اقتصاد ایران پس از نیمه آبان

نیمه آبان ماه سال 1397 زمان پایان یافتن مهلت رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا برای اعمال تحریم علیه ایران است، اما به نظر می رسد تمام تحریم های یک جانبه این کشور علیه ایران پیش از توافق با 5+1 موسوم به برجام اعمال شده است. به عبارت ساده تر، ایران در بخش نفت، پتروشیمی، معاملات بانکی و مالی و خرید و فروش برخی از کالاها مثل هواپیما تحریم است.

حال چهارم نوامبر یا همان ۱۳آبان مجددا به یک نماد دیگر در تاریخ رسمی مقابله ایران و آمریکا و این بار در حوزه تحریم ها تبدیل شده است، اما همگان باید به این نتیجه برسند که تحریم علیه اقتصاد ایران پیش تر اعمال شده و تحریم جدید چیزی بیشتر از تحریم های کنونی نخواهد بود. هرچند ممکن است آمریکایی ها فهرستی از اشخاص حقیقی و حقوقی را اعلام کنند و آنها را در فهرست جدید تحریم بگنجانند، اما کالا و خدمتی نیست که آمریکایی ها تحریم نکرده باشند و بخواهند پس از ۱۳آبان آن را در دایره تحریم ها بگنجانند و قرار دهند. در حالی که تا قبل از این تاریخ، کاخ سفید قصد داشت مانع از صادرات نفت ایران شده و آن را به صفر برساند، اینک اما بخش عمده ای از کشورهای خریدار نفت ایران در آسیا مثل کره، ژاپن و هند به همراه چند کشور دیگر، از تحریم نفتی ایران معاف شدند. دولت ترامپ در عوض معاف کردن این کشورها از تحریم نفتی ایران از آنها خواسته است تا سطح روابط اقتصادی خود با ایران را کاهش داده و حتی از تجارت کالاهایی که در لیست تحریم قرار ندارند نیز بکاهند.

از سوی دیگر، کشورهای اروپایی پس از خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ که مانند خروج از دیگر معاهدات و تفاهمنامه های بین المللی مانند پاریس و تفاهم نامه منع استفاده از موشک های میان برد هسته ای بوده است، به طور لفظی حمایت های مالی و اقتصادی از برجام را آغاز کرده اند و تاکنون به شکل فوق العاده ای از برجام به طور سیاسی حمایت کرده اند، اما نیمه دوم آبان ماه زمانی است که سران اروپایی باید حمایت اقتصادی و مالی شان را هم به صورت عملی نشان دهند. این حمایت اقتصادی و مالی شامل خرید نفت از ایران و پرداخت پول آن از سوی خریداران به ایران است تا کالاهای مورد نیاز ایران از این محل تامین شود.

در صورت عملیاتی شدن این اقدام مهم از سوی اروپایی ها، اقتصاد ایران با دو پیامد مثبت همراه خواهد شد؛ نخست اینکه خرید نفت ایران در اروپا نیز همانند آسیا تضمین می شود و دوم، بخشی از نیازهای ارزی ایران به طور رسمی از دلار به یورو تغییر می کند. این امید نیازمند وفاداری عملگرایانه اروپایی ها به برجام است.

کارشناس ارشد کسب و کار*