اقتصاد جهانی در انحصار نرخ بهره منفی

 در حال حاضر، یک چهارم از بدهی‌های کل جهان، حاصل نرخ بهره منفی است. این نرخ معادل ۵.۵۰۰ میلیارد دلار در جهان است. کارشناسان در این باره می‌گویند این فساد در اقتصاد، به نوعی تبدیل به هنجاری شده که هیچ کس توانایی پیش‌بینی سیر آن را ندارد. طبق گفته «میشل لژر»، رئیس موسسه «مسین»، نرخ بهره منفی نشأت گرفته از ایده‌ای عجیب و غریب و مرموز است. اگر قانون جاذبه را بر نظام سرمایه‌داری اعمال کنیم و برای زمان، ارزشی منفی در نظر بگیریم، وضعیت باورنکردنی‌ای در اقتصاد ایجاد می‌شود که باعث به‌وجود آمدن نرخ منفی خواهد شد.

نرخ منفی چیست؟

نرخ منفی یا نرخ تورم منفی در اقتصاد، به معنای کاهش شاخص قیمت کالا و خدمات است. تورم منفی زمانی روی می‌دهد که تورم به زیر صفر درصد نزول کند. تورم ارزش واقعی پول را در طول زمان کاهش می‌دهد و به عکس، تورم منفی ارزش واقعی پول را بالا می‌برد. امروزه اقتصاددانان تورم منفی را یک مشکل اساسی در اقتصاد مدرن تلقی می‌کنند، زیرا با افزایش ارزش واقعی بدهی، ممکن است رکود را تشدید کند و منجر به مارپیچ تورم منفی شود.

در قرن نوزدهم میلادی، سیستم «فدرال رزرو» و مدیریت فعال آن در ایالات متحده، غالبا دچار تورم منفی حاصل از پیشرفت تکنولوژی بود، در حالی‌که این پیشرفت باعث رشد قابل توجهی در اقتصادش شد. فرض کنید قیمت کالا در حال کاهش است. به همین خاطر مصرف کننده، برای خرید صبر می‌کند تا قیمت‌ها بیشتر پایین بیاید؛ این مسئله، خود باعث کاهش فعالیت اقتصاد کل می‌شود، چرا که این شرایط منجر به بی‌استفاده ماندن ظرفیت تولید و همچنین کاهش سرمایه‌گذاری می‌شود.

به دنبال آن سطح تقاضای کل نیز کاهش می‌یابد. براساس نظریه اقتصاددانان، تورم منفی باید همراه با کاهش عرضه پول، کاهش سرعت گردش آن یا افزایش تعداد معاملات رخ دهد اما در عمل هر یک از این عوامل می‌تواند به تنهایی و بدون تورم منفی اتفاق بیفتد. به طور معمول، بانک مرکزی نمی‌تواند نرخ سود را منفی تعیین کند.

حتی می‌توان گفت سود صفر اثر تحریکی کمتری نسبت به سود با نرخ اندکی بالاتر از صفر دارد، چرا که سود صفر در یک اقتصاد بسته به معنای داشتن بازده صفر، برای اوراق بهادار دولتی یا حتی بازده منفی در سررسیدهای کوتاه‌مدت است.همین مسئله در اقتصاد باز، منجر به نگهداری سرمایه و کاهش ارزش پول خواهد شد.

کاهش ارزش پول، باعث افزایش قیمت واردات بدون انگیزش برای صادرات، در همان سطح می‌شود.هرچند بانک مرکزی اروپا، اخیرا طی اقدامی بی‌سابقه، نرخ بهره را کاهش داده و بهره سپرده‌های بانک‌ها را جهت جلوگیری از منفی شدن تورم و بروز رکود، منفی کرده است.