نظر‌سنجی به روش‌های الکترونیک

نظرسنجی الکترونیک ممکن است با پست الکترونیک (ایمیل) انجام شود. نظرسنجی با ایمیل شامل پرسش‌نامه‌ای است که از طریق پست الکترونیکی پخش می‌شود. اگر نشانی‌ها آشکار باشد، نظرسنجی را می‌توان تنها با پست الکترونیکی به پاسخ دهندگانی که جزء نمونه آماری ما هستند ارسال کرد. استفاده از ایمیل در ایالات متحده بسیار رایج است، به‌ویژه در شرکت‌های تجاری که درآن به معنای واقعی همه به ایمیل دسترسی دارند. پژوهشگران با ایمیل دسته‌جمعی نظرسنجی‌های الکترونیکی را به پاسخ‌دهندگان احتمالی یا کاربران ایمیل ارسال می‌کنند. پاسخ‌دهندگان نیز پاسخ‌های خود را وارد می‌کنند و به نشانی فرستنده باز می‌گردانند. معمولا برای آماده‌سازی پرسش‌نامه و فهرست نشانی‌های ایمیل و نیز برای آماده‌سازی داده‌ها به منظور تحلیل، از نرم‌افزار‌های ویژه استفاده می‌شود.

آماده‌سازی نظرسنجی ایمیلی ساده است که می‌توان آنها را سریع توزیع کرد. همچنین برای پاسخ‌دهندگان نیزآسان است، چون درصندوق ایمیل‌های دریافتی نمایان می‌شوند و توجه پاسخ‌دهندگان را جلب می‌کنند. نظرسنجی با ایمیل در قیاس با نظرسنجی با پست سنتی از نظر هزینه و زمان برتری دارد و انعطاف‌پذیرتر است.

پاسخ‌دهندگان همچنین گرایش بیشتری به پاسخگویی به پرسش‌های باز در نظرسنجی‌های ایمیلی دارند.برخی سیستم‌های ایمیلی مصور و رنگی هستند، درحالی که بقیه صرفا دارای متن‌اند. در این روش حفظ گمنامی پاسخ‌دهندگان سخت است، زیرا پاسخ به پیام ایمیل حاوی نشانی فرستنده است. موضوعات حریم شخصی و امنیت نیز ممکن است مورد توجه باشد. به طور کل معایب این روش شامل موارد زیر است:

1- در تمام نظرسنجی‌های الکترونیکی، مخاطبان محدود هستند و شامل تمام مخاطبان مورد نظرمان نیست! به عبارتی ممکن است در محدوده زمانی خاص، کاربران به شبکه اینترنت وصل نشوند و در نتیجه آنها در طیف مخاطبان نخواهند بود، در صورتی که در نظرسنجی‌های سنتی، نمونه آماری قابل انتخاب است.

2- در نظرسنجی الکترونیکی نمی‌توان مخاطب را انتخاب کرد، بلکه مخاطب ما را انتخاب می‌کند؛ یعنی ممکن است در یک نظرسنجی تمام بانوان شرکت کنند، در حالی که ما تصمیم داریم نسبت ۵۰ درصد از نظرسنجی را مردان تشکیل دهند.

3- این روش به علت حضور کاربر در فضای مجازی و ناشناخته ماندن از اعتبار پایین‌تری برخوردار است.در برخی از موارد، آمار شرکت‌کنندگان برایمان مهم است، مثلا برای یک پوشاک، برایمان اهمیت دارد چند درصد از بانوان یا آقایان از کالای ما راضی هستند. در نظرسنجی الکترونیکی این اختیار از ما گرفته می‌شود که به طور دقیق بتوانیم بر صحت مشخصات نظارت داشته باشیم.

4- تردید در تضمین امنیتی، هنگام استفاده از شبکه اینترنت از اعتبار نتایج نظرسنجی به‌شدت می‌کاهد. حملات نفوذگران به شبکه و تخریب نتایج و دستکاری یا تعدیل نتایج از دیگر معایب نظرسنجی اینترنتی است. تاکنون نرم‌افزاری تحت وب طراحی نشده است که بتواند تضمین کند یک کاربر، تنها یک بار در نظرسنجی شرکت کند! این امر نیز از دقت نتیجه می‌کاهد.

5- یکی از معایب نظرسنجی الکترونیکی از دست دادن امکان گفت‌وگوی رودررو با پاسخگویان به‌ویژه در مرحله مطالعات مقدماتی است و تنها می‌توان به راهنمایی همراه بسنده کرد. در بسیاری از موارد در نظرسنجی سنتی سوال شونده، ابهامات خود را بازگو می‌کند، اما در نظرسنجی الکترونیکی این امکان کمتر محقق می‌شود.

با توجه داشت نظر‌سنجی با ایمیل به‌ویژه برای پروژه‌هایی مناسب است که فهرست‌های ایمیل آنها موجود است، مانند نظرسنجی از کارکنان، کاربران موسسات و مصرف‌کنندگانی که بیشتر مواقع با ایمیل با سازمان در تماس هستند (مثال دیگر: مسافران همیشگی شرکت‌های هواپیمایی).

نظرسنجی اینترنتی: نظرسنجی اینترنتی پرسش‌نامه‌ای است که روی وبگاه قرار داده شده و خود پاسخ‌دهنده اجرایش می‌کند. پرسش‌ها روی صفحه نمایان می‌شود و پاسخ‌دهندگان با کلیک کردن در جای ویژه، علامت زدن یک پاسخ یا مشخص کردن یک عبارت به آن پاسخ می‌دهند. سیستم‌های نظرسنجی شبکه‌ای برای ساخت و ارسال نظرسنجی‌های اینترنتی در دسترس هستند. این سیستم‌ها در برگیرنده طراح پرسش نامه، سرور شبکه، پایگاه داده‌های و برنامه انتقال داده‌هاست.

پرسش نامه با ویرایشگر کاربر پسند ساخته می‌شود که میانجی تصویری دارد. سرور شبکه پرسش نامه را پخش و سپس پاسخ‌های دریافتی را در پایگاه داده‌ها بایگانی می‌کند. در هرزمان پژوهشگر می‌تواند آمار تکمیل نظرسنجی، آمار توصیفی پاسخ‌ها و نمایش نموداری داده‌ها را به‌دست بیاورد. نظرسنجی اینترنتی در مقایسه با نظرسنجی ایمیلی انعطاف‌پذیرتر و اختصاصی‌تر است و تعامل، الگوهای پرش خودکار و گیرایی تصویری بیشتری دارد.

چندین وبگاه از جمله www. surveymonkey. com  و www. zoomerang  به کاربران امکان می‌دهند، بدون بارگیری نرم‌افزار خاصی و به‌صورت آنلاین نظرسنجی طراحی کنند.

کارشناس تحقیقات بازار و دانشجوی دکترای بازاریابی