رهبری دانش گرایانه

سومین کنفرانس بین المللی مدیریت دانشی با رویکرد رهبری دانشگران، هشتم مهرماه همزمان با روز بزرگداشت مولوی در دانشگاه خاتم برگزار شد. تفاوت این دوره از همایش با دوره های قبل در برگزاری آنلاین آن بود و سومین همایش مدیریت دانشی به دلیل محدودیت های کرونایی با حضور بیش از 650 نفر از اساتید دانشگاه، پژوهشگران و مدیران سازمانی به صورت مجازی برگزار شد.

در این همایش، دکتر مجید قاسمی مدیرعامل بانک پاسارگاد و رئیس انجمن مدیریت ایران، پروفسور آندریاس برندنر رئیس انجمن مدیریت دانش اتریش، دکتر بیژن خرم مشاور مدیریت و از بنیان گذاران سازمان مدیریت صنعتی، دکتر مهدی شامی زنجانی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، دکتر محسن قدمی مدرس دانشگاه، دکتر علی اصغر پورمند مدیرعامل شرکت میدکو و دکتر آذر صائمیان دبیر علمی همایش سخنرانی کردند. همزمان با برگزاری کنفرانس، سومین دوره جایزه مدیریت دانشی نیز برگزار شد و شرکت‏ های برتر در این زمینه شناخته شدند. همچنین براساس تفاهم نامه‎ای که بین انجمن مدیریت ایران، دانشگاه خاتم و انجمن مدیریت دانش اتریش امضا شد، به زودی دانشکده مدیریت دانشی در ایران راه‎ اندازی می شود.

ویژگی رهبران دانشگرا از نگاه مجید قاسمی

دکتر مجید قاسمی در این همایش به اهمیت رویکرد رهبری دانشگرایانه اشاره کرد و رهبری دانشگرایانه را مقدم بر مدیریت دانشی دانست. به اعتقاد قاسمی، رهبری دانشگرایانه به عنوان یک نیروی محرک برای مدیریت دانشی عمل می کند و به عنوان یک نگرش یا عمل قابل مشاهده یا ضمنی به «ایجاد»، «اشتراک» و «بهره ‏برداری» از دانش جدید سرعت می‏بخشد؛ به طوری که منجر به تحولی در تفکر و نتایج جمعی ‏شود.

او دانشگران را دارایی هر سازمانی خواند و با اشاره به سرمایه انسانی دانشگرا گفت: «کارفرمایان، دانشگران را به عنوان دارایی های‏ سازمان که دارای مهارت و استعدادهای منحصر به فرد و متفاوتی هستند، در نظر می گیرند. ماهیت کار دانشی به دانشگران امکان می‏دهد مهارت های رهبری را کسب کنند و از آزادی عمل بیشتری بهره ببرند؛ یعنی سرمایه های انسانی اگر ویژگی های دانشگری را داشته باشند، به حدی می رسند که نیاز به رهبری توسط فرد دیگری را ندارند و به تنهایی می توانند کار خود و اطرافیان شان را رهبری کنند. ماهیت کار دانشی همچنین به دانشگران این امکان را می‏دهد که به دلیل توانمندی های ‎شان، وضعیت بهتری به لحاظ انعطاف و عملکردی در جایگاه های مختلف داشته باشند.»

مدیرعامل بانک پاسارگاد سپس به ویژگی های رهبری دانشگرایانه اشاره کرد و ادامه داد: «رهبران دانشگرا با پشتیبانی از توسعه کانال‏ ها و مؤلفه های مدیریت دانشی، از سبک، انگیزش، ارتباطات و به‏ کارگیری ارتقای سرمایه انسانی برای هدایت عملکرد نوآوری سازمان استفاده می کنند. رهبری دانشگرایانه در حالی منجر به ایجاد تحولی در تفکر و نتایج جمعی می شود که در این بحث، رقابت بین همکاران یک مجموعه و دانشگران مطرح نیست، بلکه یکی از ویژگی های دانشگران این است که یافته های جدید و ایده های خود را برای ایجاد تحول در تفکر و نتایج کار جمعی با همدیگر به اشتراک می گذارند.»

وی با بیان اینکه «رهبری دانشگرانه مقدم بر مدیریت دانشی است»، گفت: «اگر در حوزه رهبری نتوانیم دانشگرانه عمل کنیم، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که در حوزه مدیریت، دانشگرانه مدیریت شود. در حقیقت، رهبری دانشگرانه به عنوان یک نیروی محرک برای مدیریت دانشی عمل می کند و می تواند منجر به تقویت قابلیت های آن شود. هرچه سطح رهبری دانشگرانه بالاتر باشد، سطح مدیریت دانشی هم ارتقای بیشتری خواهد یافت.»

رئیس هیأت مدیره انجمن مدیریت ایران، مهمترین اهداف یک رهبر دانشگرا به عنوان الگوی سازمان را، تقویت و تشویق یادگیری از طریق به چالش کشیدن سرمایه‏ انسانی و تحریک فکری آنان، تشویق یادگیری سازمانی از طریق ایجاد انگیزه و آموزش، اشاعه فرهنگ یادگیری حرفه‏ای و توسعه «انتقال، ذخیره و استفاده از دانش» برشمرد و افزود: «انگیزش، عنصر مهم دیگری در رهبری دانشگرانه است. یکی از مهمترین وظایف رهبران این است که بدانند عوامل انگیزشی متنوعی بر افراد تأثیرگذار است بنابراین رهبران باید بسته به نوع سلایق افراد در سازمان، از طیف متنوعی از رویکردهای انگیزشی استفاده کنند.»

به گفته او، «رهبری دانشگرانه شرایط مطلوبی را برای ایجاد تعهد بیشتر در انجام فعالیت‎های تحقیق و توسعه جهت یادگیری خلاقانه و مبتنی بر تجربه مهیا می‏کند. در شرکت های مبتنی بر دانش، «الگومحوری» باعث ایجاد یک حس مشترک درخصوص هدف والاتری می شود که نوآوری را به عنوان یک آرمان برای رهبران و سرمایه انسانی سازمان مطرح می سازد.»

7 ستون خردمندی در رهبری (مؤلفه های خردمندی)

قاسمی در ادامه صحبت هایش به خصایص رهبران دانشی اشاره کرد و گفت: «رهبران دانشگرا، تلاش های دانشگران را شناسایی و تشویق می کنند و از ترویج رفتارهای منفی که انتقال، اشتراک و به کارگیری دانش را به خطر می اندازد، اجتناب می کنند. رهبران دانشگرا همواره مثبت فکر می کنند و حتی از اخبار منفی نیز نکات مثبتی را استخراج می کنند و از آنها در جهت رشد سازمان ایده می گیرند. باید توجه داشت که نگاه منفی در محیط کار، روحیه دانشگری و انگیزه را کاهش می دهد. این رهبران ضمن برخورداری از چشم انداز راهبردی، انگیزاننده، ارتباط‎‏دهنده، عامل تغییر، مربی، راهنما و الگو، تسهیل‏ کننده یادگیری در سازمان و همچنین مجری دانش در سازمان نیز هستند. در همین راستا، گفتن این نکته خالی از لطف نیست که وقتی بانک پاسارگاد تأسیس شد، ما شعاری با عنوان «بانک پاسارگاد، یک سازمان یادگیرنده تندآموز است» را در نظر گرفتیم.»

او سپس 7 ستون خردمندی در رهبری را شامل مولفه های تسلط بر خود، درک، تحول، رفتار، قضاوت، عدالت و اقتدار برشمرد و درباره هر یک از آنها گفت: «تسلط بر خود، تسلط بر وجهه روان شناختی، احساسی و جسمی خود در افزایش سطح اعتماد به نفس، مقاومت و سلامت مشهود است. این موضوع باعث می شود تا رهبران در پاسخگویی به موقعیت های پرتنش، انتخاب موثری داشته باشند. درک نیز شامل مشاهده دقیق جزییات است. بینش عمیق روان شناختی نسبت به خود و اطرافیان، رهبران را قادر می سازد موقعیت ها را با دقت تحلیل کنند و درک بهتری از آنچه مهم است، داشته باشند. در ارتباط با تحول نیز رهبران هرگز ساکن نمی مانند، دائما رشد می کنند و درک خود از جهان را توسعه می دهند.»

وی در ادامه به 4 مولفه دیگر خردمندی (رفتار، قضاوت، عدالت و اقتدار) اشاره کرد و ادامه داد: «خرد این توانایی را در رهبران ایجاد می کند که چگونه می توان یک آرمان را به واقعیت تبدیل کرد. آنچه یونانیان باستان به آن «خرد عملگرا» (Phronesis) می گفتند. رهبران خردمند همچنین باید آماده باشند تا تعصبات گذشته را کنـار گذارند و در یک فرآیند «تصمیم گیری باز» (مبتنی بر تحقیـق و پرسش به جای جانبداری) شرکت کنند. از سوی دیگر، عدالت و انصاف از «احترام» ناشی می شود و رهبران خردمنـد این احترام را نشان می دهند. آنها همچنین از طریــق تعامــل مــؤثر بــا «طرفــداران»، «منتقدان» و «افراد بی طرف»، این درک را در آنها ایجـاد می کنند که از شایستگی رهبری برخوردارند.»

رئیس هیأت مدیره انجمن مدیریت ایران در جمع‎بندی صحبت هایش گفت: «مدیرانی که قصد موفقیت دارند، باید اطلاعات خود را به روز کرده و از این اطلاعات و انباشت دانش در جهت مدیریت خود بهره برداری کنند. توصیه می کنم در هیچ مرحله ای از مثبت ‎اندیشی عدول نکنید، چراکه در حوزه مدیریت، هرگز کاری وجود ندارد که نتوان آن را انجام داد. با توجه به توانایی هایی که خداوند در انسان قرار داده، او می تواند دنیایی را متحول کند؛ همانطور که در حال حاضر نیز دنیا براساس تفکر و مدیریت انسان ها اداره می شود و ما هم در کشور عزیزمان از منبع بی کران سرمایه انسانی هوشمند و توانمند برخوردار هستیم.»

چالش های توسعه دانشی در ایران و جهان

پروفسور آندریاس برندنر (Andreas Brandner) رئیس انجمن مدیریت دانش اتریش نیز در این همایش، رهبری دانشگران را یک چالش چندوجهی خواند و ابعاد آن را بررسی کرد. او سخنانش را پیرامون چالش های توسعه دانشی ایران بیان کرد و به تشریح مدل مدیریت دانشی برای توسعه پرداخت. برندنر همچنین به نکاتی در مورد فرهنگ دانشی و ویژگی های سازمان های دانشی اشاره کرد و در پایان گفت که براساس تفاهم نامه منعقدشده بین انجمن مدیریت ایران، دانشگاه خاتم و انجمن مدیریت دانش اتریش به زودی دانشکده مدیریت دانشی در ایران پایه گذاری خواهد شد.

سپس دکتر بیژن خرم به تشریح رهبری دانشگران و نخبگان با رویکرد سیستمی پرداخت و صحبت هایش را با اشاره به سیر تکوین حیات اجتماعی و چالش های جهان پسامدرن پی گرفت. دکتر مهدی شامی زنجانی نیز سخنانش را تحت عنوان «تفکر دیجیتال؛ کلید رهبری تحول آفرین در عصر حاضر» ارائه کرد و به بازخوردهای انقلاب دیجیتال در سبک زندگی بشر پرداخت. قابلیت های عصر دیجیتال و اهمیت رهبری تحول دیجیتال، پایان بخش حرف های او بود. همچنین دکتر محسن قدمی درباره مدیران دو وجهی و تعاملی در مدیریت دانایی صحبت کرد و ابعاد سازمان های یادگیرنده و یاد دهنده براساس مکتب مدیریت دانایی استراتژیک را توضیح داد. دکتر علی اصغر پورمند، مدیرعامل میدکو هم از تجربیات مدیریت دانشی در شرکت های زیرمجموعه میدکو سخن گفت و دستاوردهای رویکرد دانشی در این هلدینگ را برشمرد.

در انتهای همایش نیز دکتر آذر صائمیان، دبیر علمی کنفرانس به ارائه گزارشی از روند سومین دوره جایزه بین المللی مدیریت دانشی پرداخت و گفت که 22 شرکت متقاضی حضور در فرآیند ارزیابی سومین دوره جایزه مدیریت دانشی بودند و پس از ارزیابی و انجام مراحل مختلف، شرکت های برتر موفق به کسب تندیس و گواهینامه شدند. صائمیان همچنین بیانیه سومین کنفرانس بین المللی مدیریت دانشی را قرائت کرد و در ادامه جوایز سومین دوره جایزه مدیریت دانشی به مدیران سازمان های برگزیده اهدا شد.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com