400 میلیون تومان برای مجموعه‌داری اسکناس‌های دوره پهلوی اول

اندازه اسکناس‌ها در دوره پهلوی اول به دو صورت بزرگ در سایز 10 در 15 سانتی متر و کوچک در اندازه 7 در 3.5 سانتی‌متر بوده است. در دوره پهلوی اول هر چقدر اندازه و سایز اسکناس بزرگ‌تر بوده، ارزش مالی و قیمت اسکناس نیز بیشتر بوده، به‌طوری که اسکناس‌های 50 و 100 تومانی به ترتیب با سایز بزرگ‌تر چاپ می‌شوند. معمولا این نوع اسکناس‌های سایز بزرگ به دلیل ارزش مالی بسیار بالایی که داشتند بیشتر در دست اعیان جامعه و بزرگان بود اما این اسکناس‌های بزرگ جای زیادی می‌گرفتند و در جیب با چندبار تاخوردگی جا می‌گرفت. اندازه اسکناس 100 تومانی در دوره پهلوی اول و در دوره پهلوی دوم بزرگ بوده که به مرور زمان اندازه اسکناس‌ها کوچک‌تر شده است. 

در دوره پهلوی اول سکه بیشتر رواج داشت اگر فردی اسکناس پنج ریالی در جیب داشت پولدار محسوب می‌شد، زیرا هر پنج هزار دینار معادل پنج ریال بوده است. ارزش اسکناس‌ها در زمان پهلوی اول و در اوایل دوره پهلوی دوم بسیار بالا بوده به‌طوری که یک فرد با 100 تومان یا 1000 ریال می‌توانست یک خانه ویلایی با متراژ 500 تا 1000 متر خریداری کند. اسکناس‌های 100، 50، 20 تومانی مخصوص اعیان بودند، اسکناس 500 تومانی در زمان پهلوی اول چاپ نمی‌شد اما همین اسکناس 500 تومانی که در اوایل دوره پهلوی دوم چاپ می‌شده بسیاری از افراد آن دوره این نوع اسکناس را در گردش مالی بازار مشاهده نمی‌کردند.

اسکناس‌های پهلوی اول به‌صورت جفت و بانکی بسیار کمیاب بوده به‌طوری که تاکنون فردی اسکناس 50 تومانی کلاه بزرگ به‌صورت جفتی را مشاهده نکرده است، دو رقم از اسکناس‌های رضاشاه یعنی 50 و 100 تومانی کلاه بزرگ و بی‌کلاه به‌صورت جفتی بسیارکم است.

اسکناس‌های بی‌کلاه سال 1316 نادراست و اسکناس‌های بی‌کلاه سال 1317 که مهر ندارند هم بسیار نایاب و در حد اسکناس‌های کلاهدار است.به همین دلیل اگر فردی خواهان مجموعه‌داری اسکناس‌های دوره پهلوی اول است با مشکل روبه‌رو می‌شود زیرا در برخی از ارقام جفتی به دلیل نایاب بودن با مشکل مواجه می‌شود، بنابراین باید به‌صورت تکی اقدام به جمع‌آوری اسکناس‌های دوره پهلوی اول کند.به طوری که اگر فردی خواهان جمع‌آوری اسکناس دوره پهلوی اول به‌صورت تکی و بانکی است باید حدود 400 تا450 میلیون تومان هزینه کند.جمع‌آوری اسکناس‌های دوره پهلوی اول به علت وجود نوع بانکی این اسکناس‌ها، به‌صورت کهنه نمی‌تواند ارزشمند باشد. کهنه اسکناس 50 تومانی کلاه بزرگ هم پیدا نمی‌شود اما اسکناس رضاشاه به‌صورت تک و بانکی یافت می‌شود.

هرچقدر اسکناس شسته و تعمیر و پرس نشده باشد، بهتر است. اما برخی اسکناس‌های نایاب اگر شسته وپرس شده هم یافت شود خوب است.برای آغاز جمع‌آوری اسکناس‌های دوره پهلوی اول باید از ارقام با قیمت پایین‌تر شروع کرد، به‌عنوان مثال اگر از اسکناس‌های بی‌کلاه شروع شود بهتر است. اما جمع‌آوری اسکناس به سرمایه فرد بستگی دارد اگر فردی سرمایه‌گذار است می‌تواند از اسکناس‌های با ارقام قیمت بالاتر و کلاه بزرگ شروع کند.

جا و مکان می خواهیم

یکی از مهم‌ترین مسائلی که مجموعه‌دارها به‌ویژه مجموعه‌دارهای بزرگ با آن دست‌به‌گریبان هستند، کمبود جا و مکان است. زیرا هر مجموعه که بزرگ و گسترده می‌شود، هزینه‌های نگهداری آن هم زیاد می‌شود که هزینه جا و مکان مهم‌ترین هزینه است. در این زمینه حمایت‌های دولتی هم وجود ندارد و مجموعه‌داری در ایران یک امر شخصی محسوب می‌شود و کمتر از طرف ارگان‌های دولتی مانند میراث فرهنگی با آن دم و دستگاه‌های عریض و طویل جدی گرفته می‌شود. هرچند مکان‌های زیادی در گوشه‌گوشه شهرهای ایران بی‌استفاده مانده است یا استفاده بی‌حاصل از آن صورت می‌گیرد. اما کسی که می‌خواهد در حفظ بخشی از هویت ملی بکوشد، هیچ امکاناتی در اختیار ندارد. با هر مجموعه‌داری که صحبت می‌کنم همین مسئله را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معضلات حوزه مجموعه‌داری ایران یادآوری می‌کند. کمبود جا به‌ویژه هنگامی بیشتر خود را نشان می‌دهد که کسی مجموعه‌دار کتاب و مجله و وسایل جاگیری از این دست باشد. 

در این موارد حتی میزان نور چراغ و لامپی که به این وسایل هم می‌تابد مهم است. زیرا مثلا کتاب‌ها و مجلاتی که کاغذ کاهی دارند بعد از مدتی که زیر نور مستقیم قرار بگیرند، زردرنگ می‌شوند و کیفیت خود را از دست می‌دهند. این مسئله می‌تواند به نابودی آنها منجر شود و حاصل چندین دهه زحمت افراد هدر برود. بنابراین حمایت‌های دولتی از افرادی که به‌ویژه مجموعه‌های این‌چنینی دارند، ضروری است. به‌طورکلی باید این حوزه متنوع و گسترده جدی گرفته شود.