سردرگمی فرش ایرانی درسایه قوانین گمرک ایران و اوفک آمریکا

برای فرش های ایرانی که با هدف فروش و صادرات به آمریکا می رود راه برگشت و صادرات مجدد از این کشور ناهموار است؛ موضوعی که سیدرضی حاجی آقامیری رئیس کمیسیون صادرات اتاق ایران و عضو اتاق تهران  دربیست و دومین نشست این اتاق به گوش وزیر امور خارجه رساند.

ظریف هم انکار نکرد و گفت برای حل این مسئله تلاش هایی کرده و بازهم پیگیری خواهد کرد؛ قولی که شاید می توان به آن امیدوار بود، چرا که جای دادن بند 22 درمتن برجام که به موضوع صادرات فرش، هواپیما و... می پردازد، ترفند ظریف و هوشمندانه تیم مذاکره کننده ایرانی بود که نشان می دهد نه تنها برای برداشتن تحریم های هسته ای چانه زنی کرده، بلکه برای برداشتن برخی ممنوعیت های اثرگذار در اقتصاد کشور نیز برنامه داشت و امروز که این ممنوعیت ها به گواه برجام برداشته شده، بدیهی است که فعالان اقتصادی پس ازسال ها انزوا حالا چشم انتظار گشایش این در هستند.

آنچه رضی آقامیری به عنوان یک صادرکننده فرش در اتاق تهران را مطرح کرد، واکنش های متفاوتی را به دنبال داشت. یک روز بعد از این ماجرا باوجود آنکه ظریف این مشکل را تأیید کرد، خبرگزاری ایسنا درخبری که از قول یک مقام آگاه در ستاد اجرایی برجام وزارت امور خارجه منتشر کرد، گفته های این نماینده اتاق تهران را رد و به عبارتی صحبت های محمدجواد ظریف را نقض کرد. اوکه حاضر به افشای نامش نشده، گفته هیچ مانعی در این باره وجود ندارد و صادرات مجدد از آمریکا به کشور ثالث آزاد است.

این مقام همچنین درباره بازگشت فرش ها به ایران گفته است، بازگرداندن فرش به مقصد ایران از آنجا که صادرات از آمریکا محسوب می شود، نیاز به کسب اجازه از اوفک دارد و در 20 سال گذشته هیچ تاجری برای مجوز مراجعه نکرده است.

حاجی آقامیری که در روند بازگشت محموله صادراتی اش پیگیر حل این مشکل شده بود، جویای حل این مشکل شده و. . . عراقچی از وجود راهکار اخذ مجوز موردی خبر می دهد؛ موضوعی که محمد جواد ظریف هم در نشست اتاق تهران به آن اشاره کرد.

ظریف در این نشست گفت صادرات فرش به برجام افزوده شد و نقض آن نقض برجام است اما بازگشت فرش در مذاکرات و در برجام نبوده و نقض برجام نمی شود. اما مجوز موردی چقدر کارساز است.

سیدرضی حاجی آقامیری با اشاره به صحبت های آن مقام آگاه در این باره به «فرصت امروز» می گوید: ممکن است هیچ تاجری این کار را نکرده باشد، چون به مقررات سختش نگاه می کند و ممکن است تصمیم بگیرد از راه های غیر قانونی فرش ها را از آمریکا خارج کنند. این دلیل نمی شود که نیازی به مراجعه به اوفک نبوده است. مگر در مدتی که فرش ایران تحریم بوده و از طریق غیر قانونی به آمریکا وارد می شد معنی آن این بود که صادرات فرش ایران آزاد بود.

به گفته این صادر کننده، شریک تجاری اش در آمریکا با شرایط موجود از انجام هر اقدامی برای اخذ مجوز و خروج فرش از آمریکا واهمه دارد. او می گوید: من نمی دانم مجوز موردی کارساز است یا نه چون جرات نکردیم به این ماجرا وارد شویم. وقتی بانک های بزرگ از کار با ایران نگرانند، یک تجارت خانه کوچک جرات ندارد کار کند.

قوانین گمرکی هم جهت با موانع اوفک

واکنش دیگری که بلافاصله منتشر شد، صحبت های حمیدکارگر، رئیس مرکزملی فرش بود. او عوارض گمرکی را دلیل عدم بازگشت فرش های ایرانی عنوان کرده بود. این مقام هم مانند آن مقام آگاه، در حالی به صحبت های عضو اتاق تهران واکنش نشان داد که رضی حاجی آقا میری تنها موانع خروج فرش ایرانی از آمریکا را مطرح کرده بود و ایرادی بر صادرات فرش نداشت. اما سر صحبت را برای یکی از بزرگ ترین معضلات صادرکنندگان فرش باز کرد؛ موضوعی که برجام صادرات آن را هموار کرده، اما بازگشت آنها در گرو مجوز از اوفک و گمرک ایران است.

کارگر به قوانینی در گمرک ایران اشاره کرده است که به گفته حاجی آقا میری برای صادرکنندگان این کالا مشکلات زیادی ایجاد کرده است. موضوع فرش های بازگشتی است که ممکن است عملیات ساختاری روی آنها انجام شده باشد و شامل عوارض گمرکی  شوند که البته گمرک کشور هم به آن پاسخ داده است.

براساس ماده 119 قانون امور گمرکی کالاهای صادراتی که به هر علت عینا بازگشت داده شود با رعایت مقررات ماده65 قانون امور گمرکی مشمول معافیت است و در تبصره ماده 119 قانون امور گمرکی آمده است؛ منظور از کلمه «عیناً در این قانون» آن است که روی کالای صادراتی بازگشت شده به کشور، در خارج عملی انجام یا از آن استفاده نشده باشد.

البته گمرک در بخش دیگری از خبرش آورده است، با توجه به اینکه مشکل به موضوع صادرات برگشتی فرش های مستعمل یا استفاده شده مربوط می شود، گمرک ایران به منظور حل این مشکل به دلیل ایراد قانونی پیش نویس مصوبه ای را به هیأت وزیران داده تا براساس آن فرش هایی که ایرانی و دستباف است فقط به صرف ایرانی بودن مشمول این ماده قانونی نشود و عوارض گمرکی دریافت نشود؛ پاسخی که رضی آقا میری آن را دقیق می داند، امااین صادر کننده فرش مشکل را این مسئله می داند که وقتی کشوری عمده صادراتش فرش مستعمل است این چه قانونی است که می گویند فرش مستعمل نمی تواند برگردد. این خاصیت فرش ایرانی است.

او می گوید: اگرما این همه درباره فرش کشورمان مانور می دهیم، چرا باید برای بازگشتش ممنوعیت بگذاریم. به نظر من این مقررات ضد ارزش فرش است، ما نباید درباره بازگشت فرش ایرانی چه نو یا مستعمل موضع گیری کنیم. او که نزدیک به دو دهه است با بازار آمریکا کار می کند نزدیک به هفت سال است که اجازه صادرات نداشته و نتوانسته محموله های قبلی را بازگرداند.

به گفته حاجی آقا میری، برخی از صادرکنندگان هستند که شریک تجاری شان به جای بدهی، فرش ایرانی به آنها داده اند و نمی توانند آنها را بازگردانند. او می گوید: به جای این قوانین دولت باید برنامه های حمایتی داشته باشد که فعالان و دوستداران فرش بتوانند از نمایشگاه ها و گنجینه های فرش در کشورهای دیگر، فرش های ایرانی را خریداری کنند. به خصوص که قیمت فرش های ایرانی بسیار تنزل کرده است.

به نظر من هیچ منطقی پشت این قانون نیست که می گویند اگر فرشی بیرون رفت موقع بازگشت، مستعمل یا مرمت شده نباشد. به گفته او، درحال حاضر فرش های مستعمل از دیگر کشورها و حتی از ایران برای تعمیر به ترکیه می رود که هم برای آن کشور ارزآوری داشته و هم ایجاد اشتغال کرده است.

حاجی آقا میری در تحلیل آمار صادرات فرش به«فرصت امروز» می گوید: به نظر من صادراتی که بعد از برجام به آمریکا انجام می شود، همان بهتر که برنگردد، چراکه اغلب از نظر کیفی بسیار پایین است. همین فرش ها است که دردو سه دهه گذشته جایگاه فرش ایرانی را تضعیف کرده و می کند. ما در اوایل دهه 60، یک میلیارد و 700 میلیون دلار صادرات فرش داشتیم. من درباره فرش های نفیس و ارزشمندی حرف زدم که روزی ایران را پایتخت فرش دستباف جهان کرده بود.

به گزارش «فرصت امروز» و براساس چهارمین گزارش سه ماهه وزارت امور خارجه به نقل از خبرگزاری ایسنا، صادرات فرش دستباف به کشورهای مختلف در هشت ماهه سال جاری به میزان ۲۰۵ میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال گذشته ۲۴درصد رشد داشته است. صادرات فرش دستباف ایرانی از سال ۲۰۱۰ تا ابتدای ۲۰۱۶ به آمریکا متوقف شده بود.