای موجود در واحدهای تجاری پاساژ صفویه خاص و تک نیستند، به طوری که می‌توان همین کالا را در پاساژهای دیگر شهر که از نظر منطقه‌ای پایین‌تر هستند، با کمترین قیمت خریداری کرد، به همین دلیل با توجه به میزان درآمدم ترجیح می‌دهم برای خرید اجناس مورد نیازم به پاساژهای دیگر در سطح شهر تهران مراجعه کنم.