تمایل ترکیه به گسترش روابط با تهران

ترکیه و ایران این روزها به دلیل جنگ داخلی سوریه و حمایت آنان از گروه های مختلف با یکدیگر دچار اختلافات جدی شده اند. تهران که از آغاز جنگ از حکومت مشروع و قانونی سوریه حمایت کرده از سوی آنکارا متهم به دخالت غیرسازنده در جنگ داخلی این کشور شده است.از سوی دیگر ایرانی ها نیز ترک ها را به حمایت از گروه های تروریستی متهم می کنند که زمینه را برای آموزش اعضای گروه های تروریستی نظیر داعش و جبهه النصره در خاک خود فرآهم کرده و اهداف قطر و عربستان سعودی را پیگیری می کند.

باوجود تمامی اتهامات مذکور و اختلاف نظرهای گسترده مقامات دو کشور، ایران و ترکیه شرکای تجاری بسیار مهمی محسوب شده و تلاش های دو طرف برای گسترش همکاری ها در حوزه های تجارت و انرژی از جمله نشانه های پیوستگی های اقتصادی موجود میان این دو همسایه تاریخی است.

شواهد و آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که حجم مناسبات تجاری ایران و ترکیه در یک دهه گذشته و پس از به قدرت رسیدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه چندبرابر شده است. این در حالی است که در زمان حاکمیت سکولارها در ترکیه دید مناسبی نسبت به ایران وجود نداشته و سیاستمداران لاییک ترکیه تمایل چندانی برای حرکت به سوی گسترش مناسبات خود با ایران نداشتند اما پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه دیدار مقامات عالی رتبه ایران و ترکیه آغاز شد و قراردادهای تجاری متعددی میان دو کشور به امضا رسید.

سوریه سدی دربرابر توسعه روابط

ایران و ترکیه در جنگ داخلی سوریه دقیقا درمقابل یکدیگر قرار گرفته اند. ترکیه تصمیم گرفته است تا از گروه های شورشی حمایت کرده و درمقابل ایران از دولت قانونی سوریه و بشار الاسد، رئیس جمهور این کشور و متحد دیرین خود حمایت کند. نتیجه این اختلاف نظر آن است که ایران و ترکیه در یک جنگ نیابتی فرسایشی گرفتار شده اند.

ترک ها از شورشیان و تروریست ها حمایت کرده و از آنان محافظت می کنند در مقابل ایران نیز تصمیم به حمایت از ارتش سوریه و دولت قانونی این کشور گرفته است که این موضوع منجر به بروز درگیری های لفظی گاه و بی گاه مقامات دو کشور شده است که از یکدیگر به سبب دخالت غیرسازنده در امورداخلی سوریه انتقاد می کنند.

گفتنی است که تفاوت های طرفین فقط به سوریه محدود نشده و این روزها عراق نیز محل مناقشه میان ایران ترکیه و بغداد شده است. ترکیه که روابط بسیار نزدیکی با مقامات اقلیم کردستان عراق دارد این روزها خشم مقامات بغداد و به تبع آن ایران را برانگیخته است. نفوذ ترکیه در بخش های شمالی و سنی نشین عراق و حتی در برخی موارد ورود ارتش ترکیه به مناطق شمالی خاک عراق به بهانه سرکوب تروریست ها و معارضان کرد از جمله دیگر مواردی است که موجب عصبانیت بغداد شده است.

تغییر موضع ناگهانی ترکیه

در جریان برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ، مولوت، چاووش اوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه در کمال ناباوری ایران را به حمایت از تروریسم در منطقه و فرقه گرایی متهم کرد آن هم در شرایطی که تهران در تلاش است با مشارکت روسیه و ترکیه و تقویت مذاکرات سوری – سوری جنگ داخلی این کشور را خاتمه داده و از خونریزی بیشتر تروریست ها و شورشیان تحت حمایت غرب و عربستان سعودی جلوگیری کند.

در همین راستا و در ادامه تغییر موضع ناگهانی آنکارا، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز در جریان بازدید خود از برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس اتهاماتی را متوجه جمهوری اسلامی ایران کرد که این موضوع خشم مقامات تهران را برانگیخت، به گونه ای که سفیر ترکیه به وزارت امورخارجه ایران احضار و مراتب اعتراض شدید ایران به سخنان و مواضع مقامات ترکیه به وی ابلاغ شد. از طرفی سخنگوی وزارت امورخارجه ایران نیز با گفتن جمله«صبر تهران دربرابر لفاظی های آنکارا حدی دارد» نسبت به سخنان رئیس جمهور و وزیرامورخارجه ترکیه واکنش نشان داد.

اولویت های اقتصادی

ترکیه که این روزها شاهد حضور جدی و قدرتمند روسیه و ایران در سوریه است به نظر می رسد بیش از هرزمان دیگری باید به دنبال حفظ و توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با ایران باشد. آنکارا که پیش از این با سرنگونی جت جنگنده نیروی هوایی روسیه تا آستانه قطع روابط با روسیه پیش رفته بدون شک قصد ندارد تا تجربه مشابهی با ایران داشته و مزیت های متعدد تجارت با ایران را از دست بدهد.

تهران و آنکارا در سال 2016 میلادی تلاش های گسترده ای را برای تسهیل فعالیت های تجاری سرمایه گذاران شان در دوکشور آغاز کرده و قصد دارند تا بازارهای دو کشور را یکپارچه سازی کنند؛ موضوعی که در صورت تحقق می تواند حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه را سه برابر کرده و از 9میلیارد به 30میلیارد دلار افزایش دهد.

 نتیجه

ترکیه به خوبی از اهمیت ایران و نقش آن در منطقه آگاه است و برهمین اساس مقامات آنکارا مایلند تا روابطی حسنه و واقع گرایانه در حوزه های تجاری و انرژی با ایران داشته باشند. در کوتاه مدت منافع مشترک ایران و ترکیه دلیل اصلی تمایل دو طرف برای بهبود روابط است چراکه دو کشور تمایلی برای گسترش اختلاف نظرها و وقوع حادثه ای مشابه با سرنگونی هواپیمای روسی توسط ارتش ترکیه ندارند.