چرا چرم ایرانی یک افتخار است؟

همه چیز از روز های سرد زمستان سال 72 آغاز شد. در خبرها آمده بود شاهزاده ساسانی که 1700 سال در اعماق معدن نمک خفته بود با صدای غرش بلدوزرهای معدنکاران بیدار شده است. . .  

در زمستان سال 1372 معدنکاران معدن نمک چهرآباد زنجان هنگام خاکبرداری و استخراج از معدن نمک زیر تپه های این منطقه با نیم تنه یک جسد روبه رو شدند.

این جسد دارای ریش و موی بلند و حلقه گوشواره ای از جنس طلا در گوش چپ بود. از آن تاریخ کاوش ها در این منطقه آغاز شد.

در پی کاوش ها یک ساق پا درون چکمه چرمی، سه قبضه چاقو، شلوارک، شی نقره ای، قلاب سنگ، قطعات طناب چرمی، سنگ ساب، یک عدد گردو، قطعات سفال و چند تکه پارچه منقوش نیز پیدا شد.

باستان شناسان درمورد ظاهر این پیکر می گویند به نظر می رسد این مومیایی طبیعی متعلق به مردی از طبقه اشراف و شاهزاده ها بوده است زیرا روی لباس او جواهرات و زیورآلاتی پیدا شده که مخصوص این قشر بوده است. در ادامه کاوش ها چهار پیکره دیگر نیز یافت شد.

کشف ششمین مرد نمکی

ششمین مرد نمکی با آغاز فصل سوم کاوش در خرداد ماه سال 86 به دست آمد. این کاوش ها براساس تفاهم نامه ای بین اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان و دانشگاه بوخوم آلمان صورت گرفت.

با انجام آزمایش های سال یابی به روش کربنی که روی نمونه استخوان ها و پارچه های مجموعه صورت گرفت، قدمتی حدود 1700 سال (اواخراشکانی– اوایل ساسانی) برای مرد نمکی تعیین شد.

آزمایش های DNA  نشان داد سن این مومیایی طبیعی 37 سال و قد وی 175 سانتیمتر بوده است.

با بررسی آزمایش های انجام شده روی سلول های موی سر این مومیایی، گروه خونی اوB+  تعیین شد و با آزمایش سی تی اسکن و رادیولوژی مشخص شد مرد نمکی در اثر سقوط ناگهانی وارد یکی از حفره های معدن شده است. مطالعات باستان شناسی روی مجموعه مرد نمکی نشان داد که به علت آرایش خاص موهای بلند سروصورت، وجودگوشواره طلا درگوش چپ، چکمه چرمی با دوخت بسیار ظریف و هنرمندانه و همچنین نوع و بافت تکنیکی پارچه لباس و به دست آمدن شئ نقره ای همراه فرد یاد شده، او فردی عالی رتبه و دارای جایگاه اجتماعی بالا بوده است. گفتنی است که سروپای چپ این مومیایی به همراه چکمه چرمی او در موزه ملی ایران در معرض بازدید همگان قرار دارد.

خلقت بی مانند ما ایرانی ها

زیاد که به شبکه های ماهواره ای نگاه کنیم یا در شبکه های مد و فشن دنبال آخرین مد ها باشیم، کم کم این فکر در ما قوت می گیرد که شاید ما ایرانی ها همواره واردکننده و مصرف کننده بوده ایم و همواره واردکننده و مصرف کننده خواهیم مانند. اما اگر در اتفاقی تیغه بیل مکانیکی به ناگاه تخته سنگی را جابه جاکند و در زیر آن اسکلتی پیدا شود و اتفاقا اگر سازمان میراث فرهنگی به این موضوع توجه کند و باز اگر اتفاقا بودجه ای هم برای کاوش و کندوکاو داشته باشد، آنگاه می فهمیم که شاید 17 قرن پیش در ایران مفاهیم زیبایی شناختی و مد در قالب های آرایش و پوشش از موی سر تا کف پا وجود داشته است. جالب آنکه این را هم باز باید یک خارجی برای مان اثبات کند تا باورکنیم! (پیشنهاد می کنم از بازمانده های مرد نمکی به ویژه چکمه چرمی 1700 ساله آن در موزه ملی ایران دیدن کنید).

نمره چرم ایران پس از 1700 سال

در ایران سخن گفتن از تولید و صنعت چرم یک چیز است و فروش آن چیزی دیگر. بسیاری چرم ایران را از نظر جایگاه کیفیت در جهان در رده اول تا سوم می دانند، اما آنچه در این میان عجیب است اینکه اگر در تولید جزو بهترین چرم های دنیا هستیم چرا در بازار داخل، یک ایرانی چرم ایرانی نمی خرد و چرا این صنعت با توجه به آمارهای جذاب مصرف، اینچنین پاشکسته وکندرو است؟

کارشناسان عوامل زیادی را در نبود اقبال نسبت به صنعت چرم کشور بیان کرده اند که یکی از مهم ترین آنها را ضعف مدیریت در شناخت خواسته های بازار و عرضه محصولاتی متناسب با آن بیان می کنند. 

در سال های گذشته شرکت هایی به این بازار وارد شده اند و با ایجاد شبکه ای گسترده در سطح کشور سعی در بازارنشانی محصولات خود با برنامه ای هدفمند کرده اند.

داستان یک پیروزی

یکی از شرکت های موفق و علاقه مند به یادگیری در بازار چرم ایران، شرکت چرم مشهد است که 20سال است از الف تا ی تولید تا فروش و خدمات پس از فروش محصولاتش را در کشور انجام می دهد. این شرکت که ماموریت خود را زنده کردن صنعت چرم ایران می داند، یک سازمان یادگیرنده است که کوتاه زمانی است نسل دوم مدیران آن به هدایت و راهبری آن پرداخته اند.

در گفت وگو با مدیر جوان و خوش فکر این مجموعه ایشان گفت وگو را با این پرسش آغاز می کند که چرا انبارهای کارخانه های چرم ایتالیا و اسپانیا پر از پوست های ایرانی است و آن وقت مصرف کننده ما حسرت محصولات خارجی را می خورد؟

آیا اگر پوست ایران بی کیفیت بود ایتالیا و اسپانیا که بهترین ها در صنعت چرم دنیا هستند پوست ما را می خریدند؟

چرا وقتی ارزش افزوده تبدیل پوست به چرم و چرم به محصول نهایی تا بیش از 1000درصد است و این ارزش افزوده انگیزه بخش تولید و اشتغال است خودمان با خرید محصولات خارجی تیشه به ریشه این صنعت چند هزارساله بومی و جوانان مان می زنیم؟

شاید اگر آدام اسمیت در ایران به دنیا آمده بود نظریه خود درباره مزیت مطلق در اقتصاد را با مثالی از صنعت چرم ایران جهانی می کرد (چه می دانیم).

وقتی از ایشان درباره مهارت های مورد نیاز برای مدیریت یک مجموعه زنجیره ای جویا می شوم می گوید برای موفقیت باید عاشق یاد گرفتن و یاد دادن باشیم. یاد گرفتن از روش پیروزی دیگران و تکرار نکردن اشتباه های خود و دیگران.

این مدیر جوان و باانگیزه با افتخار از دوران کودکی و نوجوانی خود می گوید که هم درس می خوانده و هم درس می داده و علاقه او به آموزش تا آنجا ادامه داشته که در زمان تحصیل در دانشگاه به عنوان دستیار استاد در دانشگاه محل تحصیل تدریس نیز می کرده و آشنایی او با فنون فروش شخصی  (personal selling)  باعث شده بود که کلاس های شلوغی داشته باشد.

او نوآوری و نو شدن را از بایدهای کار خود می داند و می گوید چرم مشهد با سه ویژگی سرآمد است؛ نخست اینکه برای نخستین بار چرم رنگی را وارد بازارکرده، دوم اینکه فروشگاه زنجیره ای برای محصولات چرمی را در کشور گسترش داده و سوم اینکه به صنعت مد و فشن وارد شده است.

ایشان در ادامه سه قوت اصلی شرکت را در 1- توانایی و ظرفیت تولید بالا 2- داشتن شبکه پخش گسترده و 3- خدمات مناسب به مشتری بیان می کند و برنامه های آینده خود را بالا بردن خدمات به مشتری و تربیت فروشندگان بهتر و بالابردن میزان تنوع خود بیان می کند.

او به مدیران علاقه مند کشور توصیه می کند از مطالعه کتاب های مدیریتی و به ویژه کتاب ها و نوشته های فیلیپ کاتلر، کتاب های بررسی رفتار مصرف کننده وکتاب هایی که قدرت تحلیل را در آنها بالا می برد، غافل نشوند و همواره موضوعات و مسائل روزانه کسب وکار خود را با نگاه علمی و پژوهشگرانه حل کنند.

  سهم فروشگاه های زنجیره ای در اقتصاد ایران

فروشگاه های زنجیره ای مجموعه فروشگاه هایی است که با یک نام مشخص اما با مدیریت واحد در سطح یک شهر یا کشور یا چندین کشور پراکنده اند.

در ایران فروشگاه فردوسی، نخستین فروشگاه زنجیره ای بود که مدتی پس از توصیه یالمارشاخت  (اقتصاددان آلمانی) به دکتر مصدق در سال1336 آغاز به کار کرد. پیش از آن شرکت تعاونی ارتش در سال 1328 با سرمایه 3هزار و 250تومان تأسیس شده بود که در سال 1347 به تعاونی مصرف سپه تغییر نام داد و به نوعی فروشگاه زنجیره ای به حساب می آمد.

جالب است که در کشور نزدیک به 25هزار نفر در بخش فروشگاه های زنجیره ای به شکل مستقیم مشغول به فعالیت هستند و 2500 شعبه فروشگاهی تحت 70 برند به عنوان فروشگاه های زنجیره ای فعال بوده و بالغ بر 5هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در این بخش انجام گرفته است.

رئیس اتحادیه فروشگاه های زنجیره ای در این باره می گوید «اکنون سهم فروشگاه های زنجیره ای از بازار ایران حدود5 تا 7 درصد است، درحالی که این رقم در دنیا به 50 درصد رسیده و در برخی کشورهای پیشرفته تا 80 درصد پیشروی دارد.»

چه استراتژی هایی توصیه می شود

مایکل پورتر، استاد ارشد دانشگاه هاروارد است. او معتقد است که با آغاز قرن جدید، استراتژی روشن اصلی ترین نیاز شرکت هاست. شرکت ها باید دید مشخصی درباره اینکه چگونه می خواهند کالاها و خدمات خود را از سایر رقبا برای مشتریان گوناگون متمایز سازند داشته باشند، درغیر این صورت آنها در محیط فرا رقابتی بلعیده می شوند.

این نهایت عقل یک مدیر می تواند باشد که بفهمد دیگر تنها هنر در تولید داشتن و ساختن کارخانه و کارگاه به سر آمده و مرغوبیت مفهومی سری و انحصاری نیست و استراتژی ای عمومی به حساب می آید که حداقل ممکن برای ماندن است نه نسخه ماندن.

در این باره فیلیپ کاتلر در کتاب پرارج خود با نام «و چنین گفت کاتلر» به زیبایی این مفاهیم را بیان می کند. او می نویسد «زمانی که برای کنترل های پزشکی دوره ای به پزشک مراجعه می کنیم او برای تشخیص بیماری ها یک سلسله تست های متداول را انجام می دهد.» او معتقد است چنین چک لیستی برای حصول اطمینان از سلامت مدیریت در بازار شرکت ها هم وجود دارد.

تام پیترز (نویسنده کتاب به سوی بهترین ها که برترین شرکت های فورچون را بررسی کرده بود) زمانی گفته بود که با 15دقیقه صرف وقت می تواند بگوید که آیا دفتر یا فروشگاهی زنده است یا نه. من هم با 10مورد می توانم درمورد سلامت مدیریت در بازار شرکت ها نظر بدهم. (به کتاب 10گناه مرگبار در بازاریابی، نوشته فیلیپ کاتلرمراجعه کنید)

1-آیاشرکت تقسیم بازار را درست انجام داده و مناسب ترین بخش های بازار را انتخاب کرده و برنامه بازاردانی برای هریک را تدوین کرده است؟

2- آیا شرکت نیازها، خواسته ها، ادراکات، ترجیحات و رفتار مشتریان را می شناسد و می تواند ذی نفعان را تحریک کند تا رضایت مشتریان را جلب کرده و به آنها پاسخ دهند؟

3- آیا شرکت رقبا را می شناسد و به نقاط قوت و ضعف آنها آشناست؟

4- آیا شرکت الگوهای رفتاری ذی نفعان اصلی خود مانند کارکنان، عرضه کنندگان و توزیع کنندگان را می شناسد و از آنها قدردانی می کند؟

5- آیا شرکت سیستمی برای شناسایی فرصت ها، رده بندی آنها و انتخاب بهترین ها دارد؟

6- آیا شرکت سیستم برنامه ریزی برای مدیریت بازاردانی دارد که از آن برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت را استخراج کند؟

7- آیا شرکت با کمک روش های ارتباطی و ابزارهای بازارگشایی مقرون به صرفه توانسته نام های تجاری قوی به وجودآورد؟

8- آیاشرکت توانسته روحیه تیمی در بین واحدها به وجود آورده و برای واحد مارکتینگ مدیری لایق بگمارد؟

9- آیا شرکت کنترل های قوی بر کالاها و خدمات خود دارد؟

10- آیا شرکت به صورت عاقلانه و منطقی تکنولوژی اضافه می کند تا موجب ایجاد مزیت رقابتی برایش شوند؟

و در کنار همه اینها به نظر می رسد که:

- مغتنم شمردن روزها و سالگردهای خاص شرکت برای ارتقای مناسب برند و در کنار آن ترویج فروش با درک راهبرد تبلیغات یکپارچه.

- حضور واقعی و پررنگ مدیران ارشد در محل های عرضه محصولات و مشاهده مستقیم رفتار خرید مشتری و آشنایی با نیازها و خواسته های فروشندگان و مشتریان به جای اعتماد کردن به ادراک وچشم وگوش دیگران.

- بررسی منحنی عمر محصولات تولیدی و انتخاب و حفظ مناسب ترین نقطه روی این منحنی در بازارهای گوناگون.

- همه چیز برای همه کس نبودن.

و سرانجام آموختن فراموش کردن برخی آموخته های گذشته و آموختن هنر زیستن در هزاره سوم از بایدهای مدیران جویای نام و از حداقل هایی است که می توان به آن پرداخت.

آرزوی پایانی

در پایان تنها آرزو می کنیم که اگر1700سال دیگر مومیایی مرد نمکی دیگری از مردمان امروز ایران در معدنی گمنام پیدا شد، باستان شناسان با افتخار روی لباس و کیف و کفش اوجمله با افتخار ساخت ایران را پیدا کنند.

اندیشمندانه بیندیشیم.

DBA با گرایش بازاردانی (مارکتینگ)