تصمیم‌سازی و تناقض در انتخاب (بخش دوم)

با در نظر گرفتن نقص‌های موجود در تفکر و الگوهای مقابله، دو مشکل بالقوه که حاصل فرهنگ و جو حاکم بر سازمان یا شرکت تجاری است بروز می‌کند: فکر گروهی و گوناگونی اندیشه‌ها.

گوناگونی اندیشه‌ها

زمانی بروز می‌کند که اشخاص با افراد هم طراز یا مافوق خود دچار اختلاف نظر می‌شوند. معمولا از بیان مخالفت استقبال نشده و به محض بروز و ظهور آن سرکوب می‌شود اگرچه این موضوع ممکن است نوعی خشونت غیر‌فعال به نظر برسد. نظر مخالف اغلب در پس‌زمینه پنهان باقی مانده و به جای طرح رسمی آن در موقعیت مناسب نظیر جلسات اداری رسمی، به‌صورت غیر‌رسمی در مباحثات روزانه مطرح می‌شود.

گوناگونی افکار و آرای افراد بسیار مضر بوده و مانع از تجزیه و تحلیل موثر و تصمیم‌گیری می‌شود، زمانی که نظرات یک گروه بر دیگران مسلط می‌شود این موضوع حاد‌تر شده و اوضاع بدتر می‌شود. این تشتت آرا عموما خود را در یک چرخه به‌صورت خودکفا تغذیه کرده و هرگونه تلاش برای تغییر این وضعیت به‌عنوان تلاش از سوی گروهی به منظور تسلط بر دیگر گروه‌ها ارزیابی می‌شود، بنابراین این موضوع می‌تواند موجب ایجاد یک بن‌بست در یک سازمان شده که ایجاد تغییر و اصلاح آن عملی بسیار دشوار به نظر می‌رسد.

تفکر گروهی

تفکر گروهی در نقطه مقابل تشتت آرا و گوناگونی افکار قرار دارد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که گروه ایده‌های بسیار مهم و همچنین ایده‌هایی را که در مسیر حرکت گروه قرار ندارند سرکوب می‌کند. در این شرایط گروه بسیار قاطع و در اجماع کامل به نظر می‌رسد اما در واقع هیچ یک از این دو موضوع وجود ندارد. این موضوع دلایل بسیار زیادی نظیر موفقیت‌های گذشته در یک تیم کاری و راضی بودن از شرایط دارد. تفکر گروهی ممکن است به دلیل عدم پذیرش اطلاعات توسط اعضای گروه و همچنین عدم وجود اعتماد به نفس و توانایی‌های لازم جهت به چالش کشیدن افکار مسلط در گروه ایجاد شود.

ممکن است به دلیل اتفاقاتی که در گذشته رخ داده است افراد از ابراز مخالفت با موضوعی نگران شده یا از اتفاقاتی که ممکن است در آینده رخ دهد، بترسند بنابراین در چنین شرایطی اعضای گروه به حفظ امنیت خود بیش از هر موضوع دیگری خواهند اندیشید.

تفکر گروهی ممکن است به واسطه این واقعیت که گروه‌های منسجم به توجیه آسیب‌ناپذیری تصمیمات و استراتژی‌های‌شان می‌پردازند تشدید شود. این موضوع به نوبه خود از بروز تجزیه و تحلیل انتقادی و بیان ایده‌های مخالف جلوگیری به عمل می‌آورد. بررسی ناقص و نیمه‌تمام از گزینه‌های موجود و شکست در بررسی خطرات ناشی از تصمیم‌گیری از جمله آثار این تفکر به شمار می‌رود.

تفکر گروهی در سازمان‌هایی که کار گروهی در آنها بسیار جدی و قوی بوده و همچنین در تشکیلاتی که در آن به کار گروهی اهمیت چندانی داده نمی‌شود می‌تواند بروز کند. تفکر گروهی یک نقطه مشترک با تشتت آرا داشته و آن این است که این تفکر خودکفا بوده و خود را تغذیه می‌کند و هرچقدر بیشتر در تاروپود یک سازمان رسوخ کند بیشتر و سریع‌تر به یک موضوع عادی و نرمال بدل می‌شود طوری که اصلاح یا از بین بردن آن به موضوعی بسیار دشوار و طاقت‌فرسا بدل خواهد شد. ما تا اینجا از مشکلات و مضرات این دو موضوع صحبت کردیم اما راهکار‌ها و راه‌حل‌های مواجهه با این مشکلات چیست؟ راهکارهای بسیار موثری در این رابطه ارائه شده است که در بخش سوم به آنها اشاره خواهیم کرد.