گزارش «فرصت امروز» از بازار فرش دستباف ایران / بته‌جقه‌هایی که قیمت دارند

وارد بازار فرش تهران که می‌شوی، نقش‌های بته جقه مسحورت می‌کند. جلوتر که می‌روی، فرش‌هایی را می‌بینی که مشتریان با نوعی طمأنینه ورق‌شان می‌زنند. قیمت‌ها بالاست، اما باز هم خریدارانی وجود دارند. بعد از دو ساعت پیاده‌روی در دالان‌های تودرتوی بازار بزرگ تهران و رسیدن به بازار فرش، حالا ساعت شده 2بعد‌از‌ظهر، اما چراغ‌ حجره‌ها به سرعت و یکی پس از دیگری خاموش می‌شوند. صاحبان حجره‌ها  به سمت در خروجی می‌روند. از یکی از آنها که حوصله حرف زدن دارد، در مورد تعطیلی زودهنگام بازار می‌پرسم و او از کسادی بازار می‌گوید. اینکه این فرش‌های‌گران باید صادر شوند تا سودی نصیب فروشنده‌اش بکنند. مشتریان داخلی توان خرید ندارند و باید فکری کرد.
به جرات می‌توان گفت که هیچ نقطه‌ای از ایران نیست که به نوعی تولیدکننده این گستردنی زیبا نباشد  اما با توجه به شیوه‌های بافت در میان مردمان شهرهای مختلف، فرش هر منطقه دارای ویژگی‌های منحصر به فرد خود است.  اما از میان دست‌بافته‌های مناطق مختلف ایران چند شهر به بافت بهترین و مرغوب‌ترین قالی مشهور هستند و در سطح جهان نیز آنها را با نقش و نگار و خط و خال‌شان شناسایی می‌کنند.

چه چیزهایی قیمت قالی را بالا می‌برد
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در قیمت‌گذاری نهایی فرش دستباف تاثیر دارد و حتی به نوعی تعیین‌کننده بهای اصلی فرش است، تعداد رج است. رج بین
50 تا 70 در نوسان است و بهترین رج همان 70 است که معمولا در قالی‌هایی که چله ابریشم دارند، کاربرد بیشتری دارد. جنس مواد اولیه و به ویژه جنس چله قالی از دیگر عواملی است که بهای فرش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چله قالی یا از ابریشم است یا از نخ معمولی. اگر از ابریشم باشد، قیمت یک قالی را میلیون‌ها تومان افزایش می‌دهد. یکی دیگر از ویژگی‌هایی که موجب افزایش قیمت قالی می‌شود، ریزبافت یا درشت بافت بودن آن است. ریزبافت بودن یک قالی مرهون تعداد گره‌های موجود در هر سانتی‌متر مربع است. هر چه تعداد گره‌ها بیشتر باشد، بافت ریزتر می‌شود و در نتیجه قیمت قالی نیز افزایش می‌یابد، زیرا زمان بسیار بیشتری نسبت به قالی‌های درشت‌بافت برای آن صرف می‌شود. با نگاهی به پشت قالی و توجه به تراکم گره‌ها می‌توان به ریزبافت یا درشت‌بافت بودن آن پی برد.
ریز بودن موجب قیمت بالا می‌شود
اما چرا فرش‌های ریزبافت قیمت بیشتری دارند یکی از دلایل این است که هر چه بافت ریزتر باشد، نقشه قالی بهتر و زیباتر اجرا می‌شود و در نتیجه زیبایی دوچندانی به قالی می‌بخشد. همچنین نقشه‌ قالی‌های ریزبافت قیمت بالاتری نسبت به درشت‌بافت‌ها دارد. دلیل دیگر این است که بافت ریز دوام بیشتری به فرش می‌دهد و ماندگاری آن را بالاتر می‌برد. چنین فرشی سال‌های سال طرح و رنگ خود را حفظ می‌کند و در برابر آسیب‌های احتمالی مقاومت بالاتری دارد.

بهترین‌های بازار فرش‌فروشان
در بازار فرش دستباف، فرش بعضی از شهرهای ایران همیشه نام‌شان ورد زبان‌هاست و انگار با کیفیت برتر و زیبایی منحصربه‌فرد پیوندی دیرینه دارند. به همین خاطر هم هست که همیشه نام‌هایی چون تبریز، نایین، قم، اصفهان، مشهد، کرمان، سیرجان و غیره به عنوان بهترین مراکز بافت قالی معرفی می‌شوند. علاوه بر نام شهرها همیشه از بعضی از طرح‌ها نیز به عنوان یک مزیت رقابتی در هنگام معرفی قالی به خریدار استفاده می‌شود. مثلا فرش تبریز با طرح هریس برای خریدار حرفه‌ای قالی چیزی دیگر و یادآور زیبایی و ظرافت است. دقیقا به همین خاطر هم بوده که «هرمس» کمپانی فرانسوی تولیدکننده پوشاک، در زمینه مد و لباس خود از این طرح ظریف و ماندگار استفاده کرده است. طرح ماهی، افشان، ترنج و جوشقان نیز از دیگر طرح‌های محبوب در بازار فرش به شمار می‌روند. استفاده از رنگ‌های طبیعی و غیرشیمیایی نیز از دیگر مزیت‌هایی است که قیمت قالی را بالا می‌برد.