ساماندهی چک در مجلس کلید خورد

کمیسیون اقتصادی مجلس درحالی در جلسه اخیر درخصوص کلیات طرح ساماندهی چک به اجماع رسید و آن را تصویب کرد که بانک مرکزی در یک سال گذشته چندین بار اعلام کرده که در حال ساماندهی چک در کشور است. به گزارش تسنیم، در جلسه چهارشنبه کمیسیون اقتصادی مجلس کلیات طرح چک تصویب شد. طرحی که به گفته ایرج ندیمی، عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی با تصویب کلیات آن زمینه و اجازه ورود به مسئله چک و حل مسائل و مشکلات مربوط به آن و جهت‌دهی منابع فراهم می‌شود. ندیمی گفته، در طرح مذکور مجلس تلاش کرده است رویکرد جدیدی را در رابطه با بحث چک در پیش گیرد و از نظر همه نمایندگان در این خصوص بهره گیرد.

در بخش دلایل توجیهی این طرح آمده است: «باوجود تمام مصوبات و با وجود اهتمام دستگاه قانون‌گذاری و قضایی کشور برای حل یا به حداقل رساندن معضل چک بلامحل، نمود بیرونی چنین مصوباتی از جمله افزایش آمار صدور چک بلامحل، انباشته شدن زندان‌های کشور از مرتکبان این جرم و عدم دستیابی بخش عمده‌ای از دارندگان این‌گونه چک‌ها به مطالبات قانونی خود، موید عدم موفقیت در این عرصه است.» اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس درحالی در جلسه روز قبل درخصوص کلیات این طرح به اجماع رسیدند و آن را تصویب کردند که بانک مرکزی در یک سال گذشته چندین بار اعلام کرده که در حال ساماندهی چک در کشور است.

محورهای اساسی طرح یاد شده عبارتند از: پیش‌بینی مکانیسمی دقیق و توام با سخت‌گیری جهت افتتاح حساب و دریافت دسته چک، تعیین سقف اعتبار و نیز پیش‌بینی رنگ‌بندی برای هر برگ چک، تشکیل پرونده الکترونیکی چک و امکان دستیابی اشخاص به اطلاعات این سامانه، حذف فرآیند دادرسی درخصوص چک‌های برگشت‌شده، پیش‌بینی امکان صدور چک الکترونیکی و به رسمیت شناختن مسئولیت تضامنی بانک.

اگر به مصاحبه‌های مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات بانک مرکزی طی چند ماه گذشته نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که بانک مرکزی در حال اجرایی کردن محورهای طرح مصوب شده مجلس است. از طرفی کسب اطلاع از بانک مرکزی نشان می‌دهد که سامانه چک و اسناد وصولی کاغذی (چکاوک) تا پایان اسفند در تمام 30 استان کشور راه‌اندازی شده است. کارکرد این سامانه بسیار راحت و از طرفی دارای ضریب امنیتی بالایی است و ایرادهای سیستم سنتی مثل کندی عملیات تسویه به دلیل پردازش دستی، بالا بودن ریسک حمل‌و‌نقل چک، عدم امکان نظارت موثر بانک مرکزی بر فرآیند تسویه بین بانکی و.... را ندارد. کارکرد چکاوک به این صورت است که مشتری چک را به بانک خود تحویل می‌دهد، شعبه تحویل گیرنده چک پس از اسکن چک، تصویر چک را به همراه برخی اطلاعات نظیر شماره حساب و نام ذی‌نفع با استفاده از بارکدخوان به سامانه منتقل کرده و پس از تایید شعبه، تصویرچک به همراه اطلاعات مورد نیاز به بانک بدهکار‌ منتقل‌ می‌شود.

شعبه پرداخت‌کننده پس از کنترل اطلاعات و کنترل موجودی حساب مشتری در صورت کفایت حساب، چک را پاس کرده و در غیر‌این صورت در سامانه، عدم کفایت موجودی اعلام می‌شود. بانک بستانکار نیز براساس نتیجه اعلام شده توسط بانک بدهکار وجه موردنظر را به حساب مشتری واریز می‌کند. نکته حائز اهمیت این است که سامانه چکاوک مسئولیت تبادل تصاویر و اطلاعات چک را بر عهده دارد و عملیات تسویه بانک و مشتری و بانک بستانکار با بانک بدهکار از طریق سامانه پایا و ساتنا صورت می‌پذیرد. 

چکاوک یک سامانه تکمیلی هم دارد که نام آن سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک یا به اختصار صیاد است که براساس آن روی هر برگه چک کدی قرار می‌گیرد که از طریق استعلام آن سابقه چک برگشتی مشخص می‌شود. با این حال اگر کمیسیون اقتصادی مجلس هم طرح خود را در صحن به رأی بگذارد و تصویب آن را بگیرد می‌توان امیدوار بود که پروژه ساماندهی چک که توسط بانک مرکزی در حال پیگیری است توسط مجلس دارای الزام قانونی هم خواهد بود و عملیاتی شدن آن سهل‌تر و عدول از آن جرایم سنگین‌تری به دنبال خواهد داشت.