آیا روبات‌ها روزی به جای ما کار خواهند کرد؟

بله، حق با شماست. موج جدیدی از اتوماسیون‌سازی وظایف، مشاغلی همچون فروشندگی، کار در بخش‌های مالی و قسمتی از حرفه تکنیسین‌ها را تهدید می‌کند. این موج می‌تواند وضعیت اشتغال در آمریکا و اروپا را به هم بریزد؛ موجی بزرگ که برای گروهی ترس و برای برخی امید را به همراه دارد. البته باید در نظر داشت که چنین مسئله‌ای می‌تواند باعث ترقی اقتصاد از سطح متوسط به سطح پیشرفته شود. در هر صورت مواجه شدن با چنین چیزی، برای تمامی اقتصاددانان واقعیتی انکارناپذیر است. 

روزی می‌رسد که ربات‌ها جایگزین کارمندان بانک، حسابداران، دستیاران حقوقی، تکنیسین‌های آزمایشگاه‌ها، رانندگان تاکسی، مسئولان تحویل کالاو. . . شوند. نیاز به پردازنده‌هایی با کارایی بالا، سنسورهای پزشکی، اتومبیل‌های اتوماتیک و هواپیماهای بدون خلبان که در حال حاضر در مراکز تحقیقاتی روی آنها کار می‌شود، روزی دنیا را متحول خواهند کرد. مارک اندریسون، بنیانگذار «نت اسکیپ»، در این باره می‌گوید: ‌«‌این نرم‌افزار کامپیوتری روزی تمام جهان را در خود فرومی‌برد!‌»‌

مارک اندریسون متولد ۹ ژوئن ۱۹۷۱، به‌عنوان یک کارآفرین، سرمایه‌گذار، مهندس نرم‌افزار و میلیونر آمریکایی شناخته شده است. وی در سال ۱۹۹۳، نخستین نرم‌افزارمرورگر وب را تحت عنوان «موزاییک»، که مناسب برای سیستم عامل مک، یونیکس و تمامی ویندوزهاست، طراحی کرد. او به کمک «جیمز کلارک»، مؤسس «سیلیکون‌های گرافیکی»، توانست شرکت «نت اسکیپ»، نخستین شرکت کاملاً اینترنتی را تأسیس کند. «مارک اندریسون» در سال ۲۰۰۹ مرورگری جدید به نام «راک ملت» را طراحی و راه‌اندازی کرد.

سناریویی از داستان‌های علمی_تخیلی:

«لودیت‌ها»، از هواداران «ند لود»، از اوایل قرن نوزدهم مخالفت خود را با ظهور دستگاه بافندگی مجهز ابراز کردند؛ بر این اساس که چنین اختراع ماهرانه‌ای می‌تواند بسیاری از کارگران را از کار کردن محروم کند‌. لودیت (کارگران)، از جنبش کارگری انگلستان در سال‌های ۱۸۱۲-۱۸۱۱ شناخته شد. چنین جنبشی در سال ۱۸۳۰ در فرانسه تحت عنوان «شورش کانوت»، در شهر «لیون» پدیدار شد. در این تظاهرات، کارگران ماشین‌آلات نساجی به منظور نشان دادن اعتراض‌شان با این اختراع، ماشین‌های بافندگی را شکستند و خواستار حقوقی شدند که متضمن زندگی آنها در برابر پیشرفت فناوری باشد. «ند لود» یا «جان لود» یک کارگر انگلیسی افسانه‌ای است که با نام‌های «کاپیتان لود»، «ژنرال لود» و «پادشاه لود» نیز شناخته می‌شود که از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم به‌وجود آمد. وی به‌عنوان نمادی از جنبش قدرتمند کارگران و حرکت اعتراض‌آمیز اجتماعی آنان، به منظور حفظ جایگاه‌شان به کار رفته است. به‌وجود آمدن داستان غلبه ماشین بر انسان، به قدمت اختراع واژه «روبات» توسط «چک کاپک»، در سال ۱۹۲۰ برمی گردد.

پیش از آن یک اقتصاددان پیش‌بینی کرده بوده از سال ۱۹۳۰، پانزده ساعت از کارها در هفته به کمک فناوری‌های جدید انجام می‌شود. به دنبال آن دو برنامه‌نویس انگلیسی این موضوع را بسیار جدی گرفتند و در مجله‌های «نیویورک‌تایمز» و «فایننشیال تایمز» به تحلیل این مسئله پرداختند. در سال ۲۰۱۳ نیز مقاله‌ای تحت عنوان «همدردی با لودیت‌ها»، در بزرگ‌ترین روزنامه آمریکایی منتشر شد.

رشد اقتصادی در آمریکا بدون اشتغال‌زایی به جریان افتاد!

ترس از روی کار آمدن روبات‌ها به‌صورت ناگهانی در ذهن بشر پدیدار نشد. این مسئله مبتنی بر یکسری جریانات اقتصادی است. پس از بحران مالی آمریکا در سال ۲۰۰۸، این کشور دچار رکود بزرگی در اقتصاد شد. اما پس از مدتی دوباره اقتصاد آمریکا رشد کرد، اما جالب اینجاست که فعالیت و کار از سر گرفته شد، اما هیچ استخدام جدیدی صورت نگرفت.

چه توضیحی برای این پدیده وجود دارد؟

محققان روی این مسئله کار کردند و نظرشان بر این بود که فناوری اطلاعات به سطحی از تکامل، پیشرفت و قدرت رسیده که می‌تواند اقتصاد یک کشور را در عصر جدید به نوسان درآورد. در طول بحران سال ۲۰۰۸، در آمریکا، بسیاری از فروشندگان، کار خود را از دست دادند، چراکه بیشتر مشتریان ترجیح می‌دادند به جای بازدید از فروشگاه‌ها، به‌صورت آنلاین خرید کنند، پس عملاً فروشندگی در آن بحران، کار بیهوده‌ای بود. از طرفی، با آمدن گوشی‌های مجهز و هوشمند، دیگر نیازی نبود برای مدیریت و کنترل امور مالی به استخدام نیرو بپردازند و برای محاسبه کسب‌وکار سرمایه در خریدوفروش محصولات، نیازی به حسابدار نداشتند.

درخصوص استخدام نیرو از طرف شرکت «کداک» نیز، موضوع به همین شکل است. باوجود شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام، که در حال حاضر این شرکت تنها با ۱۳ کارمند اداره می‌شود، هرگز نمی‌توان تصور استخدام نیروی جدید برای آن داشت. (کداک، شرکت تولید محصولات و ارائه خدمات آمریکایی است که در زمینه عکاسی، سینما، رادیولوژی و چاپ فعالیت می‌کند.) «لاری سامرز»، وزیر سابق خزانه‌داری و مشاور سابق «باراک اوباما»، در این باره گفت: «در حال حاضر سرمایه، جایگزین کار شده است.»

آیا محقق شدن تاکسی بدون راننده امکان‌پذیر است؟

«دارپا»، سازمان نظامی آمریکایی در سال ۲۰۰۲ مسابقه ای، ویژه کامیون‌های بدون راننده ترتیب داد. نمونه اولیه این کامیون‌ها نمی‌توانستند در جاده حرکت کنند، در نتیجه این ایده عملی نشد، اما در سال ۲۰۰۶، شرکت «گوگل» این ایده را با نتایج بسیار دیدنی احیا کرد. «گوگل»، به طراحی و ساخت خودروهای بدون راننده پرداخت. این خودرو به انواع گیرنده‌ها، برای تشخیص ماشین‌ها، عابرین و موانع اطراف مجهز است. داخل آن تعدادی دوربین و یک دکمه بزرگ قرمز رنگ تعبیه شده که با آن دکمه می‌توان در صورت تمایل، کنترل ماشین را به دست گرفت. در سال ۲۰۱۴، خودروهای «گوگل» با امنیتی کامل و عملکردی بهتر از انسان تولید شدند!

گروهی نیز برای توسعه شرکت «اوبر» سرمایه‌گذاری کردند. فعالیت شرکت آمریکایی «اوبر» در زمینه حمل‌و‌نقل، اعتراض بسیاری از رانندگان تاکسی را در کشورهای اروپایی برانگیخت. استفاده کنندگان از خدمات «اوبر»، می‌توانند با نصب یک نرم‌افزار روی تلفن هوشمند خود، اقدام به کرایه اتومبیل شخصی با راننده، در هر نقطه‌ای از شهر داشته باشند. به نظر می‌رسد خدمات نرم‌افزاری آن، طیف شغلی بسیار مهمی را در زندگی شهری به چالش کشانده و صنعت تاکسیرانی را از شکل سنتی خود خارج کرده است. این سرویس در ۲۵۰ شهر، در سراسر جهان عرضه و در سال ۲۰۱۵، ۴۱میلیارد دلار برای آن هزینه شد. آیا روزی خواهد رسید که خودروهای «اوبر»، مانند خودروهای «گوگل» بدون راننده شوند؟ شاید این ایده هم روزی تحقق یابد.

روبات‌ها

سال‌ها پیش نمونه‌ای روبات در کارخانه‌ها تولید شد که مجهز به سنسورهایی برای تعمیر توربین‌های بادی بود. نمونه‌ای از آنها در کابل زیردریایی در معادن «ریو تینتو»، واقع در استرالیا، به کار برده شد. تعدادی از این روبات‌ها نیز در بخش کشاورزی، برای آبیاری مزارعی در کشور برزیل مورد استفاده قرار گرفت. «رادنی بروکس»، مؤسس و مدیرعامل شرکت «رتینک روباتیک»، به طراحی روبات صنعتی «باکستر» پرداخت.

این روبات دارای دو بازو با هفت درجه آزادی عمل است که قدرت آن توسط محرک‌های الاستیکی زنجیره‌ای تأمین می‌شود. «باکستر» مجهز به دوربین، نمایشگری در بالاتنه، سنسورهای صوتی و تعدادی سنسور گشتاور روی مفصل هایش است که به قیمت ۲۲ هزار دلار به فروش می‌رسد. این روبات می‌تواند در زمینه‌های خدماتی، سرگرمی، هنری، آموزشی و پژوهشی مؤثر باشد. روبات باکستر در اصل برای کمک در کارهای منزل طراحی شده بود، اما کاربردهایی در زمینه پزشکی و کشاورزی نیز دارد.

هوش مصنوعی

انقلاب دیگری که هم‌اکنون در حال انجام است، استفاده از هوش مصنوعی است. در سال ۱۹۹۰ پیشرفت در این حوزه، خیره‌کننده بوده است. شرکت «آی بی‌ام»، نرم‌افزاری را طراحی کرده که قصد دارد در رقابت با یک بازی هوشی، هوش انسان را به مبارزه فراخواند. «ژئوپاردی»، عنوان بازی آمریکایی بسیار معروفی است که در سال ۱۹۶۴ ساخته و از شبکه «ان بی‌سی» پخش شد. برای پیروزی در این بازی، بازیکن به یک منطق ریاضی بالا و توانایی فکری فوق‌العاده نیاز دارد. اکنون متخصصین «آی بی‌ام»، برنامه‌ای را عرضه کرده‌اند که می‌تواند در رقابت «ژئوپاردی»، در مبارزه با انسان به پیروزی برسد. به گفته دانشمندان، در صورتی‌که این برنامه بتواند با انسان رقابت کند و او را شکست دهد، مرز میان هوش انسان و هوش مصنوعی تقریبا از بین خواهد رفت. این برنامه نخستین نرم‌افزار این تیم تحقیقاتی نیست. چند سال قبل همین گروه برنامه‌ای برای بازی شطرنج ارائه داد که با موفقیت روی ابر رایانه «دیپ بلو» نصب شد و مغزی مکانیکی‌ ساخت که در سال ۱۹۹۷ توانست با «گری کاسپاروف»، قهرمان شطرنج دنیا رقابت کند. این تیم تحقیقاتی متشکل از ۲۰ کارشناس متخصص در زمینه‌های علوم زبانشناسی، مکانیک و کامپیوتر است.

«کارل فری» و «مایکل آزبورن»، دو محقق از دانشکده آکسفورد، تأثیر فناوری در ۷۰۲ شغل را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که ۴۷ درصد از مشاغل در ایالات متحده آمریکا در معرض خطر اتوماسیون سازی، در 20 سال آینده خواهد بود. برخی از کارشناسان در این زمینه پیش‌بینی کردند که 10 سال آینده، در آمریکا، درمیان افراد ۲۵ تا ۵۴ سال، از هر هفت نفر، یک فرد، بیکار خواهد بود. پیشرفت فناوری می‌تواند کسب‌وکار کارمندان و کارگران را تهدید کند، اما خوشبختانه هنوز تعدادی حرفه وجود دارد که اتوماتیک کردن آنها، کار بسیار دشواریست. از جمله این مشاغل، گفتاردرمانی، مشاوره، روان‌درمانی، آرایشگری، پزشکی، مدیریت و کارهای هنری است.