«فرصت امروز» بازار نوشت افزار را بررسی می‌ کند / جای خالی قلم ایرانی در دست دانش‌ آموزان

شهریوربه پایان نزدیک است و تب و تاب گشایش مجدد مدارس باعث رونق برخی بازارها از جمله نوشت‌افزار شده، درحالی که براساس آمار ارائه شده سهم تولیدات داخلی نوشت‌افزار از کل بازار چند ده‌ میلیاردی ایران کمتر از 5درصد بوده و اکنون بازار نوشت‌افزار کشورمان در تسخیر تولیدات چین، هندوستان و برخی کشورهای اروپایی است. اما آیا واقعا تولید‌کنندگان ایران توان تامین نیازهای بازار نوشت‌افزار کشور را ندارند؟ یا اینکه مشکلات دیگری باعث شده تا صنعت تولید نوشت‌افزار کشورمان به حاشیه برود و اکنون شاهد جولان انبوهی از تولیدات خارجی با تصاویر و نمادهای خارجی داخل بازار باشیم؟ از این رو «فرصت امروز» سری به بازار نوشت‌افزار پایتخت زده تا دریابد جایگاه تولیدات ایرانی در سبد خرید خانواده دانش‌آموزان چقدر است و برای رفع مشکلات تولید این محصولات در ایران چه اقدام‌هایی باید صورت گیرد؟ در این زمینه گفت‌وگوهایی داشته‌ایم با فعالان این حوزه و مسئولان صنفی این صنعت.

بهرام آجرلو، رئیس اتحادیه لوازم التحریر کرج، ضمن تایید سهم کوچک تولیدات ایرانی از بازار داخلی کشورمان به «فرصت امروز» می‌گوید: هر سال با نزدیک شدن فصل مدارس اکثر رسانه‌ها به بحث واردات و قاچاق گسترده نوشت‌افزار به داخل کشورمان پرداخته و گزارش‌های متفاوتی از آن ارائه می‌دهند درحالی که با گذشت تنها دو هفته از آغاز مدارس همه این موارد به دست فراموشی سپرده می‌شود.

این مقام صنفی در ادامه می‌افزاید: همان‌طور که می‌دانیم بهترین فصل فروش کسب وکارهای مربوط به صنف نوشت‌افزار، نیمه شهریورماه و اوایل فصل آغاز مدارس است درحالی که دقیقا در همین زمان شاهد هجوم انبوهی از دستفروشان و برگزاری غیراصولی نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا در اقصی نقاط کشورمان هستیم که مسئول اصلی این اتفاق شهرداری‌ها هستند. آجرلو درباره افزایش دست‌فروشان در گوشه و کنار خیابان و مترو یا اتوبوس نیز تصریح کرد: بارها و بارها مسئولان درباره ورود غیرقانونی کالاهای اینچنینی هشدار داده‌اند که عمده‌ آنها از طریق دستفروشی عرضه شده و راهی کیف دانش‌آموزان می‌شود و این امر تهدیدی برای اقتصاد فروشندگان و البته تولیدکنندگان داخلی است درحالی که مسئولان اگر واقعا تصمیم به حمایت از صنف یاد شده دارند باید جلوی عرضه این‌گونه لوازم‌التحریر را گرفته و مانع از توزیع گسترده و سازمان‌یافته آنها شوند.

وی با اشاره به حضور برخی برندهای بسیار معروف ایرانی در منطقه خاورمیانه و حتی اروپا افزود: اکنون چند برند بسیار معروف که دارای گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی از لحاظ استاندارد و کیفیت تولیدات شناخته شده‌اند، مشغول فعالیت اقتصادی و تولید در بازار کشورمان هستند که همین موضوع باعث افتخار است اما متاسفانه محصولات این برندها داخل کشورمان به‌رغم کیفیت بالا و استانداردهای بین‌المللی زیاد مورد استقبال قرار نمی‌گیرند چون تبلیغات مناسبی برای استفاده محصولات ایرانی در خانواده‌ها توسط رسانه‌ها انجام نشده است.

این مقام صنفی همچنین با اشاره به کوچک شدن سبد خرید کالاهای ایرانی در بخش لوازم التحریر می‌گوید: براساس بررسی‌های انجام شده در سال‌های گذشته همواره شاهد کوچک‌تر شدن سبد خرید خانواده‌ها از محصولات تولیدات داخلی بوده‌ایم همین موضوع باعث شده تا برخی از تولید‌کنندگان به دلیل ناتوانی در تامین منابع اقدام به کوچک کردن تنوع محصول‌خود کنند. به‌عنوان مثال یکی از برندهای مطرح نوشت‌افزار کشور تا سه‌‌سال گذشته در سبد محصولات خود حدود ١٥مدل کالا تعریف کرده بود که امسال تنوع اقلام این برند به ٨نوع کاهش یافته ‌است.

وی درباره کیفیت اقلام داخلی نیز معتقد است: باور کنید کیفیت محصولات ایرانی آن‌قدر بالاست که اگر لوگو و برند آنها حک نشود مشتری نمی‌تواند آن را از کالای خارجی تشخیص دهد اما افزایش هزینه‌های تولید، قدرت رقابت را از تولیدکنندگان داخلی گرفته است. همین امسال نرخ بعضی از انواع دفترچه‌های چینی در بازار ایران ٥ تا ١٠‌درصد نسبت به ‌سال گذشته کاهش داشته است اما قیمت دفترچه‌های ایرانی به‌طور متوسط ٢٠‌درصد گران‌تر شده است.

این مقام صنفی افزود: افزایـــش قیمـت لوازم‌التحریر داخلی در مقابل کاهش قیمت نوشت‌افزار خارجی در شرایطی اتفاق می‌افتد که تعرفه واردات لوازم‌التحریر به کشور حداقل ٢٨‌درصد برای واردات لوازم ضروری و حداکثر ٣٥درصد برای تجارت اقلام لوکس و فانتزی است. اگر سود قابل توجه تاجران و دلالان لوازم‌التحریر را به‌درصد بالای تعرفه‌های گمرکی اضافه کنیم به سادگی می‌توان متوجه شد که تولیدکنندگان نوشت‌افزار در ایران تا چه اندازه برای رقابت با همتایان خارجی خود ضعیف به نظر می‌رسند.

500 میلیارد تومان گردش مالی و تعطیلی واحدهای تولیدی

در همین حال، علی عبدی، مدیر فروش شرکت تولیدی آریا می‌گوید: بسیاری از برندهای لوازم‌التحریر نوستالژیک ایرانی هستند که می‌توانند برای بازار کار ایران بسیار مفید باشند اما متاسفانه تاکنون هیچ توجهی به آنها نشده و فرصت‌های شغلی بسیاری نادیده گرفته شده است.

این فعال بازار تولید لوازم التحریر در ادامه به خبرنگار ما گفت: این شرکت برای سال‌جاری با استخدام 90 نفر در بخش تولید مداد سعی در ایجاد اشتغال در بازار کار کشورمان کرده است درحالی که یقین داریم بقا و ادامه روند تولید محصولات این خط تولید منوط به تبلیغات و شناخت خریداران از کیفیت و تنوع محصولاتش است. به‌طورکلی شاید از نظر خانواده‌ها خرید یک عدد مداد یا یک لیوان آب زیاد قابل توجه نباشد اما اگر همین مداد یا لیوان آب از تولیدات با کیفیت ایرانی خریداری شود در مجموع چند ده هزار فرصت شغلی برای جوانان و متخصصان ایرانی ایجاد خواهد شد که بهتر است امسال آن را نادیده نگیریم چون اهمیت اشتغال در بازار داخلی کشورمان برهیچ‌کس پوشیده نیست.

وی درباره گردش مالی لوازم التحریر در کشورمان تصریح کرد: اگر واقعا قصد تخمین و برآورد حجم گردش مالی صنعت لوازم التحریر و نوشت افزار را داریم کافی است فقط از مهدکودک تا مقطع دبیرستان به تعداد دانش‌آموزان توجه کنیم و برای هرکدام متوسط هر سال فقط 30هزار تومان برای تهیه لوازم التحریر در نظر بگیریم حالا در همین مقطع درخواهیم یافت با نزدیک به 13میلیون نوآموز و دانش‌آموز موجود در ایران نزدیک به 500 میلیارد تومان گردش مالی خواهیم داشت اما سهم تولیدکنندگان ایرانی تنها 5درصد از کل این بازار است. البته نباید فراموش کنیم ارقام بیشتر از این برآورد می‌شود چون لوازم و تجهیزات اداری و البته نوشت‌افزار دانشگاهی در این میان گنجانده نشده است.

اجناس چینی بهداشتی نیستند

عبدی در ادامه به کیفیت محصولات وارداتی از چین اشاره کرد و گفت: همان‌طور که می‌دانیم بحث واردات نوشت‌افزار از چین صرفا بعد تجاری داشته و نمی‌توان به کیفیت آنها اعتماد کرد هرچند ارگان‌های مسئول در این زمینه نیز زیاد برای واردات قانونی آنها سختگیری‌نمی‌کنند درحالی که محصولات بسیاری از برندهای داخلی با استفاده از رنگ‌های خوراکی حتی برای بدنه مدادها سعی در کنترل بهداشت جامعه دارد. وی افزود: در محصولات چینی، تولیدکنندگان و البته واردکنندگان صرفا به نوع و شرایط بسته‌بندی برای جلب نظر والدین توجه دارند درحالی که کیفیت مواد اولیه گاهی می‌تواند باعث ایجاد حساسیت و آلرژی برای کودکان و دانش‌آموزان به‌ویژه در بحث انواع رنگ‌ها مانند گواش و آبرنگ باشد. از این رو بهترین راهکار این است که رسانه‌ها در این زمینه اطلاع‌رسانی کرده و به خانواده‌ها نسبت به این موضوع هشدار دهند که نباید صرفا به دلیل ارزان بودن اجناس یاد شده بحث کیفیت و سلامت کودکان را نادیده بگیرند.

این فعال صنفی در تولید لوازم التحریر با اشاره به کیفیت نامطلوب مواد اولیه محصولات چینی تصریح کرد: جالب اینجاست که چندی پیش وزارت بهداشت با ارسال نامه‌ای به واحدهای تولید‌کننده و صنفی لوازم التحریر از آنها خواسته درصورت مشاهده اجناس چینی در فروشگاه‌ها مسئولان این وزارتخانه را برای جمع‌آوری آنها مطلع کند اما سوال اینجاست که واقعا این حمایت از تولید‌کننده داخلی است و آیا وظیفه تولید‌کننده است که به رصد بازار برای یافتن اجناس قاچاق بپردازد؟

عبدی به استانداردهای بسیار قابل قبول در برخی از تولیدات ایرانی تاکید داشت و گفت: اکنون برخی از تولید‌کنندگان ایرانی دارای تاییدیه‌های استاندارد معتبر اروپایی هستند و به همین اعتبار توان صادرات به کشورهای مختلف را از نظر کیفیت و بهداشت تولیدات خود دارند یا در نمایشگاه‌های بین‌المللی مورد استقبال خریداران خارجی قرار گرفته‌اند، اما همین محصولات در بازارهای داخلی به دلیل ناآگاهی مردم و خریداران بی‌کیفیت خوانده شده و به آنها توجه نمی‌شود درحالی که اگر اطلاع‌رسانی از سوی رسانه‌ها صحیح انجام می‌شد نه‌تنها از تولید داخلی حمایت شده بود، بلکه زمینه اشتغال و تولید متنوع لوازم التحریر در کشورمان همواره مهیا بود.

قاچاق کمر تولید را شکسته است

وی به حجم بسیار بالای قاچاق نوشت‌افزار نیز اشاره کرد و افزود: همواره در بخش‌های مختلف اقتصادی کشورمان آمار غیرقابل تصوری از قاچاق می‌شنویم یا می‌خوانیم ولی هیچ‌کس از خود تاکنون سوال نکرده امروز که خوشبختانه به واسطه تلاش و همت بالای نیروی انتظامی و نیروهای نظامی کشورمان با وجود انبوه ناآرامی‌ها در اطراف کشورمان در شرایط کاملا عادی و بدون دغدغه به سرمی‌بریم که نشانه اقتدارکشورمان است، پس چطور این‌همه کالای قاچاق در بازار فروخته می‌شود؟

عبدی عمده معبر ورودی کالاهای قاچاق در این صنف را بازارچه‌های مرزی و البته مناطق آزاد دانسته و گفت: اگر کمی دقت کنیم اکنون بسیاری از دستفروشان داخل مترو یا کنار خیابان اقدام به فروش محصولاتی چون مداد رنگی، خودکار یا حتی دفتر یادداشت و نقاشی در طرح‌های مختلف می‌کنند که همگی این لوازم در شرایطی کاملا برنامه‌ریزی شده از مرزهای کشورمان وارد بازار مصرف داخل کشور شده است.

وی معتقد است چون دولتمردان ایران زمینه اقامت و البته اشتغال برخی از شهرهای مرزی کشورمان را مدنظر دارند این موضوع یعنی حجم کالاهای قاچاق به‌خصوص در لوازم کوچک مثل لوازم التحریر را که ارزش افزوده بسیار قابل ملاحظه‌ای برای واردکنندگان دارد زیاد جدی نگرفته‌اند و همین موضوع کمر تولید را شکسته است.

در شخصیت‌سازی دچار مشکل هستیم

علی عبدی در ادامه به اهمیت شخصیت‌سازی در لوازم تحریر اشاره کرد و افزود: مدتی است در برخی محافل صحبت از شخصیت‌سازی در تولید لوازم التحریر و نوشت افزار شده است و کارگروه‌های مختلفی نیز در این زمینه تشکیل شده است اما شاهد این موضوع هستیم که اکثر این طرح‌ها ناموفق بوده‌اند چون ایران در زمینه شخصیت‌سازی بسیار مشکل دارد و نمی‌تواند همانند تولیدات هدفمند خارجی وارد بازار شود.

وی به روند شخصیت‌سازی در این زمینه اشاره و تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانیم بسیاری از لوازم التحریر یا حتی اسباب‌بازی‌های موجود بازار از روی شخصیت‌های کارتونی یا فیلم‌های سینمایی ساخته شده‌اند به این صورت که ابتدا این فیلم‌ها و شخصیت‌ها بارها و بارها از طرق مختلف برای کودکان و حتی بزرگسالان تکرار می‌شود و درپی آن شرکت‌ها اقدام به طراحی و تولید نوشت افزار با استفاده از این شخصیت‌ها می‌کنند درحالی که در ایران نه‌تنها این اتفاق روی نمی‌دهد، بلکه اگر تولید‌کننده‌ای قصد استفاده از یک شخصیت معروف کارتونی ایرانی را داشته باشد باید به صدا و سیما مبلغی را بپردازد درحالی که ایران اصلا عضو کپی‌رایت نیست و تولید‌کنندگان به سادگی و بدون هیچ‌گونه هزینه‌ای می‌توانند شخصیت‌های معروف خارجی را تولید کنندکه در ذهن اکثر کودکان و مخاطبان‌شان شناخته شده است. بنابراین همین مشکلات زمینه حذف شخصیت‌های داخلی را ایجاد کرده است.

این فعال در زمینه تولید نوشت افزار در ادامه گفت: کشورهای غربی و تولید‌کنندگان خارجی با استفاده از شخصیت‌های ساختگی اما محبوب کارتون‌های‌شان سعی در جلب نظر مخاطبان بازارشان دارند حال آنکه ایران با داشته‌های بسیار معروف خود مثل شخصیت‌های تاریخی هنوز در این زمینه نتوانسته رقیب قابل توجهی برای انواع و اقسام تصویرهای فضایی و شخصیت‌های کارتونی خارجی باشد و همین موضوع به حذف برخی تولیدکنندگان از چرخه تولید و شکست بسیاری از طرح‌های بومی کردن تصاویر منجر شده است.

شخصیت‌های ایرانی برای مخاطبان شناخته شده نیستند

در همین حال احمد رنجبر یکی از فروشندگان لوازم التحریر در بازار با تایید این مشکل در بازار تولید لوازم التحریر می‌گوید: وقتی متقاضیان وارد فروشگاه می‌شوند بخش قابل توجهی از تولیدات با تصاویر کارتون‌های خارجی و همچنین شخصیت‌های خارجی طراحی شده‌اند درحالی که بخش کوچکی مربوط به شخصیت‌های ایرانی است اما همواره این خارجی‌ها هستند که از سوی مخاطبان خریداری می‌شوند چون کودکان به واسطه کارتون‌ها و فیلم‌های سینمایی مختلفی که از آنها دیده‌اند با تصاویر روی این لوازم آشنا هستند حال آنکه اگر تصویر شهید همت یا حسین فهمیده را روی دفتر یادداشت و کیف چاپ کنید کمتر کودکی است که آنها را بشناسد چون برای آنها شخصیت‌سازی دقیق و هدفمند نشده است. 

رنجبر به ناتوانی رقابت قیمتی محصولات ایرانی با خارجی‌ها به‌خصوص چین اشاره کرد و افزود: اکنون در بازار لوازم التحریر بخش قابل توجهی از محصولات کشور چین خودنمایی می‌کند درحالی که مدتی است محصولات هندی هم توانسته‌اند جای خود را در بازار فروش باز کنند و باید منتظر آینده قوی‌تری از محصولات کشور یاد شده در بازار ایران باشیم. در همین حال هر روز شاهد کاهش قدرت رقابت تولیدات ایرانی به دلیل حجم نابرابر توان تولیدی ایرانی‌ها که مستقیم در قیمت تمام شده تاثیرگذار است، هستیم.